Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı'ndan (TESEV) Dilek Kurban, Kürt sorununda yanıtlanması gereken temel sorunun "Geçmişle ilgili ne yapmak gerekiyor?" olduğunu söylüyor.
29-30 Eylül'de Diyarbakır'da düzenlenen "Türkiye'de Kürtler: Barış Süreci İçin Temel Gereksinimler" konferansında konuşan Kurban, Kürt sorunu bağlamında insan hakları ihlalleri haritasının çıkarılmasını önerdi.
Kurban'ın geçmişle yüzleşme bağlamındaki Birleşmiş Milletler ilkelerinden yola çıkarak yaptığı bazı saptamaları şöyle:
- İnsan hakları ihlallerine bulaşmış olan görevlilerin görevden uzaklaştırılması gerekiyor. Ama bu zor. Askerlerin bildiği, ama anlatmadıkları şeyler var. Bu anlamda Nadire Mater'in "Mehmedin Kitabı" çok önemli.
- PKK'nin de insan hakları ihlalleri var. Bunların konuşulması gerek.
- İnsanlar konuşmak, hikayelerini anlatmak istiyor. Korucuların, özel timde yer alanların, polislerin anlatacak hikayeleri var.
- Mağdurların öyküleri, kayda geçmesi için toplanmalı.
Onarıcı adalet-cezalandırıcı adalet
Geçmişle yüzleşmede iki seçenekten birinin tercih edilebileceğini söyleyen Kurban bunları mağdur odaklı olan onarıcı adalet ve ihlalciyi cezalandırma odaklı olan cezalandırıcı adalet olarak açıkladı.
"Kürt siyaseti hareketi bu konuda somut öneriler geliştirmeli" diyen Kurban, 18 ülkede gerçeği araştırma komisyonu bulunduğunu anımsattıktan sonra "Kürt sorunu çok özel, ama tekil değil. Dünyada başka örnekler de var" dedi.
Geçmişle yüzleşmede devletin işbirliğinin çok önemli olduğunu, dünyadaki örneklerde bunun bir kırılma noktası/geçiş dönemi faktörü olduğunu anlatan Kurban ekledi: "Türkiye'de sorunun yalnızca 'terör sorunu' olduğunu düşünenlerin desteği alınmak zorunda."
"AKP'nin önceliği askerle ilişkileri gergin tutmamak"
Uzlaşma, uzlaşmazlığı çözme sürecinde devlet-toplum ilişkilerine bütüncül bakış gerektiğini vurgulayan Kurban, "Kürtlerin diğer ezilenlerin de desteğini alması gerekiyor" diye konuştu.
Kurban "Yerinden edilmişler için politika geliştirmek gerekiyor" derken AKP'nin zorunlu güç konusunda politikasını olmadığını, önceliği askerle ilişkileri gergin tutmamaya vereceğini öngörerek Kürt siyasi hareketinin de yerinden edilmişler için politika geliştirmesi gerektiğini vurguladı.
Meclis'te Demokratik Toplum Partisi (DTP) milletvekillerinin olmasının bir şans olduğuna da değinen Kurban, AKP'nin Kürt milletvekilleriyle işbirliği yapılabileceğini söyledi.
"Özel güvenlik bölgesi ne demek?"
Genelkurmay'ın arka arkaya tarihini uzattığı "özel güvenlik bölgesi"nin ne anlama geldiğini de merak ettiğini söyleyen Kurban, "Milletvekilleri bunu Meclis'te sorup, ne olduğunu kamuoyuna bildirmeli" dedi. (TK)
