Küresel Silah Ticareti Denetimden Çıktı

Bugün yayınlanan bir rapora göre, küresel silah ticareti tehlikeli biçimde kontrolsüz olarak yapılmakta ve silahların baskıcı hükümetlerin, insan haklarını ihlal edenlerin ve suçluların eline geçmesine olanak vermektedir. Bu kaygıları ele almak için uluslararası üç örgüt elliden fazla ülkeyi kapsayan ortak bir kampanya başlattı. “Silah Kontrolü” kampanyası silah artışının ve kötü kullanımının azaltılmasını ve hükümetleri bağlayıcı bir silah ticareti sözleşmesi hazırlamaya ikna etmeyi amaçlamaktadır.

Silahlanma artışı ve kötü kullanımı insan hakları ihlallerini, yoksulluğu ve çatışmaları alevlendirecek denli tehlikeli bir boyuta ulaştı. Her dadika silahlı şiddet nedeniyle biri ölürken daha birçoğu ihlal ve ciddi yaralanmalara maruz kalmakta. Raporda, buna rağmen silah ticaretinin tehlikeli bir şekilde kontrol edilmeyen bir küresel ticaret olduğu belirtiliyor.

Raporda yer alan bilgilere göre:

* Ulusal silah ihraç kontrol mekanizmalarında büyük açıklar bulunmakta.

* Silahların kolayca temin edilebilmesi silahlı şiddet olaylarını arttırmakta, çatışmaları tetiklemekte ve başlayan savaşların uzamasına neden olmaktadır. Siviller giderek daha fazla hedef alınmaktadır.

* Çatışmalar ve silahlı suçlar, yardımın gerçekten ihtiyacı olanlara ulaşmasını engellemekte ve genellikle sağlık ve eğitim hizmetlerinin verilmemesine yol açmaktadır.

* 11 Eylül 2001 saldırıları ve “terörle mücadele”, silah kontrolüyle ilgili siyasi iradeye odaklanmak yerine, silah artışını hızlandırmıştır. “Terörle mücadele”, başta ABD ve Britanya olmak üzere, yeni müttefiklere (Pakistan, Endonezya ve Filipinler gibi) insan hakları veya kalkınmayla ilgili kaygılar göz ardı edilerek, giderek daha çok sayıda silah ihraç edilmesine yol açmıştır.

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Irene Khan, “Her yıl yüz binlerce kişi silahların kötüye kullanılması nedeniyle kanundışı biçimde öldürülmekte, işkence görmekte, tecavüze uğramakta ve yerlerinden edilmektedir. Uluslararası gündeme hakim olan ‘terörle mücadele’ ile birlikte silah kontrolüne ilginin artması gerekmektedir. Ancak bunun tam tersi gerçekleşti. Silah transferleri, çatışma ve ihlallerin kısır döngüsü durdurulabilir ve durdurulmalıdır” dedi.

Bu kaygıları ele almak amacıyla Uluslararası Af Örgütü, Oxfam ve Uluslararası Hafif Silahlara karşı Eylem Ağı (IANSA) bir araya gelerek Silah Kontrolü küresel kampanyasını başlatmaktadır. Kampanya silah ticaretiyle ilgili bir uluslararası sözleşmenin –Silah Ticareti Sözleşmesi- gündeme getirilmesinin yanı sıra, silah artışı ve kötüye kullanımının kısıtlanmasına yönelik bölgesel ve ulusal uygun bir dizi tedbirlerin alınması yönünde çalışacak.

Oxfam Yöneticisi Barbara Stocking, “Silah ticareti kontrolden çıkmış durumdu. Dehşet verici yerel sonuçlara yol açan küresel bir sorun – ve bundan en fazla etkilenenler de yoksul insanlar. İhlalcilere silah akışının önlenmesi ve bütün toplulukların daha güvenli yaşaması için Silah Ticareti Sözleşmesine son derece büyük bir ihtiyaç bulunmaktadır” dedi.

Raporda, dünyanın birçok yerinde ölümcül silahların günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldiği anlatılmakta. Kuzey Uganda’daki çiftçiler arasında mızrağın yerini AK47’ler alıyor; Somali’de çocuklara “Uzi” veya “AK” ismi veriliyor; Irak gibi bazı ülkelerde kişi başına birden fazla silah düşüyor.

IANSA Yöneticisi Rebecca Peters ise konuya ilişkin şunları söyledi: “Hükümetler ‘terörle’ mücadelelerinde nükleer, biyolojik ve kimyasal silah arayışına öylesine kendilerini kaptırdı ki, gerçek ‘kitle imha silahları’ olan hafif silahları önemli oranda göz ardı etmekteler. Bu yüzden de yüz binlerce kişinin hayatına mal olacak biçimde bu hafif silahların sayısında büyük artış olmakta.”

Silah Ticareti Sözleşmesi için yapılan çağrı dışında, Silah Kontrolü kampanyası aşağıdaki konularla ilgili de çağrıda bulunmaktadır:

* Hükümetler bölgesel silah kontrolünü geliştirmeli ve güçlendirmelidir.

* Hükümetler ulusal silah ihracatçıları, simsarları ve satıcılarını sıkı biçimde denetlemeli ve kanun uygulayıcı kişilerin silahlarını kötüye kullanmalarını engellemek ve yurttaşları silahlı şiddetten korumak için daha fazla çaba göstermelidir.

* Yerel yetkililer ve cemaat liderleri, yöresel olarak silah bulundurma ve taleplerini azaltmaya yönelik projeler geliştirerek topluluk düzeyinde güvenliğin artmasını sağlamalıdır.

Silah Kontrolü kampanyası ve Shattered Lives: The Case for Tough International Arms Control başlıklı raporla ilgili daha fazla bilgi için www.controlarms.org

Not: Aralarında Uluslararası Af Örgütü ve Oxfam’ın da bulunduğu bir grup insan hakları, kalkınma ve silah kontrolü örgütleri, uluslararası hukuk uzmanlarıyla birlikte taslak bir Silah Ticareti Sözleşmesi hazırlamıştır. Dr Oscar Arias liderliğindeki 19 Nobel Barış Ödülü sahibi bu sözleşmeyi desteklemektedir. Temel amaç, devletlerin uluslararası hukukça zaten varolan sorumlulukları temelinde silah transferlerinin kontrolüne yönelik bir dizi ortak minimum standart belirlemek. Silah Ticareti Sözleşmesi’nin taslağı için www.controlarms.org

Ayrıntılı bilgi için:

* Uluslararası Af Örgütü: Richard Bunting. +44 (0)1629 734616 . +44 (0)7753 488146. [email protected].

* Oxfam: Brendan Cox. +44 (0)1865 312498. Cep: +44 (0)7957 120853. [email protected].

* IANSA: Emile Le Brun. +31 20 427 7754 (offis). +31 6 4848 2004 (cep). [email protected]