Güneşe bağlı sorunlar
Güneşe doğrudan ve uzun süre maruz kalmanın sonucu vücutta sıvı ve elektrolit kaybı nın ortaya çıkması, sağlık sorunlarının temel nedenini oluşturuyor.
Uzmanlar, yaşam için vazgeçilmez olan güneşin de tıpkı sigara gibi olumsuz etkileri nedeniyle insan ömrünü kısalttığını belirtiyor.
Özellikle güneş ışınlarının dik geldiği yerlerde ve saat ondan onyediye kadar güneş altında fazla kalınmamasını öneren uzmanlar insanların yaşlarına ve sağlık durumlarına göre dışarda kaldıkları süreyi ayarlamaları gerektiğini hatırlatıyor:
* Hava sıcaklığı direkt güneş ışığı altında çok yüksek derecelere çıkabildiği gibi,
* Bulunulan yerdeki nem oranı da sıcaklığın artmasına (daha doğrusu daha yüksek derecede algılanmasına) yol açıyor;
* Örneğin nem oranı yüksek olan yerlerde hava sıcaklığı yüzde 15 daha fazla hissediliyor.
* Rüzgarın varlığı, ısı hissinin azalmasına yol açıyor; yokluğu da ısıdan etkilenmeyi de kolaylaştırıyor.
Sıcakta vücut daha çok yoruluyor
Uzmanların belirttiğine göre;
* Aşırı sıcaklarda insan vücudu normale göre daha fazla çalışıyor .
* Vücut iç ısısını dengede tutmak için vücudun dış yüzündeki damarları genişletmek zorunda kalıyor. Bu da beyin gibi yaşamsal organlara daha az kan gitmesine yol açıyor.
* Buna bir yandan da vücudun soğutulması amacıyla eklenen aşırı terleme eklenince vücutta ve damarlarda dolaşan kanın içindeki sıvı aşırı ölçüde azalıyor .
* Hızla kaybedilen sıvı ve elektrolit yüzünden ; başta kaslar olmak üzere kalp ve bazı yaşamsal organlar daha fazla yoruluyorlar .
* Sıcaklığın insan üzerindeki ilk etkisi olan bu yorgunluk, halsizlik hali eğer kaybolan sıvı yerine konulmazsa ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor.
* Yorgunluk hissinin artmasıyla birlikte baş ağrısı, kusma ve genel yorgunluk gibi belirtilerin eşlik ettiği bir tablo ortaya çıkıyor.
* "Sıcak yorgunluğu ya da stresi" de denilen bu durumdaki kişilerin cildi serin ve nemli oluyor, nabızları zayıflıyor ve bayılma hissi başlıyor.
* Eğer ısı etkisi devam eder, kaybedilen sıvı ve elektrolitler yerine konulamazsa sıcak yüzünden vücutta kramplar oluşuyor.
* Bütün kasların kasılması sonucunda da "sıcak çarpması"denilen olay meydana geliyor. Bu sırada vücut ısısı çok yükseliyor; örneğin 40.6 dereceye kadar çıkıyor.
* Sıcak çarpması geçiren kişilerin yüzde 40'ı ölüyor .
* Artan sıvı gereksinimini çay, kahve , alkollü ve kolalı içeceklerle gidermeye çalışanlarda sıcaklık hissi daha da artıyor ve idrar yoluyla sıvı kaybı çoğalıyor .
* Vücuttaki sıvının azalması kanın yoğunlaşmasına yol açıyor. Bu da kalbe yeterince kan gitmemesine neden oluyor.
* Sonuçta kalp organlara daha fazla kan göndermek için daha yoğun çalışmaya başlıyor ve onun yükü artıyor.
* Bir anlamda kısır döngü oluşuyor ve "Sıcak felci" de denilen ve ölümle sonuçlanabilen ölçüde tehlikeli olan durum meydana geliyor. Bu durumda kişinin vücut ısısı çok yükseliyor.
Sıcak felci: Ne yapmalı?
Uzmanlar sıcak felci belirtileri ortaya çıkınca, bu durumdaki kişilerin mutlaka bir sağlık kuruluşuna götürülmesi ve damar yolundan kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin verilmesi gerektiğini belirtiyorlar.
Müdahale anına kadar da:
* Hastaların serin yere alınması , soğuk suyla ıslatılmış çarşafla vücudunun sarılması,
* Çarşafın üzerine su dökülerek sürekli ıslak tutulması,
* Hastanın kasıkları, boynu ve koltuk altlarına, ıslak havluya sarılmış buz konulması ve vücudun böylelikle soğuk tutulması gerekiyor.
Sıcağın olumsuz etkilerinden korunmanın çok daha önemli.
Bunun için; sıcak havalarda pamuklu ya da ketenden yapılmış bol ve açık renkli giysilerin giyilmesine dikkat edilmesi, mutlaka başa şapka takılması, sık aralıklarla bol sıvı ve elektrolit alınması , aşırı hareket ve güneş altında dolaşmaktan kaçınılması, serin yerlerde özellikle de gölgelerde bulunulması gerek.
Beslenme de çok önem taşıyor:
* Kafeinli, alkollü ve şekerli içeceklerden özellikle kaçınılmalı,
* Karpuz, kavun vb. bol sulu mevsim meyveleri yenilmesi,
* Tuzlu ayran, limonata gibi içeceklerin tüketilmesi, yemeklerin ise az yağlı olması ve az miktarlarda tüketilmesi gerek.
Her yaş grubu için risk oluşturan aşırı sıcaklara karşı, çocuklar, yaşlılar, hastalarla aşırı kilolu kişilerin daha fazla dikkat etmeleri gerektiğini belirtiyorlar.
(NU)
