2023 yılı içerisinde çoğunlukla kadın sanatçılar olmak üzere pek çok Kürt sanatçının albümleri, single çalışmaları yayınlandı.
Şivan Perwer'in 50. sanat yılı, Koma Amed üyelerinin uzun yıllar aradan sonra bir araya gelmesi, ünlü Kürt sanatçısı Beytocan'ın ve Ermenistan'da yaşayan Kürt dengbêj Feyzoyê Rizo'nun hayatını kaybetmesi, Arapça şarkı "Yesmar Yesmar"ın yapay zeka aracılığıyla Hesen Zîrek'in sesinden "Nazdar Nazdar" olması, bu senenin önemli müzik olayları arasında yer aldı.
2023 yılının Kürt müzik panoramasına birlikte göz atalım:
Hunergeha Welat
Son bir kaç yılda olduğu gibi 2023 yılında da Rojava'da müzik çalışmalarını yürüten Hunergeha Welat ekibinin çalışmaları en çok konuşalanlar arasında ilk sıralardaydı. “Li herî jorê” ve “Li Qamişlo li ber derî” bu yıl yayınlananlardan.
Hani Mojtahedy
Kürt müziğinin en çok üreten ama "ön planda olmayan" seslerinden biridir Hani Mojtahedî. Bu yıl iki single yayınladı: “Asheqî” ve “Ruhî Hetaw”.
Mehmet Akbaş
Mehmet Akbaş yıl içerisinde Avrupa'da çeşitli konser programları düzenledi. Bunlardan biri de Kölner Philharmonie'deydi. “Music is my Homeland” adlı projesini bu salonda gerçekleştiren Akbaş, projenin ilk şarkısı olan “Rindê”yi yıl sonuna doğru yayınladı. Proje kapsamında 20 şarkı olacak.
Yunus Dişkaya
“Guftigûy-i Men u To” enstrümantal albüm üçlemesinin ilkini Aralık 2023 tarihinde yayınladı. Albümde 2003-2007 yılları arasında yapılmış ev kayıtları bulunuyor. Albümde 11 şarkı var. Yunus Dişkaya, kendine has tarzı ile Kürt müziğindeki yerini koruyor.
Mehmet Atlı
Mehmet Atlı albümlerinde kimi zaman ünlü Kürt şair Arjen Arî'nin şiirlerinden yaptığı bestelere yer veriyor. Atlı, bu şarkıları yeniden aranje ederek bir albümde topaladı. Albümde 7 şarkı var, bunlardan biri hem enstrümantal hem de sözel olarak yer alıyor.
Mem Ararat – Keskesor
Mem Ararat son yılların adından en çok söz ettiren Kürt sanatçılardan. Yıl başında “Keskesor” adıyla bir albümün hazırlığından bahseden Ararat, Ocak ayında bu albümün ilk şarkısı olan “Rindê”yi yayınladı. Albümde Mem Ararat’ın 20 yıl önce sözlerini yazdığı kimi şarkılar var. Yıl biterken sanatçı albümden ikinci şarkı olan “Lê Siltanê” şarkısını yayınladı.
Mikail Aslan ve Cemîl Qoçgirî
Mîkaîl Aslan ve Cemîl Qoçgirî bu sene müzikteki ortaklıklarının 20. yılını kutluyorlar. Bu amaçla “Rû bi rû” adlı bir albüm çalışması yaptılar. 2022 yılının Aralık ayında ilk şarkısını yayınladıkları bu albümü, 2023 yılı içerisinde azar azar dinleyicilerle buluşturdular.
Kürt kadın sanatçılar
Son yıllarda Kürdistan dışında doğup büyümüş kimi Kürt kadın sanatçıların Kürtçe yaptıkları çalışmalar dikkat çekiyor. Bu sanatçılardan bazıları 2023 yılında Kürtçe eserler yayınladı.
Zara
Bu sanatçılardan biri Zara. Rusya'da yaşıyor ve ünlü bir sanatçı olan Zara, bu sene Kürtçe bir albüm yayınladı. “Strana Dilê min” adlı bu albümün aranjörlüğünü Harun Elki yaptı. 10 şarkı var. Bir kısmı geleneksel Kürt müziğinden. 4 tanesinin sözlerini Tara Mamedova yazdı, Yasmin Levy müziklerini yaptı. Bir şarkıda Şivan Perwer ile düveti var.
Diana Kalashova
Ermenistan Kürtlerinden olan Diana Kalashova Kürtçe-İngilizce bir şarkı olan “Hata Heme”yi yayınladı.
Luna Erşahîn
Luna Erşahîn Kurd-Danimarkalı. Kendine has tarzıyla ünlü “Ez Kevok im” şarkısını seslendirdi.
Naaz
Kürt-Alman Naaz iki tane Kürtçe şarkı seslendirdi. “Kche Baralla” soranîce, "Azadî" ise kurmancî.
Wildan Sevim & Vengband - "Lo Teyro"
Pervin Çakar – "Arix"
Dilan Top - "Koçer im"
Rojda - “Narînê”
Tara Mamedova - "Sipîndar"
Gülseven Medar – “Nazliyê”
Cemile Dinçer – “Way li min”
Baran Bozyel – “Ay lê Gulê”
Roşna – “Meşte”
Maviş Güneşer – “Ma”
Aynur Doğan - "Rabe Edlayê"
Erdem Oral - "Ko"
Rewşan - "Mala te li kêrê ye"
Xalide - "Mayremê"
Suna Alan - "Were Qurban"
Ruken Yilmaz - "Yadê"
Rûşenê - "Dîsa Bêje"
Kürtçe rock ve rap
Rockurd
Doğu Kürdistan'ın Mahabad şehrinden bir grup gencin kurduğu Rockurd, oldukça kaliteli müzik yapıyor. Kürtçe seslendirdikleri şarkılarının isimlerini çoğunlukla İngilizce koyuyorlar: “Game”, “Kurdîka”, “Lunatic”, “Nowadays”, “Sample 9”.
Ferec
Kürtçe heavy metal müziğin öncü isimlerinden biri olan Ferec 2023 yılında kendine has tarzıyla iki şarkı yayınladı: “Sîstem” ve “Jiyan”.
Senar Renda
Kürt rap sanatçısı Senar Renda 7 şarkılın bir albüm yayınladı. Söz ve müzikleri kendisine ait.
Real T
Anglo-kurd bir isim. Kürtçe'nin Soranî lehçesi ile İngilizce sözlü rap yapıyor. İki şarkı yayınladı: “Kurd Flow” ve “Petakawe Shot.”
Haşim Ferhadî
İran Horasan Kürtlerinden. "Zîlan" adıyla bir albüm yayınladı. Horasan Kürt müziğini yansıtan bir albüm. Albümde Fexane de Ferhadîye eşlik ediyor.
Ali İnanır
Dördüncü albümünü yayınlayan Ali İnanır, albüme “Gilê Kowo” adını verdi. 12 şarkı var albümde.
Mahmut Göçer
Mahmut Göçer'in ilk albümü. "Yek ismindeki albümde klasik Kürt müziğinden 5 eser var.
Nubian
Geçen sene "Tarî" albümü ile listemize girmişti Nubian. Bu sene de kimileri enstrümantal olan şarkıların yer aldığı “Ji dil ji bo dil” albümünü yayınladı.
Serhat Ertuna
2104 yılında yayınladığı "Lamekan" ve 2018 yılında yayınladığı "As" albümlerini, bu sene Serhat Ertuna yeniden yayınladı.
Lawje - "Ho dilo"
Mesud Gever – “Payîzok”
Kawa - Tava Hîvê
Jehrmar – “Ken”
Hozan Hamid - “Leyla”
Seyidxan Sevinç - "Lerz"
Bêwar – “Yar gijlokê”
Kolektîfa Rîtmên Azad – “Gulguli”
Haval Ibrahîm ve Dilşah – “Ev Keçka”
Dengbêj Ramazan – “Gulazer”
Rêzan Koç - "Gula Hewşê"
Kısa Kısa
"Nazdar Nazdar"
Yılın sonlarına doğru “Yesmar Yesmar” adlı Arapça orjinli eserin, Kürtçe'den "çalındığı" iddiası gündemde önemli bir yer tuttu. Ünlü Kürt sanatçı Hesen Zîrek'in eserinden alındığını iddia eden sosyal medya hesapları, bu konunun gündemde kalmasına neden oldu. Oysa şarkı Taher Al Ojaily adlı bir sanatçıya aitti ve yapay zeka ile Hesen Zîrek ve Mohsen Chavoshi'nin sesleriyle "Nazdar Nazdar" olarak yeniden üretilmişti. Bir süre sonra Taher Al Ojaily telif talebinde bulunarak Kürtçe olan "Nazdar Nazdar"ı YouTube'dan kaldırdı.
Festival ve konser salonları
2023 yılında uluslararası alanda ve uluslararası kuruluşlar tarafından "Kürdistan" adıyla festivaller düzenlendi.
Bir tanesi 18 Mart 2023 tarihinde Viyana'daydı. Sakina Teyna, Salah Ammo, Omîd Derwîş gibi sanatçılar katıldı bu festivale.
17 Kasım'da ise Almanya Hamburg Elb Philharmonie'de “Festival Kurdistan” adıyla başka bir festival düzenlendi. 19 Kasım tarihine kadar devam eden bu festivale, Aynur Doğan, Kayhan Kalhor ve Ensemble Resonanz, Ali Doğan Gönültüş Trio, Danuk, Maviş Güneşer Trio, Metin Kemal Kahraman, Astare Artner ve başka sanatçılar katıldı.
İstanbul başta olmak üzere kimi şehirlerde Kürt sanatçıların büyük salonlarda binlerce kişiye verdikleri konserler de yılın dikkat çeken gelişmelerindendi. Mem Ararat, Tara Mamadova, Rojda, Rewşan Çelîker bu tür etkinliklere imza atan kimi sanatçılar.
Kürt sanatçıların albümleri dünya müzik listelerinde
2023 yılında bir çok Kürt sanatçının albümleri dünya müzik listelerinde yer aldı. Ali Doğan Gönültüş, Saîdê Goyî, Ayfer Duzdaş Transglobal World Music Chart listelerinde, Danukê ise Womexê listesindeydi.
Yine yasak
Yıl sonuna doğru yine bir yasak haberi damgasını vurdu. Mezopotamya Kültür Merkezi'nin düzenlemek istediği 32. yıl dönümü etkinliğini İstanbul Küçükçekmece Kaymakamlığı gerekçesiz olarak yasakladı.
Beytocan ve Feyzoyê Rizo
2023 yılında iki ünlü isim hayatını kaybetti. Beytocan 12 Eylül'de, dengbêj Feyzoyê Rizo ise 8 Kasım'da hayata veda etti.
Şivan Perwer'in 50. sanat yılı
Bu sene Şivan Perwer'in 50. sanat yılı kutlanıyor. Bu amaçla dünyanın değişik yerlerinde Şivan Perwer konserler düzenliyor. Kutlamaların 2024 yılında da devam etmesi bekleniyor.
Koma Amed yeniden
Dağıldıktan uzun yıllar sonra, Koma Amed müzik grubunun üyeleri 2023 yılında bir araya geldi. Kürt müzik dünyasında ve dinleyiciler arasında heyecana neden oldu.
İstanbul'da Egidê Cimo Müzik Okulu açıldı.
(FD)
