Kürdistan Anayasasında Haklar, Sınırlar

Kürdistan Bölgesel Anayasası Taslağında Kürtlerin yanısıra Türkmen, Keldani, Asuri gibi azınlıkların hakları da güvenceye alınıyor, bu dillerde öğrenim yapılacağı öngörülüyor. Anayasaya göre işkence yasak, gösteri, sendika kurma özgürlüğü güvencede.

İstanbul

Türkiye'de çeşitli çevrelerin savaş sebebi saydığı Irak Kürdistan Bölgesi Anayasası Taslağı; "Genel Hususlar", "Temel Haklar ve Sorumluluklar", "Kürdistan Bölgesel Yetkilileri", "İdari Otorite", "Yönetim ve Belediye Konseyleri", "Mali Konular", ve "Çeşitli" gibi başlıkların olduğu 77 maddeden oluşuyor.

"Kürdistan Bölgesi, Federal Irak Cumhuriyeti'nin bir bölgesi olarak, çok partili, demokratik, parlamenter ve cumhuriyetçi bir siyasal sisteme sahip olacaktır." maddesiyle başlayan anayasa taslağında Kürdistan Bölgesi'nin sınırları 2. maddede şöyle çiziliyor: Kürdistan Bölgesi, 1970 öncesindeki sınırlarıyla Kerkük, Süleymaniye ve Erbil Vilayetlerinden, Duhok ve yanı sıra Aqra, Şeikhan (Şexan), Sincar bölgelerinden, Ninova Vilayerindeki Zimar alt-bölgesinden, Diyala Vilayetindeki Xanıqın ve Mandalı bölgelerinden ve El-Wasit Vilayetindeki Badra bölgesinden oluşur.

"Azınlıkların dilinde öğrenim yapılacak"

"İktidar halka aittir, çünkü iktidarın meşruiyet kaynağı halktır" maddesiyle devam eden taslak Kürdistan Bölgesinin Türkmen, Asuri, Keldani ve Arap ulusal azınlıklarından oluştuğu ve bu anayasanın söz konusu azınlıkların haklarını tanıdığı belirtiliyor, başkent olarak Kerkük gösteriliyor. Türkmen, Asuri, Keldani dillerinin Kürtçe'ye ek olarak öğretiminin yapılacağının belirtildiği anayasaya göre Arapça öğrenimi de zorunlu.

Anayasa taslağında "Irak Federal Cumhuriyeti'nin" bayrağına ek olarak, Kürdistan bölgesinin özel bir bayrağa sahip olacağı ve bu durumun yasa ile düzenleneceği ifade ediliyor.

Anayasa taslağında dikkat çeken bazı maddeler de şöyle:

İşkence yasak, ifade özgürlüğü güvence altında

* Bireyler ya da onların malları, yasada tanımlanan koşullar dışında aranamaz. Bireyin güvenliği korunacaktır, ister fiziksel ister psikolojik olsun, işkencenin her türü yasaktır.

* İfade, basım, yayın, basın, toplanma, gösteri, siyasi parti, sendika ve dernek kurma özgürlüğü yasa ile güvence altına alınacaktır.

* Siyasi mülteciler ülkelerine iade edilmeyeceklerdir.

* Kürdistan Bölgesi devlet başkanının görev süresi beş yıldır.

Kürdistan Bölgesi Devlet Başkanının yemini

Anayasa taslağında Kürdistan Bölgesinin Devlet Başkanı sorumluluklarını üstlenmeden önce, Kürdistan Bölgesel Meclisi'nde şu anayasal görev yeminini etmesi gerekiyor:

"Kürdistan halkının haklarını, başarılarını ve çıkarlarını koruyacağıma, Irak Federe Anayasası ile Kürdistan Bölgesi Anayasasına riayet edeceğime, görevimi sadakatle, tarafsızca ve samimiyetle yerine getireceğime Yüce Tanrı adına yemin ederim." (HA/BB)