Macaristan halkı dün (9 Haziran) hem yerel seçimler hem de Avrupa Parlamentosu seçimleri için sandık başına gitti.
Başbakan Viktor Orbán’ın partisi Fidesz, Avrupa Parlamentosu seçimlerinde yüzde 44 oy alarak, Macaristan’ın 2004’te Avrupa Birliği’ne katıldığından bu yana ki en düşük performansını gösterdi. Fidesz, 2019 seçimlerine kıyasla 10 puan kaybetti.
Fidesz yerel seçimlerde ise Budapeşte başta olmak üzere Szeged, Pécs, Hódmezővásárhely gibi önceki seçimlerde kaybettiği belediyelerin çoğunu geri kazanamadı.
Orbán’dan ‘zafer’ konuşması
Başbakan ve Fidesz Genel Başkanı Viktor Orbán, büyük oy kaybı yaşamalarına rağmen dün (9 Haziran) geceki konuşmasında sonuçları ‘zafer’ olarak nitelendirdi.
Avrupa genelinde aşırı sağ partilerin öne çıktıklarını vurgulayan Viktor Orbán, Avrupa Parlamentosu seçim sonuçlarıyla “Göçe hayır. Toplumsal cinsiyete hayır. [Ukraya’da] Savaşa hayır. Soros’a hayır. Brüksel’e hayır” mesajı verdiklerini savundu.
Magyar ve partisi Tisza’nın yükselişi
Macaristan’daki Avrupa Parlamentosu seçimlerinin kazananı kuşkusuz Péter Magyar ve partisi Tisza oldu.
Henüz iki ay önce kurulan parti, bütün muhalif partileri geride bırakıp yüzde 30 oy oranına ulaşarak ikinci parti oldu.
Avrupa Parlamentosu’na 21 vekil gönderen Macaristan’da, seçimler sonrası oluşan tablo şöyle:
- İktidar ittifakı olan Fidesz-KDNP: 2 milyon 15 bin 480 oy (yüzde 44.61) - 11 vekil
- Tisza Partisi: 1 milyon 341 bin 292 oy (yüzde 29.69) - 7 vekil
- Liberal-sol MSZP-DK-Párbeszéd ittifakı: 366 bin 53 oy (yüzde 8.10) - 2 vekil
- Aşırı sağ Bizim Memleket Hareketi: 305 bin 187 oy (yüzde 6.76) - 1 vekil
Péter Magyar kimdir?
2019-2023 yılları arasında Adalet Bakanı olarak görev yapan Fidesz’li Judit Varga’nın eski eşi olarak tanınan Magyar, geçtiğimiz şubat ayında iktidar partisini sarsan kriz sırasında ön plana çıkmıştı. Krizin sebebi, bir çocuk sığınma evinde çocuklara cinsel taciz yapıldığını örtbas etmeye çalıştığı için mahkemece suçlu bulunan bir kişinin afla serbest bırakıldığının ortaya çıkmasıydı. Skandalın sonucunda af kararını çıkartan ve imzalayan Cumhurbaşkanı Katalin Novák ve Adalet Bakanı Judit Varga istifa etmek zorunda kaldı. Varga ve Magyar ise Mart 2023’te boşandı.
Magyar daha önce hem özel sektörde hem de iktidarda farklı pozisyonlarda görev yapmış bir isimdi. Skandalın ardından bağımsız medyaya uzun röportajlar vermeye başlayan Magyar, Macaristan halkının ilgisini çekti. Röportajlarında ‘içeriden biri olarak’, iktidarın ne kadar yozlaştığını ve yolsuzluğu ne kadar yaygın bir hale getirdiğini anlatıyordu.
Magyar, geniş çapta popülerlik kazanınca doğrudan siyasete girmeye ve kendi partisini kurmaya karar verdi. “Yozlaşmış iktidarın ve uzun yıllardır boyunca yenilgiye uğrayan liberal-sol muhalefet yanında seçmenlere bir üçüncü yol sunacaklarını” söyledi. Budapeşte’de 2010’dan beri iktidar partisinden başka hiçbir partinin başaramadığı 100 bin katılımcıyı aşan protestolar düzenledi. Magyar aynı zamanda, “Fidesz’in kalesi” olarak bilinen ve çoğunlukla muhafazakâr seçmenlerin yaşadığı kırsal bölgelerde de ciddi kampanyalar yürüttü.
İktidar partisinden daha da çok kaybeden liberal-sol muhalif partiler oldu. Geçtiğimiz 14 yılda bu partiler defalarca anketlerde Viktor Orban’a karşı ciddi bir rakip oluşturmayı ve halkı iyi bir alternatif olabileceklerine ikna etmeyi başaramadılar. Yeni kurulmuş ve yüzde 30 alan Tisza Partisi, iktidar partisinden çok bu partilerin oylarını eritti.
Budapeşte’de yine Karácsony kazandı
Liberal-sol partiler MSZP-DK-Párbeszéd-Momentum ittifakının ortak adayı olan ve 2019’dan bu yana Budapeşte’yi yöneten Gergely Karácsony, 324 oy farkla seçimi kazandı.
Gergely Karácsony’un rakibi, muhalif ve çevreci LMP - Macaristan’ın Yeşil Partisi’nin adayı Dávid Vitézy, oyların tekrar sayılmasını talep etti.
Öte yandan Karácsony zafer konuşmasında “Budapeşte, cumhuriyetin parçası olmaya devam edecek ve bir şirkete dönüşmeyecek” dedi. Kendisine oy veren ve kampanyasına katkıda bulunan herkese teşekkür eden Karácsony’a göre Budapeşte’de ve Macaristan genelinde insanlar “artık ‘Orbanistan’da’ yaşamak istemediklerini” söylediler.
İktidar partisi Fidesz, Budapeşte adayını seçimlere iki gün kala “kazanma imkânı olmadığı” için geri çekmiş, destekçilerine de “daha az muhalif olan” Dávid Vitézy’ye oy verme çağrısı yapmıştı.
2019 Türkiye yerel seçimlerindeki İstanbul yarışının benzeri, aynı yıl Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de de yaşanmıştı.
O yıl muhalefetin ortak adayı olarak seçime giren Karácsony, 10 yıldır Fidesz’in elinde olan kenti kazanmıştı. Karácsony, Budapeşte Belediye Başkanı seçilmeden kısa süre önce, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nu ziyaret etmişti.
(DT/VC)
