Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü tarafından yapılan araştırmaya göre artan maliyetler, düşen reklam gelirleri nedeniyle toplu işten çıkarmalar, kapanmalar ve diğer kesintilerle birlikte, toplumun medyaya olan güveni yaklaşık yüzde 40'a düştü. Yapay zeka uygulamaları da medyaya olan şüpheyi arttırdı.
47 ülkede araştırmaya katılan yaklaşık 10.000 kişi arasında, yapay zekanın siyaset veya savaş gibi zor haberlerde nasıl kullanılabileceğine dair "yaygın bir şüphe" olduğu belirlendi. Araştırmaya katılan Amerikalı katılımcıların yüzde 52'si ve İngiltere'deki katılımcıların yüzde 63'ü, çoğunlukla yapay zeka ile üretilen haberlerden rahatsızlık duyduklarını söyledi.
Devletlerin çevrimiçi sansürünü aşmak için RSF'den Collateral Freedom Operasyonu
RSF'den 'güven sertifikası'
RSF’nin 2019’da medyaya olan güven sorununu azaltmak ve nitelikli gazeteciliği teşvik etmek amacıyla İSO benzeri bir sertifikasyon uygulamasına başladı. Gazetecilik Güven Girişimi’ne (JTI) dair sürece 119 ülkeden 2.000'i aşkın medya kuruluşu şimdiye kadar dahil oldu.
Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) tarafından başlatılmasından beş yıl sonra, Gazetecilik Güven Girişimi (Journalism Trust Initiative - JTI) 119 ülkede kayıtlı 2.000'den fazla medya kuruluşu ile önemli bir dönüm noktasına ulaştı.
Gerçeğe aykırı bilginin yaygınlaşması ve Yapay Zeka’nın kontrolsüzce yayılması karşısında bu ISO tipi uluslararası standart, medya ve izleyicileri arasındaki güveni güçlendirmek için önemli bir araç haline geldi.
Türkiye RSF Endeksi’nde tepetaklak: 16 sıra düştü!
Sertifikasyon için başvuranlar arasında en son Mayıs ayında, Letonya’dan Latvijas Radio, RSF’nin 2019 yılında uluslararası düzeyde geliştirdiği JTI sertifikasını almaya hak kazandı. Sertifika, gazetecilik uygulamalarının ve editoryal idarenin, uluslararası bir denetçi tarafından bağımsız olarak değerlendirildiği üzere, en yüksek profesyonel ve etik standartları karşıladığını teyit ediyor. Geçen yıl JTI sertifikası alan Letonya Televizyonu ile birlikte Latvijas Radio, bu ülkede tüm uluslararası denetim kriterlerini karşılayarak bu sertifikayı alan tek medya kuruluşu oldu.
Sabbah: Güveni güçlendirmek her zamankinden daha önemli
JTI Direktörü Benjamin Sabbah, zorlu bir dönemde medyanın güvenilirliği için girişim başlatılmasının önemini, “JTI'ın bir kamu medya kuruluşunun güvenilir gazetecilik ve izleyicileriyle güçlü bir ilişki kurma konusundaki kararlılığının somut bir kanıtı olarak kullanıldığını görmek cesaret verici” sözleriyle açıkladı.
"Dezenformasyon ve yanıltıcı içeriğin doğrulanmış haberlerden daha hızlı ve daha yaygın bir şekilde yayıldığı, hatta çoğu zaman büyük medya markalarını taklit ettiği hızla değişen bir dünyada, gazeteciliğe olan güveni güçlendirmek her zamankinden daha önemli. Letonya Kamu Medyası'nın editoryal süreçlerini, hesap verebilirlik uygulamalarını ve etik standartlarını değerlendirmek ve iyileştirmek ve aynı zamanda şeffaflığı daha fazla teşvik etmek için Gazetecilik Güven Girişimi ile aktif bir şekilde çalıştığını görmekten gerçekten memnuniyet duyuyoruz."
Brauna: Medyaya güvensizlik tohumları ekmeye çalışanlara bir cevap
Latvijas Radio sorumlu müdürü Anita Brauna da, yayınlarını uluslararası standartlarla bütünleştirmenin büyük önem taşıdığını açıkladı: “İçerik üretme şeklimizin uluslararası standartlarla uyumlu olduğunu bağımsız olarak teyit etmek bizim için önemliydi. JTI sertifikası aynı zamanda kamu hizmeti medyasını itibarsızlaştırmaya ve güvensizlik tohumları ekmeye çalışanlara da bir cevap niteliğindedir”.
Bruttin: Beş yıl içinde bir standart norm haline geldi
Hangi çalışmanın gazetecilik kapsamına girdiğini tanımlamanın kamu otoritelerine ya da platformlara bağlı olmadığını vurgulayan RSF Genel Direktörü Thibaut Bruttin de, “Beş yıl içinde, profesyonellerin profesyoneller için oluşturduğu bir standart, medya mecrasının boyutu, ülke ve formatı ne olursa olsun, norm haline geldi. JTI dünya çapında gazetecilik için ortak bir paydaya dönüştü. Medyaya sesleniyorum: süreçlerinizi standartlara göre değerlendirin, bir sertifikasyon sürecine katılın” dedi.
Reklamverenler ve teknoloji platformlarını da JTI etiketini kullanmaya davet eden Bruttin, “Demokratik kamusal tartışmanın ön koşulu olan gerçeklere dayalı en iyi gazetecilik lehine erdemli bir döngüyü yeniden tesis etmenin tam zamanıdır” şeklinde konuştu.
Şeffaf, güvenilir ve dayanıklı medya için 130 kriter
2019’da medya paydaşlarıyla birlikte tasarlanan JTI sertifikasyon süreci üç aşamadan oluşuyor: Haber üretim sürecinin şeffaflığına ve güvenilirlik şartlarına işaret eden JTI-app çevrimiçi uygulaması aracılığıyla medyanın standardın 130 kriteri açısından öz değerlendirmesi; Medyanın, standardın her bir kriterine ilişkin yanıtlarını ve uyum düzeyini kamuoyuna açıklayan şeffaflık raporunu yayınlaması; güvenilir bir üçüncü tarafça medya içinde gerçekleştirilen bir denetimin ardından sertifikasyonun gerçekleştirilmesi.
Haber medyasının şeffaf, profesyonel standartlara uymasını sağlamak için sektör uzmanlarıyla birlikte geliştirilen bir proje olan JTI sertifikası 130 kritere dayanıyor. Bunlardan biri özellikle yapay zeka kullanımında şeffaflığı ele alırken, çerçevenin tamamı haber odası etiği ve sorumluluğunu sağlamak ve dijital çağda bilginin güvenilirliğini güçlendirmek için kapsamlı bir yapı sunuyor.
Güneydoğu Avrupa'dan yaklaşık 100 medya kuruluşu şimdiye kadar JTI sertifikası için süreci başlattı, dördü de sertifikasını elde etti. Sertifika alan kuruluşlar Arnavutluk'ta Faktoje, Bosna Hersek’ten Center for Investigative Reporting (CIN) ve Sırbistan'da Crime and Corruption Reporting Network - KRIK ve Istinomer oldu.
Sertifikalı kamu medya kuruluşları
Medyaya güvenin dünya çapında sınandığı bir dönemde, dokuz ülkeden on iki kamu yayıncısı JTI sertifikası alarak şeffaf ve güvenilir bilgiye olan bağlılıklarını teyit etmiş oldu. Bunların çoğu Avrupalı -Avrupa Yayıncılar Birliği'nin (EBU) standardın kurucu üyelerinden biri olduğu düşünüldüğünde- güçlü bir sinyal.
Bugüne kadar kamu kuruluşu olarak, Kanada’dan CBC, Radio-Canada; Fransa’dan France Télévisions, France Médias Monde ve Radio France; İrlanda’dan RTÉ, Letonya’dan Latvijas Televīzija (LTV) ve Latvijas Radio (LR); Litvanya’dan Lietuvos nacionalinis radijas ir televizija (LRT); İsviçre’den Swissinfo.ch; Taïwan’dan Radio Taiwan International ve ABD’den Colorado Public Radio, JTI sertifikasına kavuştu.
NOT: JTİ Girişimiyle ilgili daha fazla bilgi almak veya girişimin bir parçası olmak için https://www.journalismtrustinitiative.org/news bağlantısı kullanılabilir.
(Mİ)
