Doç. Dr. Tanay Sıdkı Uyar doğalgaz anlaşmalarının kritik ihtiyaçlar söz konusu olduğu için taviz verilerek yapıldığına dikkat çekiyor. Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Enerji Anabilim Dalı öğretim üyesi Uyar bianete bu anlaşmaların 'güvenilmezliklerini doğalgaza en çok ihtiyaç duyulan dönemde gösterdiğini vurguluyor.
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İstanbul Şubesi Başkanı Erol Celepsoy da "Dışa bağımlılık ve özelleştirme enerjide politikasızlık göstergesi olduğu kanısında. Celepsoy, geçtiğimiz yıl Ukrayna'yla bu yıl İran'la yaşanılan krizin bundan böyle sık sık tekrarlanmasının kaçınılmazlığı konusunda uyarıyor.
Uyar: Yenilenebilir enerji yasası çıkmalı
Geçtiğimiz yıl Türkiye ile Ukrayna ve Rusya arasında oluşan doğalgaz krizini Doç Dr. Uyar da anımsatıyor. Anlaşmaların hangi açıdan sorunlu olduğunu sorduğumuzda "Dışa bağımlılığımız üzerinden en ihtiyacımız olduğu anda karşı tarafın doğalgazı kesebilmesi mümkün oluyor, diye yanıt veriyor be ekliyor: Üstelik karşı tarafa kritik ihtiyaçlarımızı göz önünde bulundurarak bir çok taviz de veriyoruz"
Uyarın saydığı tavizler arasında kullanılmadığı halde gaza para ödemek ya da uzun vadede piyasa değişkenliğine göre ödeme yapmak da var.
Oysa "ne bu tavizlere ne de beş altı ülkeye bağımlı olmaya gerek var diyor Uyar. Türkiye ekonomik ve temiz olan rüzgar enerjisi potansiyeli açısından zengin bir ülke."
Çanakkale, Bandırma ve Çeşme'de şu anda bazı firmaların Avrupa'dan kredi alarak rüzgar santrali kurmakta olduklarını anımsatan Uyar "Yenilebilir enerji yasası meclisten biran önce çıkmalı, diyor. Böylece daha az elektrik, daha az doğalgaz tüketebiliriz.
Celepsoy: Doğalgaz krizi daha çok yaşanacak
EMO İstanbul Şubesi Başkanı Celepsoy da, bianete yaptığı açıklamada İran'ın Türkiye'ye hiçbir yaptırımla karşılaşmaksızın doğalgazı aktarmayı kesebilmesinin, Türkiye'nin enerjide dışa bağımlılının kaçınılmaz bir sonuc olduğuna dikkat çekiyor.
Enerji Bakanı Hilmi Gülerin medyaya yaptığı sanayi ve konut tüketicileri zarar görmeyecek açıklamalarının uzun vadede karşılığı olamayacağını belirtiyor EMO Şube Başkanı.
Celepsoy Bundan böyle Güler'in bu açıklamalarını, B ve C planlarını devreye soktuğunu söylediği açıklamaların izleyeceğinden emin. Enerji politikasızlığıyla bugünlere kadar geldik, diyor. Ama bundan böyle dışa bağımlılığın sonucu olarak krizler sıkça boy gösterecek."
Celepsoy enerjide özelleştirmelerin doğurduğu sıkıntıların da telafisi mümkün olmayan zararlara neden olduğunun altını çiziyor ve "EMO olarak, enerjide çok başlılığın yarattığı kaosun sona ermesi için 4628 sayılı kanunun kaldırılmasını talep ediyor.
EMOnun "Enerjine Sahip Çık, Geleceğini Karartma" kampanyası, elektrik dağıtım bölgelerinden üçünün özelleştirme süreci başta olmak üzere, elektrik enerjisi alanındaki özelleştirme/serbestleştirme uygulamalarının durudurulmasını hedefliyor.
Celepsoy ulsulararası anlaşmalarda yer alan uluslararası tahkim şartının anlaşmaların değiştirilmesi önünde büyük bir engel yarattığına dikkat çekti:"Siz vazgeçseniz bile karşı taraf tahkime giderek istediğini yaptırabilme gücüne sahip."
Türkiye muhatap bulamıyor
Türkiye 2006'da doğalgaz ithalatını yüzde 39'unu Rusya'dan, yüzde 23'ünü Mavi Akım anlaşmasıyla gene Rusya'dan, yüzde 20'sini İran'dan, yüzde 14'ünü Cezayir'den, ve yüzde 4'ünü Nijerya'dan yaptı.
İran, Türkiye'ye vermesi gereken günlük 28 milyon metreküp doğalgazı bayram öncesinde 2.5 milyon metreküpe düşürürken, dün de iç talebin karşılanamadığı gerekçesiyle doğalgaz akışını kesti.
BOTAŞ Genel Müdür Vekili Saltuk Düzyol, Rusya'dan gelen gazın artmasının ve ilave LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) alımlarının, şu an için sorun yaşanmasını engellediğini, ancak kesinti sürdüğü takdirde havalar soğudukça gaz sıkıntısı doğacağını söyledi.
Düzyol, "B ve C planımız var ama D planımız yok. İran tarafında muhatap bulamıyoruz. Telefonlarımıza dönüş yapmıyorlar. Söz veriliyor ama tutulmuyor" dedi.
Yaklaşan soğuk havalar nedeniyle tedirginlik yaratan İran gazı kesintisini değerlendiren Düzyol, İran'dan haftalardır çok düşük miktarda gaz geldiğini, gazın önce günlük 3.5 milyon metreküpe, Kurban Bayramı öncesinde ise 2.5 milyon metreküpe kadar düştüğünü söyledi.
İran'la imzalanan anlaşma gereği cezai yaptırım uygulanacağını ifade eden Düzyol, Türkiye'nin bir sonraki alım faturasına eksik teslimata göre hesaplanan oranda indirim tahakkuk ettirileceğini bildirdi.
Düzyola göre, "Bu cezalar İran'ı gaz arzını tam olarak sağlama konusunda teşvik etmiyor. İran üzerine düşeni yapamıyor. Doğalgaz çok ucuz olduğu için İran vatandaşlarında tasarruf bilinci yok." (EZÖ)
