Türkiye’de bugün 531 plaj ve 24 marinada uluslararası bir çevre ödülü olan Mavi Bayrak dalgalanıyor.
Nitelikli plaj, marina ve yatlara verilen bu ödül Türkiye genelinde günden güne artarken Marmara Denizi kıyılarında azalıyor. Nedeni ‘kirlilik’.
Ancak bir plaj ya da marinanın Mavi Bayrak sahibi olmasındaki tek kriter temizliği değil. Plajlar için 33, marinalar için 38, kriter bulunuyor.
Mavi Bayrak vermeye yetkili tek kurum ise Türkiye Çevre Eğitim Vakfı (TÜRÇEV). TÜRÇEV’in İzmir Bayraklı’da bulunan İzmir ve Kuzey Ege İlleri Şubesini ziyaret ettik.
Koordinatör Doğan Karataş’la 2022’de Marmara Denizi’ne kıyıları bulunan başta Tekirdağ’ın Şarköy ve Süleymanpaşa ilçeleri ile Çanakkale merkez ve Gelibolu ilçelerindeki mavi bayrakla ilgili ortaya çıkan sonuçları konuştuk.
Tek düşüncelerinin çevrenin korunmasını sağlamak olduğunu belirten Karataş Mavi Bayrak başvurusu ve değerlendirmelerin belli aşamalara göre yapıldığını söyledi.
“Bayrak sadece denizin temizliğini temsil etmiyor”
Bu aşamalardan birisi olarak Ulusal Mavi Bayrak Jürisini gösteren Karataş bunu “İlgili bakanlıklar, sektör temsilcileri ve akademik temsilcilerin bir araya geldiği bir yapı” olarak tanımladı. Sonrasında ise şöyle devam etti:
“Mavi Bayrak başvuru sürecinin en önemli ön şartı; başvuru yapılacak plajda ortaya çıkan atıkların bertaraf edilmesi yani atık suların arıtılması. Bu kentsel arıtma ya da münferit arıtma şeklinde olabilir. Tabi bu sürecin sadece bir aşaması.
“Plajın bulunduğu yerle ilgili birçok risk faktörü devreye girebiliyor. Bu konuda, TÜBİTAK’ın hazırladığı yüzme suyu profilleri tüm risklerin değerlendirilmesini sağlıyor. Bu profiller sayesinde plajın risk durumunu değerlendirip bayrak alımı konusunda karar verebiliyoruz. Bu değerlendirmeler neticesinde bayrak alamayan yerler de olabiliyor.”
“Bayrak verilmediğinde ‘Burası yüzmeye uygun değil’ anlamı taşımamalı. Bayrak sadece denizin temizliğini temsil etmiyor. Mavi Bayrak, plajda tüm kriterlerin yerine getirildiği anlamına geliyor.”
“Biz mükemmel kalitede su istiyoruz”
Sağlık Bakanlığı’nın web sitesinde deniz su kalitelerinin periyodik olarak açıklandığını belirten Karataş yine sitede yüzülebilir ve yüzülemez yerlerin belirtildiğini ifade etti.
“Biz mükemmel kalitede suyu istiyoruz” diyen Karataş “Yüzülebilirlik bir başka şey” diye konuştu:
“Deniz temiz diyerek Mavi Bayrağı koruyalım burada diyemeyiz. O plajı kullanacak halkın sağlığı, güvenliği ve konforu önceliklidir. Mavi Bayrak olmayan o kadar temiz plajlar var ki. Mavi Bayrak bizden talep edilen bir şey, yani biz talep olmayınca gidip bir yere Mavi Bayrak vermiyoruz. Mavi bayrak alınan yerdeki plajın cankurtaran bulundurma zorunluluğu var, engelliler için kolaylaştırıcı yapması gerekenler var.”
“Müsilajdan sonra ortaya çıkan gelişmeleri olumlu”
Müsilajın Marmara Denizi'nin uzun yıllar kirlilik baskısı altında kalarak bir sonuç olarak ortaya çıktığını da belirten Karataş Cumhurbaşkanlığı Kararnamesini ve Marmara Özel Çevre Koruma Alanı ilanını önemli kararlar olarak değerlendirdi.
Karataş “Müsilajdan sonra ortaya çıkan bu gelişmeleri olumlu buluyoruz” derken “Marmara Denizi ile ilgili alınan olağanüstü kararlar, çevre konularındaki hassasiyete katkı sağladı. Çevre bilinci sağlanması önemli. Ne kadar güçlü mesaj verilirse ülkenin korunması, turizm açısından sağlayacağımız fayda o kadar artacaktır” ifadelerini kullandı.
“Marmara uzun yıllardır kirlilik baskısı altındaydı”
Karataş, Marmara Denizi kıyıları içinse şunları söyledi:
“Şarköy gerçekten müstesna bir yer. Marmara’nın bütününe baktığımızda Şarköy, Marmara Denizi için bir şans. Marmara Denizi hastaydı ama iyileşecek.
“Biz bu yıl Marmara Denizi'nde Mavi Bayrak verilmeyen yerlerin ‘iptal’ olarak değerlendirilmesini istemeyiz. Süreç dinamik bir biçimde ilerliyor, sürekli olarak takip ediyoruz. Ayrıca bayrak iptali plajın kullanıma kapatılması anlamına gelmiyor. Buradaki detay nokta Mavi Bayrak programının kesintiye uğraması. Çünkü tek kriter denizin temiz olması değil, diğer kriterlerin de yerine getirilmesi gerekiyor.
“Bu ne Tekirdağ ilçeleri ne Balıkesir, Kocaeli, Karabiga, Erdek konusudur. Bu yüzde 100 Marmara Denizi ile ilgili bir konudur. Marmara Denizi’ndeki 16 noktayı ilgilendiren konudur.
“Çanakkale merkezde ve Gelibolu’da bilimsel veriler çerçevesinde yapılan değerlendirmeler ve bu kıyıların boğazda olması nedeniyle ayrı olarak değerlendirilmiştir.
“Marmara Denizi uzun yıllardır kirlilik baskısı altındaydı, müsilaj bunun sonucu olarak ortaya çıktı.”
“Mavi Bayraklı plaj işgal edildiyse bayrağı iptal ederiz”
Tek kriterlerinin deniz ve kirlilik olmadığını tekrar eden Karataş sözlerini "Mavi Bayrak verdiğimiz plaj özel bölgesi işgal edildiyse mavi bayrağı iptal ederiz. Deniz temiz diyerek Mavi Bayrağı koruyalım burada diyemeyiz. O plajı kullanacak halkın yararına da bakıyoruz" diyerek bitirdi.
Bu sene için başvuruların bittiğini ifade eden Karataş Aralık 2022'de yeni başvuruları alacaklarını ve 2023'te Mavi Bayraklı plajları açıklayacaklarını ifade etti.
TIKLAYIN - Şarköy kıyıları 16 yıl sonra Mavi Bayraksız kaldı
Mavi Bayrakta kriterler Çevre eğitimi ve bilgilendirme Kriter 1: Mavi Bayrak Programı ve diğer FEE eko-etiketi ile ilgili bilgiler plajda sergilenmelidir. Kriter 2: Sezon süresince farklı kategorilerde en az beş çevre bilinçlendirme etkinliği gerçekleştirilmelidir. Kriter 3: Yüzme suyu kalitesi bilgileri (deniz suyu analiz sonuçları) plajda sergilenmelidir. Kriter 4: Plaj kullanıcıları için yörede yer alan ekosistem, hassas doğal alanlar, çevresel unsurlar ve kültürel alanlar ile ilgili bilgiler panoda sergilenmelidir. Kriter 5: Plajda bulunan donanımı ve olanakları gösteren bir harita Mavi Bayrak Panosunda sergilenmelidir. Kriter 6: Yasalara göre hazırlanan plaj davranış kuralları panoda sergilenmeli ve plaj kullanımını düzenleyen yasalar istenildiğinde kolayca ulaşılabilecek bir yerde bulundurulmalıdır. Yüzme suyu kalitesi Kriter 7: Plaj, numune alım yöntemi ve numune alma takvimi konusundaki şartlara tamamen uymalıdır. Kriter 8: Plaj, alınan numunelerin analizi konusunda yüzme suyu kalitesi analiz standartları ve şartlarına tamamen uymak zorundadır. Kriter 9: Sanayi ve kanalizasyon atıkları plaj alanını etkilememelidir. Kriter 10: Yüzme suyu değerleri, mikrobiyolojik parametreler için verilen limitler içerisinde olmalıdır. Kriter 11: Yüzme suyu fiziksel ve kimyasal parametreler için verilen limitler içerisinde olmalıdır. Çevre yönetimi Kriter 12: Plajın bağlı olduğu yerel yönetim/plaj yöneticisi plajlarda çevresel denetimleri ve kontrolleri yapmak ve bir çevre yönetim sistemini oturtmak amacıyla belde bazında Mavi Bayrak Plaj Yönetim Komitesi oluşturulmalıdır. Kriter 13: Plaj, arazi kullanımı ve işletme açısından kıyı alanları kullanımını içeren tüm yasa ve yönetmeliklere uymalıdır. Kriter 14: Hassas alanların yönetiminde ilgili yönetmeliklere uyulmalıdır. Kriter 15: Plaj temiz tutulmalıdır. Kriter 16: Plaja gelen yosun ve diğer doğal bitki kalıntıları, kötü bir görüntü yaratmadığı sürece plajda bırakılmalıdır. Kriter 17: Plajda yeterli sayıda çöp kutusu, atık konteynırı bulunmalı, düzenli olarak boşaltılmalı ve temiz tutulmalıdır. Kriter 18: Plajda geri dönüştürülebilen atıkların ayrı ayrı toplanabilmesi için imkanlar olmalıdır. Kriter 19: Yeterli sayıda sıhhi olanaklar (tuvalet-lavabo) bulunmalıdır. Kriter 20: Sıhhi olanaklar temiz tutulmalıdır. Kriter 21: Sıhhi olanaklar atıksu sistemine bağlı olmalıdır. Kriter 22: Plajda izinsiz kamp, araç kullanımı ve herhangi bir atık boşaltımı yapılmamalıdır. Kriter 23: Köpekler ve diğer evcil hayvanların plaja girişleri katı bir şekilde kontrol edilmelidir. Kriter 24: Plajın bütün yapı ve ekipmanları bakımlı olmalıdır. Kriter 25: Yörede deniz ve tatlısu hassas alanları varsa, buradaki doğal yaşamı izleme programı uygulanmalıdır. Kriter 26: Plaj alanına ve belde içerisinde sürdürülebilir ulaşım araçları (toplu taşıma, bisiklet vb.) teşvik edilmelidir. Can güvenliği ve hizmetler Kriter 27: Kamu güvenliği için gerekli önlemler alınmalıdır. Kriter 28: Plajda ilkyardım malzemeleri bulundurulmalıdır. Kriter 29: Kirlilik kazaları ve riskleri ile mücadele edebilecek acil durum planları oluşturulmalıdır. Kriter 30: Plajda farklı kullanımlar sonucu olabilecek kazalara karşı önlemler alınmalıdır. Kriter 31: Plajda kullanıcıların güvenliği için gerekli önlemler alınmalıdır ve halka ücretsiz erişim hakkı tanınmalıdır. Kriter 32: Plajda içme suyu bulundurulmalıdır. Kriter 33: Beldede en az bir Mavi Bayraklı plajda engelliler için tuvalet, erişim rampası gibi imkanlar bulunmalıdır. |
(HA)