Amerika ve Japonya'nın Korelilerle görüşmelerde bulunacağını duyan Çin ve Rusya Kuzey'in Washington'la birebir görüşme ısrarından vazgeçtiği haberini tedbirle karşıladılar.
Fakat Tokyo'daki görüşmelerden sonra konuşan Amerikan silah müzakerecisi John Bolton, görüşmelerin tarihi ne olursa olsun esas endişenin Kuzey'in nükleer programı olduğunu söyledi.
Güney Kore Dışişleri Bakanlığı sözcülerinden biri "Kuzey Kore çok taraflı görüşmelere katılma kararını bize direkt olarak açıkladığını" söyledi. Fakat Kuzey'in Güney'e kararını nasıl ilettiği ile ilgili ayrıntılar vermedi.
Kriz geçen yıl Ekim'de Washington'ın Kuzey Kore'nin gizli bir nükleer silah programı izlediğini itiraf ettiğini söylemesiyle başladı. Kuzey'in Washington'la yüz yüze görüşmeler ve saldırmazlık antlaşması üzerinde ısrar etmesi, gündemden çıkarılan bir reaktörü yeniden çalıştırmaya başlaması, Birleşmiş Milletler'in nükleer silah denetçilerini ihraç etmesi ve nükleer çoğalma karşıtı antlaşmadan çıkmasıyla tansiyon iyice yükseldi.
Perşembe günü Moskova, Pyongyang'ın Rusya'ya Güney Kore, Amerika, Japonya ve Çin'in de bulunacağı altı taraflı görüşmelere katılmak istediğini söylediğini bildirdi.
Çin, münzevi komünist Kuzey'i anlaşma masasına oturmaya ikna için yapılan çalışmalara öncülük ediyordu.
Cuma günü Interfax haber ajansı kayıtlarına göre, Rus Dışişleri Vekili Yuri Fedotov görüşmelerin yakın zamanda başlayabileceğini söyledi. Fedotov, "Asıl önemli olan Kuzey Kore'nin çok taraflı görüşmelere katılma kararı alması. Şimdi uzlaşma sürecini belirleyecek tarihlerin, katılımcı delegelerin düzeylerinin, görüşme yerinin ve diğer somut işlerin kararlaştırılmasıyla katılımcı ülkelerle diplomatik temaslar başlayacak," dedi.
Muhtemel toplantı yeri Bejing
Washington yetkilileri, haberlerin başka kaynaklardan duyduklarıyla sınırlı olduğunu belirtip, görüşmelerin Eylül'de Bejing'de gerçekleşebileceğini söylediler.
Amerikan Müsteşarı State Bolton Cuma günü Tokyo'da Japon Dışişleri Bakan Yardımcısı Toshimitsu Motegi ve diğer üst düzey yetkililerle görüştü. Bolton habercilere, " Çok taraflı görüşmeler ile ilgili Amerikan önergesinin kabulü konusunda şu ana dek duyduklarımız teşvik edici olduğunu söyledi.
Fakat Pyongyang'ın niyeti ile ilgili ayrıntılı bilgiye sahip olmadığını ve kaygıların görüşmelerin başlamasından sonra dahi süreceğini sözlerine ekleyen Bolton, " Görüşmelerinin zamanlamasının Kuzey Korelilerin yürüttüğü nükleer silah programı ile ilgili sürmekte olan endişelerimizi etkileyeceğini sanmıyorum," dedi.
Japonya Başbakanı Junichiro Koizumi, görüşmelere en kısa sürede başlanılacağını söyledi. Koizimi muhabirlere, "Kuzey Kore tutumunu biraz yumuşatabilir. Bence çok taraflı görüşmeler bir an önce başlatılmalı ve Kuzey Kore uluslararası kamuoyunun sesini dinlemeli," açıklamasını yaptı.
Çin ve Güney Kore gezisinden sonra geldiği üç günlük Tokyo gezisinde Bolton Washington'ın Bejing'den daha fazla bilgi beklediğini söyledi. Bolton'la yaptığı görüşmenin ardından Motegi, "Kuzey Kore'nin çok taraflı görüşmeleri kabul edip etmediğini görmek için ayrıntıları analize etmeliyiz. Ama şimdi çok taraflı görüşmeler açısından en azından daha net bir umut var," dedi.
Washington eğer hemen ardından Güney Kore, Japonya ve belki Rusya'yı da kapsayan daha geniş görüşmeler yapılacaksa Kuzey Kore ve Çin ile üçlü bir görüşmeyi göz önünde bulundurabileceğini belirtti.
Nisan'da Bejing'de Çin'in ev sahipliği yaptığı görüşmeler Kuzey Kore ve Amerika'nın katılımıyla yapılan ilk çok taraflı görüşmeydi. Temmuzda Çin'in Pyongyang'a elçi göndermesiyle umutların artmasına rağmen bu görüşmeler çok az kazanım elde etti.(PT/NK)
Reuters'den çeviren Pınar Tokur
