Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) saldırıları sonucu Mahmur kampı savunma birlikleri dışında tamamen boşaltıldı.
1990'lı yıllarda PKK ile Türkiye arasındaki savaşta boşaltılan, yakılan köylerinden zorunlu göçle BM denetimindeki Mahmur kampına gelenler şimdi yeniden göç yollarına düştü.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu, " Zaten Türkiye Cumhuriyeti vatandaşılar. Dönmeleri, köylerine yerleşmeleri gerekir" dedi.
Peki, Mahmur kampında yaşayanlar neden oraya gitmek zorundaydı, orada nasıl bir hayat kurdular, Türkiye'ye dönmeleri mümkün mü?
Geçen sene Mahmur kampını ziyaret eden gazeteci Celal Başlangıç'a göre, devletin zulmünden kaçmak zorunda kalan, Türkiye cumhuriyetine hiçbir güveni kalmamış, Mahmur'da demokratik bir yönetimle anadilinde özgür bir yaşam kuran Mahmurluların Türkiye'ye dönmesi kısa vadede biraz zor.
Başlangıç, Kürt meselesinde barış süreci tamamlanmadan, kamptakilerin geri dönüşünü sağlayacak koşullar yaratılmadan Türkiye'ye dönmek istemeyeceklerini söylüyor.
Oradan oraya, varoluş savaşı verdiler
Bu insanlar neden Mahmur'a göç etti?
90'lı yıllarda Şırnak Uludere, Hakkari gibi sınır köylerinde yaşayan Kürtler, PKK ile Türkiye'nin mücadele konsepti değişince baskılar nedeniyle Irak'ın kuzeyine geçmeye başladılar. Bu insanların köyleri kayıldı, boşaltı, onlara hiçbir yaşam alanı bırakılmadı.
Çok çileli yolculuklar yaptılar. İlk başlarda açık arazide çadırlarda kaldılar. Aç, susuzdurlar. Bazen Saddam bazen Barzani'nin saldırılarına uğradılar. Kimi zaman çatışmalarda kimi zaman hava koşulları nedeniyle bir sürü çocuk, yaşlı insan öldü.
Mahmur kampına gelene kadar beş, altı kamp değiştirdiler. Yani çok ciddi bir varoluş ve yaşama savaşının öyküsü var. Şimdi IŞİD saldırısı ile 2. göçlerini değil, 20. göçlerini yaşıyorlar.
Tamircisi olan bir kasaba
Mahmur kampı nasıl bir yer?
Geçen sene ziyaret ettiğim kampta yaklaşık 12 bin kişi yaşıyordu. Mahmur BM korumasında.
Çadır değil, kurulu evler, sokaklar, yemyeşil ağaçlar var. İnsanlar evlerini kendi elleriyle inşa etti, kapı önlerinde tandırları var. Yani göç etmekten bıkıp yerleşik bir ruh haliyle kurulmuş bir yaşam var.
Eş başkanlık sisteminin olduğu bir belediyesi var. Mahalle, semt konseyleri, kadın örgütleri var. Spor sahaları, pastanesi, berberi, televizyon tamircisi var. Yani bir kamp değil de bir kasaba gibi orası.
Özgür ve demokratik bir yaşamları var
Suç oranı çok düşük olsa da kendi yargılama sistemleri var. Yani şu anda HDP'nin savunduğu demokratik özerkliğin uygulandığı çok demokratik bir yönetim biçimi var.
Anaokulu, ilk, ortaokul ve lisesi var. 3 bin civarı öğrencisi var. Kürtçe ve İngilizce eğitim görüyorlar. Aldıkları diploma Irak ve Türkiye hariç her yerde geçerli.Yapılan görüşmelerde Güney Kürdistan'daki üniversitelere kabul edildiler. Kampa doktor, avukat olarak dönen çocuklar var.
Erkeklerin bir kısmı inşaat ya da tarım işçisi olarak Erbil, Süleymaniye'ye gidiyor. Kadınlar kampta konfeksiyon işleri yapıyor. BM gıda yardımı yapıyor.
Hangi köye, nasıl dönecekler?
Türkiye'ye dönmeleri mümkün mü?
Türkiye hükümeti kampta gerilla yetiştirildiğini iddia ederek dağıtılmasını talep ediyordu.
Ancak benim geçen sene konuştuğum insanlar yeterli güvence olmadan geri dönmeyeceklerini söylüyorlardı. Ben "Sonsuza kadar böyle mi yaşayacaksınız?" diye sorduğumda "Hiç değilse burası da Kürdistan" diyorlardı.
90'larda yaşadıkları deneyimlerden dolayı Türkiye'ye karşı aşırı bir güvensizlikleri var. Çocuklar mesela Türkçe öğrenmedi okullarda, sadece televizyondan öğrendikleri kadarıyla konuşuyorlar.
Yani anadilde eğitim görmüş, kimliği inkar edilmemiş bir nesil yetişiyor, çok özgür bir ortamda yaşıyorlar. Türkiye'de bu şartlar var mı? Köyleri yakılıp, yıkılmış. Tarım ve hayvancılık bitmiş, zaten yeni nesil bunu unutmuş. Buraya döndüklerinde nereye gidecekler, nasıl bir yaşam kuracaklar?
Ben gittiğimde henüz çözüm süreci başlangıç aşamasındaydı, süreç ilerler ve yasal güvenceler sağlanırsa. Tabii ki durum değişebilir. Demokratik özerklik sağlanırsa dönebilirler tabii ki.
Kılıçdaroğlu, "geri dönsünler" diyor ama bu insanlar o zulmleri CHP varken yaşadı. CHP de geri dönmelerini sağlayacak Kürt politikasına katkı sunarsa neden dönmesinler? (NV)
* Fotoğraf: Fırat Haber Ajansı'ndaki (ANF) "Maxmur yeniden göç yollarında" haberine ait.
