Askeri Hakimler Kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun tasarısı, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı'na sunuldu.
Yapılması planlanan değişikliklerle birlikte, Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları Başbakan'ın izni ile yargılanacaklar. Ayrıca Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararlarına da yargı yolu açılıyor.
"Genelkurmay Başbakan'a karşı sorumludur"
Genelkurmay Başkanı'nın yargılanma süreciyle ilgili böyle bir uygulamanın hayata geçirilebileceğini söyleyen Avukat Ergin Cinmen, Genelkurmay'ın Başbakanlığa bağlı bir kurum olduğunun altını çiziyor.
Bugüne kadar tüm darbelerin Genelkurmay tarafından Başbakanların altının oyularak gerçekleştirildiğini hatırlatan Cinmen, bu düzenlemeyle birlikte Genelkurmay Başkanlarının Başbakanlığa sorumlu olduklarını hatırlayacakları görüşünde.
Bianet'e yaptığı açıklamada YAŞ kararları için yargı yolunun açılacak olmasını sevindirici bir gelişme olarak değerlendiren Ergin Cinmen, kuvvet komutanlarının siyaseten Başbakanlığa bağlı olmadıkları için, Başbakanlığın iznine bağlı olarak yargılanmalarının yanlış olduğu görüşünde.
"Askeri yargının görev alanı hala geniş"
Değişikliklerle ilgili olarak bianet'e görüş veren emekli askeri hakim Ümit Kardaş ise, Askeri yargının görev alanının hala geniş olduğunu savunuyor. Anayasa'da gerekli düzenlemelerin yapılmadığına dikkat çeken Kardaş, yapılan değişikliklerle, Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları'nın sadece görev suçları nedeniyle Yüce Divan'da yargılanabileceğini, görev dışındaki suçlar bakımından boşluğun devam ettiğinin altını çiziyor.
Askeri Yüksek İdari Mahkemesi'nin (AYİM) ve Askeri Yargıtay'ın tamamen kaldırılması gerektiğini düşünen Kardaş, yapılan değişikliklerde idari sicilin kaldırılmasının özellikle önemli olduğu görüşünde.
Atamaların yine Kuvvet Komutanları tarafından yapılacak olmasını sakıncalı bulan Kardaş, askeri hakimlerin bağımsızlığını sağlamak yönünde olumlu adımlar olduğu, ancak askeri hakimlerin subay üniforması içinde bağımsız olamayacağı görüşünde.
Genelkurmay Başkanı için kararı Başbakan verecek
Tasarıya göre, Yüce Divan'da yargılanacak askerlerin görevleriyle ilgili suçlar nedeniyle soruşturma açılmasına, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları hakkında Başbakan; Jandarma Genel Komutanı hakkında ise İçişleri Bakanı karar verecek.
Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği denetim elemanları eliyle de yaptırılabilecek.
Siviller de askeri hâkimlik yapabilecek
Askerlik yapmış kişiler de askeri hâkim adayı olabilecek. Askeri mahkeme kadrolarında görev yapan askeri hâkimler ile askeri savcılara idari sicil verilmesi uygulamasına da son verilecek.
Askeri hâkim veya savcıların yaptıkları işlem ve verdikleri kararlar nedeniyle, görev yerleri ve statüleri değişse bile haklarında sonraki yıllarda da mesleki sicil notu verilebilecek. Herhangi bir nedenle mesleki sicili bulunmayan askeri hâkimlerin sicil şartı aranmaksızın kademe ilerlemesi yapılabilecek.
Birinci sınıf hâkimliğe geçebilmek için binbaşı rütbesinde bulunma zorunluluğu kaldırılacak, askeri hâkimlik mesleğinde 12 yılın doldurulması şartı aranacak.
YAŞ kararlarına yargı yolu
Askeri mahkemeler, askerler tarafından işlenen, askeri suçlara ilişkin davalara bakacak. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ilişkin tüm davalar, adliye mahkemelerinde görülecek.
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nin yargı denetim yetkisinin sınırı genişletilerek, YAŞ'ın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararları, sıkıyönetim komutanlarının Sıkıyönetim Kanunu'nda yazılı tasarrufları, Milli Savunma Bakanı'nın, askeri hakimler hakkında verdiği disiplin cezaları, disiplin amirlerince TSK'da görevli sivil memurlar hakkında verilen tüm disiplin cezaları yargı denetimine açılacak. (EKN/EÖ)
