Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Mustafa Kaçalin'in Kürtçe sözlük hazırlamanın yıllar alacağını açıklamasının ardından ulaştığımız Kürt dil uzmanı Zana Farqînî, TDK'dan Kürtçe sözlükle ilgili bir talep gelmediğini söyledi.
İstanbul Kürt Enstitüsü'nün yayımladığı Kürtçe-Türkçe ve Türkçe-Kürtçe sözlüklerde imzası olan Farqînî enstitünün de başkanı aynı zamanda. bianet'e yaptığı açıklamada bu noktayı da vurguladı.
"Biz bir kurumuz. Eğer sözlükle ilgili kurumla resmi olarak ilişkiye geçilirse, tabii ki bu işbirliğine varız."
Farqînî Kürtçeyle ilgili adımlar atılmaya başlandığında bile Kürt kurumlarının muhatap alınmadığını hatırlattı.
"Bu konuda defalarca açıklamamız olduğu halde, Kürtçeyle ilgili birtakım adımlar atılmaya başlandığında bile Kürt kurumları, bu konuda emek sarfetmiş, otorite haline gelmiş insanların hiçbiri muhatap alınmadı, yok sayıldı.
"Örneğin Avrupa'ya gidildi, Bölgesel Kürt Yönetimi'ne gidildi, Kürtçe ders verebilecek uzman ya da akademisyen arandı."
Sözlük hazırlarken zaman probleminin olduğunu ancak ne hacimde bir sözlükten bahsedildiğinin de önemli olduğunu belirten Farqînî, Arınç'ın sözünü ettiği sözlüğün öğrencilere yönelik olduğunu da hatırlattı.
Farqînî TDK'da uzman probleminin de yaşanabileceğini söyledi. "Bizim bildiğimiz kadarıyla TDK bünyesinde Kürtçeyle ilgili çalışma yapan veya yapmış birileri yok."
Kürtçe görmezden gelindi
Türkiye'de Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze değin Kürtçeyle ilgili resmi hiçbir şey yapılmadığını anlatan Farqînî bu alanda akademisyen de yetişmediğini vurguladı.
"Hatta TDK Kürtçenin varlığını kabul etmedi. Kürtçe için Farsça, Arapça karma, bozuk bir dil diyor. Kürt halkının varlığından 'Ön Asya'da yaşayan bir topluluk' diye bahsediyor.
"Türkçeye girmiş yabancı diller konusunda liste verirken sanki bu coğrafyada Kürtler yokmuş, Kürtçeden Türkçeye geçen kelimeler yokmuş gibi davranılıyor."
Binlerce maddelik sözlükler
İstanbul Kürt Enstitüsü'nün hazırladığı üç sözlük bulunuyor.
Biri Farqînî'nin ifadesiyle "Biz Türkçe kısmını TDK'nın imla kurallarını dikkate alarak hazırladıkları," 60 bin maddelik Türkçe-Kürtçe sözlük (Ferhenga Mezin Tirkî Kurdî).
Diğeri Farqînî'nin "Bu alanda yapılmış en geniş kapsamlı sözlük" dediği 166 bin maddelik (Kurmanci lehçesiyle) Kürtçe-Türkçe sözlük (Ferhenga Mezin Kurdî Turkî).
Bir de 72 bin kelimelik orta boy Kürtçe-Türkçe, Türkçe-Kürtçe (Ferhenga Kurdî-Tirkî, Tirkî-Kurdî) sözlük var.
Farqînî bunları hazırlamanın en az 15 yılını aldığını söyledi.
Sözlük zamanı
TDK Başkanı Kaçalin TRT Haber'de yayımlanan konuşmasında, Kürtçe sözlük hazırlamak için geç kalındığını söylemiş ve bu konuda anlayış gösterilmesini istemişti.
"Bir sözlüğü baştan sona bir ömür yetmez, mümkün değil. Bu noktada bizi anlayışla karşılamalarını bekliyorum.
"On sene geçecek hâlâ bitmedi mi diyeceklerdir, onu şimdiden söyleyeyim, evet bitmeyecek. Bütün sözlükler böyledir; ancak hazır tercümeler üç dört senede biter. Sözlük yazmak kolay değil."
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, 29 Eylül'de, televizyonda yayımlanan bir açıklamasında, TDK'ya Kürtçe-Türkçe sözlük için talimat verdiğini söylemişti.
"Türk Dil Kurumu'na öncelikle öğrencilere yönelik bir Kürtçe-Türkçe sözlük yapılması emrini verdim. Bundan sonra daha kapsamlı bir sözlük hazırlamak için bilim kurulu oluşturdular." (YY)
