"Kendimi kötü hissediyorum. Üniversiteyi bitireli üç yıl oldu ama hala işsizim. Ne bir iş, ne de bir gelecek var" diyor Ziad, nargilenin dumanına boğulmuş gözleriyle.
27 yaşındaki Ziad iş idaresi yüksek lisansına rağmen iş bulmakta zorlanıyor. Eğer imkânı olsaydı çok uzaklara giderdi. Bir Lübnanlı ülkesine bağlıdır. Ama burada ekonomik durum giderek kötüleşiyor.
Lübnanlı gençlerin çoğu gibi Ziad da düşük ücretli işlere ya da ücretsiz stajlara geçici olarak girip çıkmış. Dolayısıyla, 18-35 yaş arası çalışan gençlerin üçte birinden fazlası göç etmek istiyor.
Göç nedenleri arasında ekonomik istikrarsızlık, yüksek işsizlik oranı, eğitim süresinin uzaması, iş hayatına atılmanın gecikmesi ve zorlaşması, konut kıtlığı, geleneksel aile otoritesi yer alıyor.
İşsizlik endişe verici
Kal ya da git. Lübnanlı gençler endişeli.
Saint Esprit-Kaslık Üniversitesinde sosyal bilimler profesörü olan Mirna Abboud Mzawak "ekonomik karışıklık gençleri yordu. Derste uyuyan bir sürü öğrenci görüyorum, çünkü okul parasını ödemek için geceleri çalışıyorlar," diyor.
Prof. Mzavak ekliyor: "Gençler ellerinden geldiğince kendilerine yatırım yapıyorlar. Kimse böyle oldukları için onları suçlayamaz."
Lübnanlı gençler, tüm Lübnanlı yurttaşlarla aynı endişeleri taşıyorlar: finansal, ekonomik sorunlar ve günlük hayatta yaşanan zorluklar.
Ziad, "Normalde okulunu bitiren bir genç geleceğini kurmaya başlar. İmkânım olmadığı için evliliğimi iki senedir erteliyorum. Bu noktada, geçici işlerde çalışırken bir aile kuramam ki," diyor.
Resmi olmayan verilere göre gençler işsiz nüfusun yüzde 71,3'ünü oluşturuyor. Hayli korkutucu bir oran.
Lübnan çokkültürlü bir toplum; bir tarafta, aktif bir özel sektör, liberal ve demokratik bir siyasi sistem, diğer tarafta son 30 yılını sivil bir iç savaşla ve siyasi çatışmalarla geçirmiş bir ülke. Bu sosyal paradoksun acısını ise gençler çekiyor.
Gençlerin göçü giderek artarken, sosyo-demografik değişimleri de beraberinde getiriyor.
Birleşmiş Milletler Gençlik Birimi'nin 2002 verilerine göre, nüfusun yüzde 16'sı 15-24 yaş arasında. Yıllar içinde Lübnan toplumu değişime uğradı, yaşlıların sayısı artarken gençlerin sayısı azaldı.
Gençlik Birimi Lübnan'ın Arap ülkeleri arasında en yaşlı nüfusa sahip olduğunu bildiriyor. Hükümet de bu sıralar gençlik göçünü kısıtlayarak ülke nüfusunu gençleştirecek bir yasa tasarısı hazırlığında.
Kimlik arayışında bir gençlik
Lübnanlı gençlerle ilgili bir sürü klişe var. Bu nesil birçok siyasi çalkantı yaşadı ve buna alışmayı öğrendi. Parlak ve taşkın, ama aynı zamanda yaraları henüz iyileşmemiş post-travmatik bir gençlik. Profesör Mzawakéa göre aile, dini topluluk, siyasi parti, mahalle, dini-akademik-siyasi otoriteler gibi sosyalleşme ortamları kimlik arayışında olan gençlikle oynuyor.
Gemmayzeh'de bir kafede karşılaştığımız Jessy "Sadece yaşamak istiyorum. Hariri, Aoun, Geagea, Nasrallah falan duymak istemiyorum..." diyor.
Jessy, Beyrut'un merkezinde, Achrafieh'de yaşıyor, Hollywood yıldızlarına benzeyen kıyafetleriyle kalabalığın arasına karışıyor. Bu üniversiteli kız, Lübnanlı gençlerin çelişkili ama hayat dolu yaşamının bir örneği.
Akşamüstleri kafelerin olduğu ünlü semt Gemmayzeh'de gençler rahatlıyor, dans ediyor, içki içiyor ve arkadaşlarıyla takılıyorlar. Siyaset konuşmaları söz konusu bile değil! İnsanlar buraya eğlenmeye geliyor. Lübnanlı gençler tam anlamıyla parti insanları. Genç nesil geceleri hep içki içiyor ve bu sağlıkları için büyük bir tehlike oluşturuyor.
1998'de Beyrut Amerikan Üniversitesi'nde yapılan bir çalışmaya göre, öğrencilerin yüzde 89'u sağlıklarını tehlikeye atan bir şekilde davranıyorlar. En genel davranış: sağlıksız rejimler, alkol ve sigara tüketimi. Bunun yanında trafik kazaları da Lübnan'da kamu sağlığını tehdit eden en büyük sorunlardan biri.
Lübnanlı gençler kamusal yaşamda da hayli aktifler. Son zamanlarda gençler ülkedeki toplumsal ve siyasi değişimlere önemli bir oranda katkıda bulunuyorlar. Parlamento'daki koltuklarda artık gençler de oturuyor. Çünkü zihniyetler gelişiyor ve tabular yıkılıyor.
Geleneksel Lübnanlılar bazı davranışları onaylamasa da, gençler bir geçiş döneminde, yeni bir kimlik arayışındalar, cinsel ve duygusal hayatlarını özgürce yaşıyorlar. Küçük bir kesim bu cinsel özgürlüğü tasvip etmese de, bu özgürlükler konusunda büyük atılan büyük adımı gölgelemiyor.
Jessy yaşam tarzının komşulara dedikodu malzemesi çıkardığının farkında. "Arkadaşlarımla geçirdiğim geceler rahat bir nefes almamın, güvensizlik problemlerini aşmamın tek yolu."
Ama gençler henüz son sözlerini söylemedi. "Her şey değişecek."(JA/ÇT)
* Yazıyı Çiçek Tahaoğlu Türkçeleştirdi.
