Beyoğlu garajistanbul'da ilki düzenlenen Politik Oyunlar Festivali çerçevesinde, askerliğini Güneydoğu'da yapan 42 gencin tanıklığına yer veren Nadire Mater'in "Mehmedin Kitabı" adlı kitabından bir okuma performansı gerçekleştirildi.
Performans, Mater'in kitabı yazılma sürecinin anlattığı Önsöz'ü seslendirmesiyle başladı. Şehir tiyatrosu oyuncularu Arda Aydın, Beyti Engin, Çağlar Çorumlu ve Ahhan Şener "Düşmanı görmeden geldim", "20 yaşında bir Çiğdem gidiyor", "Annem 'Muş neresi" diyor", ve "Şu kül tablası kadar toprağım yok, hangi toprağı savunacağım?" anlatılarını seslendirdi.
Performans, Mater'in kitabın son bölümündeki "Konuşamayanlar yerine/ Ölenler şehit oluyor, sakatlananlar gazi, Bu bunalımlı çocuklarımıza ne isim takacağız?" metnini okumasıyla son buldu.
Mehmetlerin Serüveni
Mehmedin Kitabı/Güneydoğu'da Savaşmış Askerler Anlatıyor 1999 Nisan ayında Metis'ten çıktı. Genelkurmay Başkanlığı'nın ihbarı üzerine Beyoğlu Cumhuriyet Başsavcılığı iİki ayda 15 bin satan kitabı 28 Haziran 1999'da toplattı, Mater ve Metis Yayınları sorumlusu Semih Sökmen'e dava açıldı.
Bugünün 301'i olan dönemin Türk Ceza Kanunu'nun 159. madde uyarınca "Devletin Askeri Kuvvetlerini Basın Yoluyla Tahrihk ve Tezyif etmek" iddiasıyla başlayan yargılama sekiz duruşma sürdü ve 16 Nisan 2001'de yerel mahkemenin beraat kararı Yargıtay'ca onanarak kesinleşti.
Mehmedin Kitabı'nın yasaklanması ve yargılanması dönemin "ifade özgürlüğü" mücadelesinin sembollerinden oldu, Türkiye'de ve dünyada bu ihlale karşı yaygın bir dayanışma sergilendi.
Kİtabın aklanmasıyla İtalyanca ve Almanca baskılarının yayınlanmasını izleyen günlerde Mehmedin Kitabı'na ve Mater'e karşı başta belirli bir çevrenin yürüttüğü kampanyaya karşı açılan davalardan kampanyanın öne çıkanı o dönem Hürriyet gazetesinde yazan Emin Çölaşan'a karşı açıulan dava şu anda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde. AİHM, hükümete, Mater tarafından açılan davada mahkeme kararlarının hangi zeminlerde alındığına ilişkin soru yöneltti. Sorunun 15 Temmuz 2011'e kadar yanıtlaması gerekiyor.
Söyleşi
Performansı izleyen söyleşi Mater'in kitabın özet serüvenini anlatması ve Garaj İstanbul'dan Övül Avkıran ve Mustafa Avkıran'a teşekkürüyle başladı.
"Mehmedin Kitabı'nın 12 yıl sonra yeniden böyle bir performansla tam da 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü gününde hatırlanması heyecan verici. Tabii bu aynı zamanda ne yazık ki barışın hala kurulamaması anlamına da geliyor."
Kitabın yayıncısı Metis Yayınları sorumlusu Müge Sökmen de, "Mehmedin Kitabı"nın bugüne kadar bastıkları en önemli kitaplardan biri olduğunu ifade etti; yaşadıkları dönemle ilgili olarak, "Doğru söylemek gerekirse, korkuyu hiç bırakmadık, yaptığımızın çok doğru olduğunu bilsek ve çok da memnun olsak da..." dedi.
Yazar ve yayıncı, Fikret İlkiz, Canan Arın ve Fethiye Çetin'den oluşan avukat grubuna etkin mücadeleleri nedeniyle teşekkür ettiler.
Performansı izlemeye gelenler 12 yıl önce ortaya konan çalışmanın gazetecilik ve hak mücadelesi açısından o dönem ve bugünkü önemine vurgu yaptılar.
Festivalde 6 Mayıs günü saat 19.00'da Popüler Politik Sunumu Ekstra Mücadele adlı performans, 20.30'da Hüseyin Karabey'in 'Sessiz Ölüm' adlı filmi ve 7 Mayıs günü saat 20.30'da Bejan Matur'un Dağın Ardına Bakmak adlı kitabının okuması gibi etkinlikler yapılacak. (EÖ)
