İnsan Hakları Derneği (İHD) Merkezi Hapishaneler Komisyonu, deprem bölgesindeki cezaevlerinin ve mahpusların durumuna ilişkin açıklama yaptı.
Maraş Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde 6 Şubat’ta meydana gelen iki depremde 14 bin 14 kişi hayatını kaybetti, 63 bin 794 kişi yaralandı.
Komisyon, deprem bölgesindeki tüm mahpusların yaşam hakkının korunmasın gerektiğinin altını çizdi, Malatya, Maraş ve Hatay’daki hapishanelerin deprem yıkımlarının en ağır olduğu illerde olduğunu, mahpusların hızlıca güvenli noktalara tahliye edilmesi gerektiğini ifade etti.
Maraş’ta gaz kaçağı iddiası
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü depremin ilk günü yaptığı açıklamada, depremden etkilenen bölgedeki ceza infaz kurumlarındaki hükümlü ve tutuklulardan yaralanan veya hayatını kaybeden olmadığını, yakınlarıyla görüşmelerinde kolaylık sağlanacağını açıkladı.
Depremden etkilenen illerdeki hapishanelerde yakınları bulunanlar İHD’ye başvurdu.
İHD bugünkü açıklamasında, kurumun açıklamasının aksine mahpus aileleri ile yapılan görüşmelerde özellikle Malatya’daki hapishanelerde bulunan mahpuslarla iletişimin sağlanamadığı ve mahpusların yaşamlarından endişe edildiğinin kendilerine aktarıldığını belirtti:
“Aynı tarihte Maraş/Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesi’nde bulunan mahpus aileleri tarafından bu hapishanede depremden kaynaklı gaz kaçağı olduğu, mahpuslara maske dağıtıldığı ve bazı mahpusların gazdan etkilendiği bilgisi verildi.”
“Sağlıklı bilgi alınamadı”
İHD, 7 Şubat’ta da Malatya Cezaevinde isyan çıktığı iddiasının sosyal medyaya yansıdığını açıkladı:
“Bu haberler üzerine aynı günün sabahı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü personeli ile görüşülmüş ancak telefon ile bilgi veremeyecekleri ve bahsedilen konuya dair de bilgilerinin olmadığı söylenmiştir. Bunun üzerine bölgede görev alan milletvekillerine ulaşılmış ve bu söylentileri teyit etmeleri istenmiştir. Ancak sağlıklı bir bilgi alınamamıştır.
Aynı gün Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Hapishane Alt Komisyonu tarafından “Olayın doğrulandığı, Malatya E Tipi Kapalı Hapishanesi’nde firar olayı olduğu, mahpusların isyan çıkardığı, yaralıların olduğu ancak ölüm olmadığı” aktarılmış fakat yine resmi bir açıklama yapılmamıştır.
Tüm gelen bilgi talepleri üzerine 7 Şubat 2023’te Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ile TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na acil bilgi talepli yazı yazılmış ve sosyal medya üzerinden de bilgi talep edilmiştir.”
Türkoğlu’ndaki mahpuslara sevk
Açıklamada, aynı gün Maraş/Türkoğlu 1 ve 2 No’lu L Tipi Hapishaneleri’nde mahpusların Kayseri ve çevre illerdeki hapishanelere sevk edileceği bilgisi alındığı ifade edildi:
“Bu hapishanede bulunan mahpusların aileleri hapishane idaresini aramışlar ancak bir sevkin olmadığı ve mahpusların en kısa sürede ailelerini arayacağı söylenmiştir.
8 Şubat’ta Maraş (Aksu) E Tipi Kapalı Hapishanesi’nde “Deprem dolayısıyla cezaevinin zarar gördüğü, duvarlarda büyük çatlaklar, dökülmeler meydana geldiği, özellikle Adana civarından gelen adli mahkumların ‘Biz burada öleceğiz acil tahliye edin dediklerini’ cezaevi yönetiminin “Bakanlıktan bilgi bekliyoruz biz karar veremeyiz’ dediklerini, mahpusların cezaevi savcısı ile görüşme talep ettiklerini, savcıdan da tahliye edilmelerini istediklerini, yoksa isyan çıkaracaklarını belirttiklerini, savcı tahliye talebini reddedince, isyanı başlattıklarını, Özel Harekat ekiplerinin geldiğini, yaklaşık 1000 mermi atışının yapıldığı, Suriye uyruklu bir mahkûmun öldürüldüğünü, daha sonra anlaşma sağlandığını ve başka cezaevlerine gönderildikleri” iddia edildi.
Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Mersin Şubesi’ne yapılan başvurular sonucunda avukatlar tarafından Maraş/Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesi’ne ziyaret gerçekleştirilmiştir. Yapılan ziyarette yetkili kimse olmadığından ve hapishanenin kısmi barınma merkezi olarak kullanılmasından ötürü görüşme yaptırılamayacağı bilgisi verilmiş, ayrıca tüm hükümlü ve tutukluların sevk edileceği ifade edilmiştir.
Aynı gün Maraş/Türkoğlu L Tipi’nde mahpusların çeşitli illere sevk edildiği bilgisi aileler tarafından verilmiştir.”
Ölümlerle ilgili soruşturma talebi
İHD, Hatay’da isyan çıktığı açıklanan hapishaneyle ilgili de şu bilgiyi paylaştı:
“8 Şubat günü Hatay T Tipi Kapalı Hapishanesi’nden yaşanan olaylara dair sosyal medya hesaplarından görüntüler paylaşılmış ve ayrıca bir mahpusun ailesi ile yaptığı telefon görüşmesi de paylaşılmıştır. Görüşmede “Mahpuslara ateş açıldığı” söylenmiştir. Paylaşılan video ve resimlerde binalardan dumanların çıktığı, mahpusların yaralı halde yerde yattığı, avluda yangın çıktığı ve mahpuslarla görevlilerin karşı karşıya geldiği görülmüştür.
ÖHD Mersin Şube avukatları Hatay T Tipi Kapalı Hapishanesi’ni ziyaret etti ve şu bilgilendirmeyi yaptı: ‘Hatay Hapishanesi’nde yaşandığı iddia edilen olaylar sonrası şubemiz üyeleri tarafından cezaevi ziyareti yapılmıştır. İsyan çıktığı ve müdahale edildiği ifade edilmiş olup; ölü ve yaralı konusunda bilgi paylaşımı yapılmamıştır. Tüm hükümlü ve tutukluların sevk edileceği bilgisi paylaşılmıştır.’
Bugün de Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü iki açıklama yaptı, Hatay T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumundaki firar teşebbüsüne yapılan müdahale sonucu 3 mahpusun öldüğünü, 12’sinin yaralandığını duyurdu.”
İHD, meydana gelen ölüm ve yaralanmalarda sorumluluğu olanlar hakkında mutlaka soruşturma açılması gerektiğini açıkladı: “Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü hapishanelerde meydana gelen tüm olaylarla ilgili kamuoyuna daha açık ve şeffaf olacak şekilde bilgi paylaşımında bulunmalıdır. Konuyla ilgili olarak Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı başta olmak üzere tüm ilgili kurum ve kuruluşların sorumluluk almalarını, sivil toplum kurumları ile bilgi paylaşım kanallarını açık tutmalarını ivedilikle talep ediyoruz.” (AS)
