Doların değerinin olağanüstü yükselişinin, krizin gelişmesinde yeni bir evreye işaret edip etmediği tartışılırken, Prof. Dr. Aziz Konukman, doların değerinin yükselişinin, ekonomik krizin derinleşeceğine dair dünya çapındaki risk algılamasının artmasıyla ilintili olduğunu söylüyor:
"Paradoksal görünen bir durumdur, işler kötüleşince, riskler artınca dolar yükselir. İnsanlar hisselerini satıp rezerv para, yani 'dünya parası' olan dolara dönüyor."
ABD doları, dün Türkiye'de son altı yılın en yüksek değerine, 1.7626 TL'ye, yükseldi.
"AB paketi geçseydi, işler düzeliyor havası doğacaktı"
Konukman'a göre, Avrupa Birliği'nin Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine 230 milyar dolarlık acil yardım paketi önerisini kabul etmemesi, krizin derinleşeceği algısının artmasındaki önemli etkenlerden biri.
Hafta başında toplanan AB ülkeleri liderleri, Macaristan Başbakanı Ferenc Gyurcsany'nin Doğu Avrupa ekonomilerine yönelik kurtarma önlemlerini kabul etmedi. Bunda Almanya Başbakanı Angela Merkel'in ve Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy'nin karşı çıkışları etkili oldu, zirveden her ülkenin kendi başının çaresine bakması kararı çıktı.
Konukman "Bu paket çıksaydı, 'işler düzeliyor' havası doğacaktı. AB kriz dönemlerinde neler yapılacağı konusunda uzlaşmış bir örgüt değil. Herkes başka ülkelere bedel ödemeksizin krizden kurtulmanın yollarını arıyor" diyor.
"Çözüm şirketlerde bulunamaz"
Krizin büyük yansımalarının şirketler düzeyinde gerçekleştiğini söyleyen Konukman, "Bilançolar bozulmaya başlıyor. Daha önce krizi öngörmeyip genişleme kararı alan şirketler şimdi geri adım atıyor. Yöneticilerin kararlarının bedeli bugün ortaya çıkıyor" diyor.
Bugün açıklanan verilere göre ABD'de şubatta tarım dışı işsizlerin sayısı 651 bin arttı. ABD merkezli otomotiv şirketi General Motors, yardım edilmezse iflas edebileceğini açıkladı; "Küresel otomotiv piyasasının iyileşeceğine ya da başka bir çöküşten zarar görmeyeceğine ilişkin bir garanti yok" dedi. Avrupa Komisyonu General Motors tesislerinin bulunduğu ülkeleri olağanüstü toplantıya çağırdı. Ekonomiyi canlandırma paketini 500 milyardan 1,5 trilyon dolara çıkarması beklenen Çin, bunu yapmadı.
Konukman öngörüde bulunmanın çok zor olduğunu söylediği bu ortamın ancak kamu gücüyle değişebileceğini ifade ediyor. "Obama yönetimi şu an bunu yapıyor. Kamu öncülüğünde altyapı yatırımları, 'temiz enerji' yatırımları bu türden. Çok uluslu şirketlerin kendisinde çözüm bulmak mümkün değil."
Birçok ülkede çalışan cep telefonu operatörü Vodafone, dün Türkiye'de "yeniden yapılanma" adı altında, 260 kişiyi işten çıkarttığını duyurdu.
Kredi borcunu ödeyemeyenler iki kat arttı
Merkez Bankası, ocak ayı için kart ve bireysel kredi borcunu ödeyemeyenlerin sayısının 138 bin 987 olduğunu açıkladı. Geçen yılın başında bu sayı 62 bin 150'ydi.
"Kapitalizm başka bir şey bilmiyor"
Konukman'a göre yapısal olarak kriz üreten kapitalizmin bilgi, deneyim dağarcığında iki unsur var: Piyasalar tökezlediğinde kamu müdahalesi, kamu tökezlediğinde piyasayı yeniden keşfetmek. "Bugün devletin yeniden keşfedildiği süreç yaşanıyor. Ama bunun da ne kadar çözüm olacağını bilen yok" diyor.
Ama kesin olan bir şey var: "Krizde kaybedenler emekçiler ve vergi mükellefleri. Kimin kazandığıysa belirsiz." (TK)
