Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) İstanbul Milletvekili Güldal Akşit başkanlığında toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, alt komisyonun hazırladığı ''Erken Yaşta Evlilikler'' raporunu görüşüp oybirliğiyle kabul etti.
Arıtman: Gelenek diye insan ticaretine izin verilmemeli
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Canan Arıtman, berdel, beşik kertmesi, baldız, kayınbirader, kan parası evliliklerini "kadın, insan ticareti" olarak tanımladı; "Gelenek, görenek diye insan, kadın ticaretine izin verilmemeli" dedi. Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel Avrupa'da çocuk yaşının 23'e çıkarıldığını hatırlattı.
Alt Komisyon Başkanı AKP Malatya Milletvekili Öznur Çalık, sorunun milli eğitim, sağlık, milli savunma ve içişleri bakanlıkları; kadınlar ve diyanetten sorumlu devlet bakanlıkları ve sivil toplum örgütleri işbirliğiyle çözüme kavuşturulması gerektiğini söyledi.
Ekonomik gerekçeler, gelenek ve inanışlar
Komisyon raporunda, erken yaşta evliliklerin nedenlerinin başında sosyo ekonomik gerekçeler gösterildi; kız çocuklarının bazı ailelerde yük olarak görüldüğü, ailelerin, hem ekonomik yükü hafifletmek hem de başlık parasıyla gelir getirmek için kızlarını evlendirdiği ifade edildi.
Raporda, gelenek, görenek ve dini inançların yanlış algılanmasının da erken yaşta evlilikleri desteklediği vurgulandı:
"Küçük yaşta yapılan evlilikle, kocaya itaatin ve yeni yuvaya uyumun daha kolay sağlanacağına inanılmaktadır. Erkek aileleri de kendilerine uyumu daha kolay olsun diye mümkün olduğunca küçük yaşta gelin almak istemektedir. Ayrıca, bu evliliklerin, genç kızların karşı cinsle evlilik dışı ilişkiye girmelerine ve hamile kalmalarına engel olacağı kanaati yaygın olarak görülmektedir."
Erken yaşta evliliklerin diğer nedenlerini ''eğitimsizlik, aile içi şiddet, toplum baskısı ve kullanılan dil, evlilik çeşitleri ve mülkiyet unsuru'' olarak sıralayan raporda, erken yaşta evliliklerin bilimsel ve dini temeli bulunmadığını vurgulandı.
675 kız 18 erkek öğrenci, "evlilik" nedeniyle eğitimini bıraktı
Raporda, Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğü'nün Mart 2009 tarihli "öğrencilerin ilköğretimde özürsüz devamsızlık nedenleri" açıklamasına da yer verildi:
Buna göre, ilköğretimde özürsüz şekilde 20 gün ve üstünde devamsızlık yapan öğrenci sayısı Mart 2009 itibariyle 92 bin 953'tü. Bu öğrencilerin 58 bin 402'sini kız öğrenciler oluşturuyordu.
"Erken evlilik ve nişanlanma" gerekçesiyle devamsızlık gösteren öğrencilerin 675'i kız, 18'i erkekti. Erken evlilikler nedeniyle devamsızlığın en fazla görüldüğü il 1'i erkek 116 öğrenciyle Ağrı idi. Ağrı'yı, 57 öğrenciyle Diyarbakır, 40'ar öğrenciyle Gaziantep ve Muş izliyordu.
Rapordan çözüm önerileri
Erken yaşta evlilik sorununun çözümü için bazı öneriler getiren raporda yer alan önerilerden bazıları şöyle:
-Medeni Kanun, olağanüstü durumlar hariç evlenmek için 17 yaşı doldurma şartı arıyor; hâkim kararıyla 16 yaşında da evlilik yapılabiliyor. Ancak resmi nikah kıyamayan pek çok aile çocuklarının "dini nikahla" bir arada yaşamasına izin veriyor. Bu durumun önlenmesi için Medeni Kanunun uygulanması çok sıkı şekilde takip edilmeli.
- Medeni Kanunu, Ceza Kanunu ve Çocuk Koruma Kanunu arasındaki uyumsuzluk giderilmeli.
-Adalet Bakanlığı'ndan kanunlardaki çocuk tarifini belirleyecek bir düzenleme talep edilmeli.
-Çocukların zorunlu eğitim ve öğretimlerini tamamlamayan veliler tespit edilmeli ve haklarında caydırıcı önlemler alınmalı.
-Örgün eğitimdeki çocuklara erken yaşta evlenmenin sakıncaları anlatılmalı.
-Anne-çocuk sağlığı, üreme sağlığı gibi konular müfredatta yeterince yer almalı.
-Zorunlu eğitim, okul öncesi eğitimle 13 yıla çıkarılmalı.
-Meslek edindirme kurslarına önem verilerek kadınların iş kurabilmeleri için imkânlar sağlanmalı.
-Kadınlarda okuma yazma oranını artırmak için kadın okulları açılmalı.
-Milli Savunma Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının askere alınan gençlere yönelik ortak projelerindeki eğitim programına erken evlilik konusu da dahil edilmeli.
-Devlet büyükleri, erken yaşta evliliğin sakıncalarına değinecekleri konuşmalar yapmalı.
-Hutbe ve vaazlarda erken evliliğin sakıncalarına yer verilmeli.
-Dini nikâhın temel unsurlarının rıza, denklik, alenilik, ilan, tescil gibi şartlar olduğu; dolayısıyla resmi nikahın bütün bu şartları sağladığı toplumla paylaşılmalı.
-Devlet, bilimsel bir çalışma yaparak 18 yaş altı tüm yaş gruplarındaki evlilikleri ortaya çıkarmalı. (BB)
