ABD Başkanı Donald Trump gümrük tarifelerinin yükseltilmesi tehdidini yakın dostlarının kendi ülkelerinde yargılanmalarını önlemek için ABD hükümetinin nüfuzunu ülkelerin içişlerine müdahale aracı olarak da kullanmaya başladı.
Trump çarşamba günü, eski başkanı Jair Bolsonaro'ya karşı "cadı avı" başlatmakla suçladığı Lula yönetimine Brezilya'nın ABD'ye ihraç ettiği ürünlere yüzde 50 gümrük vergisi uygulayacağını duyurdu.
Trump Brezilya'da önceki Başkan Bolsonaro'nun 2022 seçimlerindeki yenilgisinin ardından iktidarı teslim etmemek üzere başlattığı girişimler dolayısıyla yargılanmasını eleştirdi. Trump "Dostum" dediği Bolsonaro'yu 2022 seçimlerinde desteklemiş ve 2020'de iktidardan inmeden önce Mar-a-Lago'daki sayfiyesinde ağırlamıştı.
Trump, diğer ülkelere yönelik gümrük tarifelerini duyurduğu sosyal medya “mektupları” arasında, Truth Social’da Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva’ya da özel bir mektup yazdı.
Trump mektubunda, “Brezilya’nın, görevdeyken tüm dünyada—ABD dahil—büyük saygı gören eski Başkanı Bolsonaro’ya karşı tutumu uluslararası bir yüz karasıdır. Bu dava açılmamalıydı. Bu bir Cadı Avıdır ve DERHAL sona erdirilmelidir!” dedi.
Bolsonaro, 2022 seçimlerini Lula karşısında kaybettikten sonra gerçekleşen bir darbe girişimi iddiası nedeniyle yargılanıyor. Bu süreçte, Bolsonaro destekçileri tarafından başkent Brasília’ya düzenlenen baskın, 6 Ocak 2021’de Trump destekçilerinin ABD Kongresini basmasına benzetilmişti.
BREZİLYA'DA FAŞİST AYAKLANMA
Bolsonaro yandaşları Brezilya Kongresi ve Yüksek Mahkemesini bastı
AF ÖRGÜTÜ
Brezilya | “Kongre baskınından sorumlu olan herkes yargılanmalı”
Trump Bolsonaro'nun önünü açma peşinde
Trump temmuz başındaki bir başka paylaşımında da “[...] Bolsonaro’nun tek suçu HALK için savaşmış olmasıdır." demişti.
Bolsonaro için "Seçimi kıl payı kaybetti ve şu anda kamuoyu yoklamalarında önde. Bu olup bitenler sadece bir siyasi rakibe saldırıdır." diyen Trump, "Brezilya halkının, eski başkanlarına yapılanlara sessiz kalmayaca[ğını]" iddia etmiş, Brezilya yönetiminden Bolsonaro'yu rahat bırakmalarını istemişti.
Brezilya'ya yüzde 50 gümrük vergisi tehdidi
Trump, Lula’ya çarşamba günkü mektubunda, 2026’da yapılacak Brezilya genel seçimlerine atıfta bulunarak, Bolsonaro’nun adaylık hakkının elinden alınmasının “özgür seçimlere yönelik sinsice bir saldırı” olduğunu söyledi. Ayrıca, Brezilya Yüksek Mahkemesinin ABD’li sosyal medya şirketlerine sansür uyguladığını da iddia etti.
Brezilya mahkemeleri kısa süreliğine Elon Musk’ın X platformunu yasaklamış, 5 milyon dolarlık para cezasının ödenmesinden sonra yeniden erişime açmıştı.
Trump, mektubunda nisanda yüzde 10 olarak belirlenen Brezilya ürünlerine yönelik gümrük tarifesini yüzde 50’ye çıkaracağını duyurdu. Bu kararın gerekçesi olarak şu argümanları ileri sürdü:
“Mevcut rejimin ağır adaletsizliklerini telafi etme”
“ABD-Brezilya ticaret ilişkisini karşılıklı hale getirme”
Oysa ABD, Brezilya ile dış ticarette zaten fazla veriyordu. Trump, ayrıca geçtiğimiz hafta sonu, BRICS ülkeleriyle aynı çizgideki ülkelere yüzde 10 ek vergi uygulanacağını da duyurdu. Brezilya BRICS'in kurucu üyelerinden biri.
Lula’dan sert yanıt
Lula, Trump’ın bu açıklamalarına X'teki resmi hesabından “Brezilya, egemen bir ülkedir; kurumları bağımsızdır ve hiçbir vesayeti kabul etmez.” diye yanıt verdi.
Lula'nın mesajında öne çıkan temel tutumu şu ifadelerle öyle dile getirdi:
Brezilya’daki yargı süreçleri, herhangi bir müdahale ya da tehdide kapalıdır;
İfade özgürlüğü, şiddet ya da saldırgan tutumlarla karıştırılmamalıdır;
Tüm şirketler—ister yerli ister yabancı—Brezilya topraklarında faaliyet gösterebilmek için ulusal yasalara uymak zorundadır;
Gümrük vergilerine yönelik karşılıklar ise Brezilya’nın Ekonomik Karşılıklılık Yasası çerçevesinde verilecektir. Bu yasa, başka ülkelerden gelen tek taraflı ve zararlı ticari yaptırımlara karşı Brezilya’nın yatırımlar, ticaret ve taahhütlerde tavizleri askıya almasına olanak tanır.
CNN Lula'nın yanıtını “Aylar sonra ilk kez bir ülke, Trump’ın gümrük vergisi tehdidine açıkça karşılık verme tehdidinde bulundu.” diyerek haberleştirdi.
Lula açıklamasını “Egemenlik, saygı ve Brezilya halkının çıkarlarının kararlılıkla savunulması; dünyayla ilişkilerimizi belirleyen değerlerdir.” diyerek sonlandırdı.
Lula’nın mesajı TIME'ın yorumunda hatırlattığı gibi, hafta sonu BRICS forumunda yaptığı “Dünya değişti. Bir imparator istemiyoruz... Saygı iyidir, biz saygı duymayı severiz, aynı şekilde bize saygı gösterilmesini de bekleriz” açıklamasından çok kısa süre sonra geldi.
TIME Lula'nın,"Trump’ın nadiren bu kadar açık biçimde eleştirildiği" çıkışını dost kabul edilen bir ülkenin lideriyle sert bir diplomatik gerilimin eşiğine gelindiğinin işareti olarak çerçeveledi.
(AEK)
