Mayınlar geçtiğimiz yıl arkasında 1983 ölü, 3 bin 663 yaralı bıraktı. Kara Mayınlarının Yasaklanması için Uluslararası Kampanya tarafından yayınlanan araştırmaya göre 2023’te kara mayınları 5 bin 757 kişinin hayatı etkilendi.
Mağdurların yüzde 84'ü (4 bin 335) sivil. Ayrıca çocuklar, mağdurların yüzde 37’sini (1.498) oluşturuyor.
En fazla kayıp Myanmar’da. Myanmar, geçen yıl Suriye'yi geride bırakarak kara mayınları ve savaş kalıntıları nedeniyle en fazla insanın öldüğü veya yaralandığı ülke haline geldi. 2023’de bu ülkede ölümlü ve yaralanmalı 1003 vaka meydana geldi. Onu izleyen Suriye’de 933, Afganistan ve Ukrayna’da 500’erden fazla.
2023'te mayın nedenli kayıplar
Myanmar sivilleri canlı kalkan olarak kullandı
Raporda 2021 askeri darbesinden sonra çıkan çatışmaların ardından Myanmar genelinde kara mayınlarının yaygın olarak kullanıldığı aktarılıyor. Ülkenin yoğun şekilde korunan başkenti ve askeri güç merkezi olan Naypyidaw hariç her eyalet ve bölgede can kayıpları yaşandı.
2024 Kara Mayını İzleme Raporu'nda, kara mayınlarının hem askeri cunta hem de ona karşı mücadele eden silahlı gruplar tarafından kullanıldığı belirtiliyor.
Raporda, askeri kara mayınlarının çocuklar da dahil olmak üzere sivil kayıplara yol açtığı bildirilen birkaç olaya atıfta bulunuldu. Ordunun mayın etkilenen bölgelerde askerlerinin önünde yürümek için sivilleri "rehber" olarak kullandığına ve onları insan kalkanı yaptığına dair kanıtlar sunuldu.
Rapora göre geçen yıl Myanmar'da mayın kaynaklı 1.003 vaka yaşandı. Ancak ülke çapında resmi gözetim eksikliği bunun önemli ölçüde düşük bir tahmin olabileceği anlamına geliyor. Araştırmacılara göre patlamalarda hayatlarını kaybedenlerin sayıları açıklananın 2 ile 3 katı arasında olabilir.
94 ülke bugüne kadar 55 milyon mayın imha etti
1997 Mayın Yasağı Anlaşması’na (resmi olarak Anti-Personel Mayınların Kullanımının, Stoklanmasının, Üretiminin ve Transferinin Yasaklanması ve Bunların İmhası Hakkında Sözleşme), bugün itibariyle 164 taraf devlet var. 33 devlet ise henüz anlaşmaya katılmadı.
Ermenistan, Azerbaycan, Kazakistan, Rusya, Kırgızistan, Özbekistan, Gürcistan, Küba, Amerika Birleşik Devletleri, Bahreyn, Lübnan, Suriye, Mısır, Libya, Birleşik Arap Emirlikleri, İran, Fas, İsrail, Suudi Arabistan, Çin, Hindistan, Kuzey ve Güney Kore, Laos, Moğolistan, Myanmar, Nepal, Pakistan, Singapur, Tonga ve Vietnam anlaşmaya taraf değil. Anlaşmaya en son 2017’de Filistin Devleti ve Sri Lanka katıldı.
Anlaşmanın altına imza atan ülkeler, antipersonel mayınların kullanımını, stoklanmasını, üretimini ve transferini derhal durdurmalı, stoklanmış tüm antipersonel mayınlarını dört yıl içinde imha etmeli ve yargı yetkileri veya kontrolleri altındaki mayınlı alanlardaki tüm antipersonel mayınlarını 10 yıl içinde temizlemeli.
Bugün 58 ülke ve bölge kara mayınlarıyla kirlenmiş durumda.
Dünya mayın kirliliği
Rapora göre 12 ülke hâlâ kara mayını üretiyor ya da geliştiriyor. Rusya’nın Ukrayna’da kara mayınlarını geniş çapta kullandığı, Myanmar, İran ve Kuzey Kore’nin de 2023’te mayın kullanmaya devam ettiği, ayrıca Kolombiya, Hindistan, Myanmar Pakistan ve Sahel’de (Sahra altı bölge) bazı silahlı milis grupların da mayın kullandığı tespit edildi.
Rusya, 2023’te Mayın Yasağı Anlaşması'nın evrenselleştirilmesi ve etkin bir şekilde uygulanmasını talep eden Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun (BMGA) yıllık kararına karşı oy kullanan tek ülke konumunda.
Öte yandan Antlaşmaya taraf olan 94 ülke bugüne kadar 55 milyon mayını imha etti. Sadece 2023 için rakam 160 bin. Ayrıca 2023’te antlaşmaya taraf ülkeler toplam 281,5 km² mayınlı araziyi temizledi. Ancak Yunanistan ve Ukrayna, stok imha yükümlülüklerini yerine getirmiyor.
2023’te küresel mayın temizliği için 1,03 milyar dolar fon sağlandı. Ukrayna 308,1 milyon dolar ile en fazla fon alan ülke oldu. Ancak, birçok ülke yeterli uluslararası destekten mahrum kalmış durumda.
Rapora buradan ulaşabilirsiniz
(HA)
