IMF ile yeni program çerçevesinde uzlaşılması ve Dünya Bankası'nın Program Amaçlı Mali Sistem Reformu (PFPSAY-2) önerisinin kabul edilmesiyle birlikte, vergi reformunun ikinci basamağı da hayata geçirilecek.
Mali reform Haziran sonunda Meclis'te
Maliye Bakanlığı'ndan edinilen bilgilere göre, hem IMF hem de Dünya Bankası'nın desteklediği yeni strateji çerçevesinde hazırlanan reformların, Haziran ayı sonuna kadar Meclis'e getirilmesi bekleniyor.
Beyan sisteminde üniter bir model getiren, vergi kanunları dışındaki istisna ve muafiyetleri kaldıran, enflasyon muhasebesine geçiş için vergi kanunlarındaki değişimleri yapan ve Serbest Bölgeler'in vergi yükümlülüklerini yeniden düzenleyen reform paketi, gelir idaresinin fonksiyonel yapısında ve denetimlerde de çağdaş kriterler getiriyor.
Gelirlerde fonksiyonel değişim
IMF ve Dünya Bankası ile uzlaşma paketinde de yer alan mali reform stratejisindeki en önemli unsur, enflasyon muhasebesine geçiş ve gelir idaresinin fonksiyonlarında yapılan değişikliklerden oluşuyor.
Enflasyon muhasebesine 2004 başından itibaren geçilmesi planlanırken, Gelirler Genel Müdürlüğü'nün de mali stratejiden amaçlanan fonksiyonel yapıya uygun olarak 'özerk kurul' benzeri bir örgütlenmeye gideceği bildiriliyor.
Merkez ve taşra teşkilatlarının da güçlendirilmesi planlanan Gelir İdaresi'nin bünyesindeki personel, büyük ölçüde yüksek öğrenimli uzmanlardan oluşacak.
Elektronik muhasebe sistemi
Reform ile Gelir İdaresi'nde gerçekleştirilecek en önemli değişimlerden biri de etkin ve kurumsallaşmış bir denetim için gerekli altyapının oluşturulması ve beyannamelerin kademeli olarak internet-intranet yoluyla toplanmasından oluşuyor.
Bu kapsamda Bakanlık düzeyinde bir denetim-koordinasyon biriminin kurulması ve bu birim aracılığıyla merkezi ve yerel denetimin etkinlik ve verimliğinin sağlanması öngörülüyor.
Kamu harcamalarına denetim
Denetim fonksiyonunun ön planda olduğu yeni stratejide, mükellef grupları ya da sektör bazında veri tabanı geliştirilecek ve bu gruplara dönük ayrı denetim modelleri oluşturulacak.
Sonuçların izlenmesiyle denetim istatistik tabanı oluşturulacak ve bu sonuçlar, denetim için ileriye dönük risk alanlarının belirlenmesinde kullanılacak.
Kurulacak olan Vergi İstihbarat Merkezi'nde ise vergi kimlik numarasının da yardımıyla toplanan bilgiler sınıflandırılacak, riskli mükellef ve alanları denetim için seçen ve ön bilgisayar denetiminden geçiren programlar oluşturulacak.
Kamu kesiminin harcamaları da bu vergi kimlik numarasıyla etkili bir şekilde izlenecek. Bu kapsamda, Devlet Malzeme Ofisi alımları, sosyal güvenlik kurumlarının eczanelere ilaç ödemeleri ve kamu ihaleleri alımları gibi faaliyetler vergi tabanında vergi kimlik numaraları altında toplanacak.
Mükellef odaklı vergi idaresi
Mali reform çerçevesinde mükellefe hizmeti esas alan defterdarlık ve vergi dairesi modeli için de düzenlemelerin yer alması bekleniyor. Bu kapsamda, mevcut büyük mükellef vergi dairelerinin sahip olması gereken mükellef standartları gözden geçirilerek yeniden belirleniyor.
Elektronik muhasebe ve elektronik beyanname uygulamasına da bu mükelleflerden başlanacak.
Kamu ve özel sektör vergi borçlarının azaltılmasına dönük olarak yapılan çalışmalara da öncelik verilecek. Bu çalışma, borç yapısının analizi, borç artış ya da azalışının sebepleri, vergi borcunun izlenmesindeki hukuki ve pratik prosedürün gözden geçirilmesi ve bu alanda yapılabileceklerin belirlenmesini kapsayacak.
Kanada Örneği
Reform programı hakkında bilgi veren Gelirler Genel Müdürü Osman Arıoğlu, "Düzenlemelerin ikiye ayrılması ve iki ayrı paket halinde Meclis'e sunulmasının da mümkün olabileceğini" belirtti.
"Gelir idaresinin yeniden yapılanmasındaki çalışmalar kapsamında Kanada örneğini incelediklerini" aktaran Arıoğlu, "idari yapılanmada buradan elde ettikleri gözlemlerden yararlanacaklarını" söyledi.(NK)
