*Fotoğraf: MA
Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın
Kürt Çalışmaları Merkezi ve Rawest Araştırma Şirketi’nin birlikte yürüttüğü ‘Dil Haritası’ projesinin sonuçları açıklandı.
Urfa, Mardin, Diyarbakır ve Van’da 5 bin 96 kişiyle (yüzde 79 Kurmanç, yüzde 9 Zaza, yüzde 11 Arap) görüşülen projede, dilin kullanımını periyodik olarak izlemek, dil çalışmaları için veri oluşturmak, dil temelli taleplerin yoğunluğunu dönemsel olarak izlemek ve ‘Dil Barometresi’ oluşturmak amaçlanıyor.
Araştırma sonucuna göre, Kürtler Kürtçenin ikinci resmi dil olarak kabul edilmesini, belediyelerde ise; Kürtçe hizmet verilmesini istiyor.
TIKLAYIN-"Kürtçe sokak, pazar ve eğitim dili olmadan yaşatılamaz"
DİYARBAKIR
Veriler; Diyarbakır’da katılımcıların yüzde 90’ı Kürtçeyi farklı düzeylerde de olsa konuşabildiklerini ve anlayabildiklerini söylüyor. Diyarbakırlılar, ortalamanın üstünde bir Kürtçe okuma-yazma becerisine sahip olanların oranı ise; üçte bir civarında.
Katılımcıların yüzde 32,9’u ebeveynleriyle konuşurken sadece anadili, yüzde 9,5’i sadece Türkçe kullanıyor. Eş-sevgili ile konuşurken sadece anadili kullananların oranı yüzde 12,8. Sadece Türkçe kullananlar yüzde 20,4.
Katılımcıların dörtte biri çocuklarla konuşurken sadece Türkçe kullanıyor, sadece anadili kullananların oranı yüzde 8,8. Ebeveynle konuşma ile çocuklarla konuşma arasında sadece anadili kullananların oranı dörtte üç oranında azalıyor. Diyarbakır’da görüşmecilerin tamamına yakını anadilin eğitim sistemi içinde yer alması gerektiğini düşünüyor.
TIKLAYIN-"Üniversitelerde, Kürt çalışmalarında sansür ve otosansür var"
VAN
Van’da katılımcıların tamamına yakını Kürtçeyi farklı düzeylerde de olsa konuşabildiklerini ve anlayabildiklerini belirtiyor.
Ortalamanın üstünde bir Kürtçe okuma-yazma becerisine sahip olanların oranı 1/5 – 1/4 civarında.
Kürt vatandaşların yoğun yaşadığı illerde, belediyelerde Kürtçe hizmet de verilebilsin istiyor.
Van’da katılımcıların tamamına yakını anadilin eğitim sistemi içinde yer alması gerektiğini söylüyor.
TIKLAYIN-"Kürtçe seçmeli dersine dört elle sarılmalıyız"
URFA
Katılımcıların tamamına yakını anadillerini farklı düzeylerde de olsa konuşabildiklerini ve anlayabildiklerini ifade ediyor. Anadilini iyi derecede bilenlerin oranı Araplar içinde yüzde 75-80 arasında iken Kürtlerde yüzde 55 oranında kalıyor.
Anadilinin konuşma ve anlamada Arapların oranı Kürtlerden yüksek iken okuma-yazma oranlarında geride kalıyor.
Kürtlerin yüzde 58,5’i bölgede Kürtçenin ikinci resmi dil olmasını istiyor. Arapların dörtte biri Kürtlerin bu talebine destek veriyor.
Kürtlerin yüzde 70’i belediyelerde Kürtçe hizmet isterken bu talebe Arapların desteği yüzde 40 oranında.
Kürtlerin yüzde 64’ü, Arapların yüzde 39,4’ü anadili Türkçe olmayan çocuklar için okullarda anadilin öğretildiği dersler istiyorlar.
Kürtlerin yüzde 72’si ve Arapların yüzde 60+’ı anadilin eğitim sistemi içinde yer alması gerektiğini düşünüyor. Bu talebi paylaşanların tamamına yakını Türkçe ile anadilin bir arada verildiği bir sistemi tercih ediyorlar.
TIKLAYIN-Anadilinde eğitim yasağı Kürt çocuklara eziyet
MARDİN
Mardin'de görüşmecilerin tamamına yakını anadillerini farklı düzeylerde de olsa konuşabildiklerini ve anlayabildiklerini söylüyor.
Anadilinin konuşma ve anlamada Arapların oranı Kürtlerden yüksek iken; okuma-yazma oranları Urfa'da olduğu gibi geride kalıyor.
Ebeveynle konuşmada sadece anadil kullananların oranı Kürtlerde yüzde 35,4 iken Araplarda yüzde 17,4. Çocuklarla konuşmada sadece anadil kullananların oranı Kürtlerde yüzde 15 Araplarda yüzde 4,7.
Ebeveynle konuşma ile çocuklarla konuşma arasında sadece anadil kullananların oranı her hem Kürtlerde hem Araplarda çarpıcı şekilde azalıyor. Bununla birlikte Mardin’de Kürtler anadillerini Araplara kıyasla daha yaygın kullanıyorlar.
Kürtlerin yüzde 82,9’u bölgede Kürtçenin ikinci resmi dil olmasını istiyor. Arapların yüzde 44’ü Kürtçe için bu talebe destek veriyor. Kürtlerin yüzde 88’i belediyelerde Kürtçe de hizmet isterken Kürtçe için bu talebe Arapların desteği yüzde 58,5.
Kürtlerin yüzde 87’si, Arapların yüzde 64,7’si anadili Türkçe olmayan çocuklar için okullarda anadilin öğretildiği dersler talep ediyor.
Kürtlerin yüzde 94,5’i ve Arapların yüzde 83,3’ü anadilin eğitim sistemi içinde yer alması gerektiğini düşünüyorlar. Bu talebi paylaşanların büyük çoğunluğu Türkçe ile anadilin bir arada verildiği bir sistemi tercih ediyorlar.
SONUÇAnadili konuşma ve anlama becerisi büyük ölçüde sürüyor ancak dilin gündelik hayatta kullanımı zayıf. Dilin bilinmesi ve kullanılması oranları erkeklerde kadınlara nazaran daha yüksek. Katılımcıların ebeveynleriyle konuşma ile çocuklarla konuşma arasında anadili kullanma oranları dörtte üçe yakın azalıyor. Dilin kullanımı merkezde kırsaldan daha düşük. Eğitim düzeyi yükseldikçe dilin bilinme ve kullanılma oranı azalıyor. Dili bilme ve kullanma oranının en yüksek olduğu seçmen grubu HDP'liler. Kürtlerin en büyük ortak talebi anadil. Anadil aynı zamanda Türkiye kamuoyunca en az tepki gösterilen, en fazla olumlu bulunan talep. Anadil odaklı bir talep görünürlüğü yükseliyor, sivil toplumda merkezi olmayan bir dil hareketi görünümü var. Anadil meselesi, önümüzdeki süreçte Kürt sahasında ve Kürt siyaseti için bir kaldıraç olma potansiyeli taşıyor. | |
(RT)
