Kömürün su etkileri: Kirlilik, susuzluk ve hidromorfoloji

* Fotoğraflar: Servet Dilber, CAN Europe.

Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) ''Kömüre Dayalı Enerji Politikasının Su Etkisi'' başlıklı yeni bilgi notunu yayımlandı.

Jeoloji Mühendisi Hasan Kırmızıtaş tarafından hazırlanan rapor, Yeniköy Termik Santrali, bu santrale ait kül depolama sahası ve bu santrale kömürün sağlandığı İkizköy ve Sekköy kömür sahalarının etki alanındaki su kaynaklarını inceliyor.

İnceleme yapılan sahada derelerin kömür madenciliği ve kül depolama nedeniyle kirlendiği rapor tarafından tespit ediliyor ve Yeniköy santralinin düzenli kül depolama tesisi bulunmaması öne çıkıyor.

Bilgi notunda öne çıkanlar

• Uluslararası Enerji Ajansı'nın analizine göre elektrik sektörü her sene yaklaşık 285 milyar metreküp su çekiyor ve 15 milyar metreküp suyu tüketiyor.
• Kömür madenciliğinde, kömürün güvenli şekilde çıkarılması için maden sahasının susuzlaştırılması yani sahadaki yer altı sularının tamamen boşaltılması gerekiyor. Susuzlaştırma, akarsu havzalarının su rejiminin bozulması ve asit maden drenajı olmak üzere iki büyük riski beraberinde getiriyor.

• Maden atığı ve kömür stok sahalarındaki sızıntılar ile kömürün termik santralde yakılmasından önce hazırlanması ve zenginleştirilmesi esnasında ortaya çıkan atık sular da yer altı ve yüzey sularında kirlenmeye neden oluyor.
• Yatağan termik santralinin bir yılda 45 bin nüfuslu Yatağan ilçesinin toplam kentsel su tüketiminin 7,5 katından fazla su tüketiyor.
• Kömür yakılması sonucu atmosfere doğrudan cıva salınmasının yanında uçucu küllerle de karaya ve yüzey sularına cıva karışıyor. Türkiye'de termik santral emisyonlarında cıva için bir sınır değer yok ve ölçümü yapılmıyor. Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerinden, her yıl doğaya 1 tondan fazla cıva salındığı hesaplandı.

Bölgede yaşayanların tanıklıkları

Muğla Yatağan'ın Turgut Köyü'nden Şerifan Hanım:

"Bu kömür ocakları kazılmaya başladığından beri sularımız kayboldu. Şu camiden çıkan su bütün köyün ovasını sulardı, bütün tarlaları. O kadar çok su vardı. Diktiğimiz sebzeleri, meyveleri, her şeyi... Millet evinde hazır su içiyor artık. Su azaldı, eskisi gibi bahçe eken yok. Kuyusu olan ekiyor; yoksa ekemiyor. Bunlar eğer oraları (maden için şirket tarafından satın alınmak istenen 93 parsel zeytinlik alanı) da kazarlarsa suyumuz temelli gidecek".

Kemalettin Bey, Kapubağ Muhtarı, Yatağan:

"Arkada bir benim acı gölüm var. Güzelliğine dayanamazsın, zarafetine ama külden oluştu, sülfürik asitli göl. Bir gün genç kızlar gelmiş girmişler bu göle, 'Muhtar amca yandı ayaklarımız' dediler."

(TY)