Otantik Kürtçe müzik ziyafetiyle Diyarbakırlılara keyifli anlar yaşatan grup, klasik Kürt müziğini yeniden yorumlayarak günümüze uyarlıyor.
Folklorik Kürt müziğini dünyaya tanıtma amacındaki Koma Wefayi 1993 yılında kuruldu. İsmini, 120 yıl önce yaşayan Kürt şairi Wefayi'den alan ve İran dışında ilk kez konser veren grup, Mahabat bölgesindeki lawik, heyranok ve beytleri yorumluyor.
Koma Wefayi'nin Kürt müziği üzerine yayınlanmış üç kitabı enstitülerde ve üniversitelerde ders kitabı olarak okutuluyor.
Grup üyeleri sitar, tar, kemençe ve ud çalıyor. Koma Wefayi'den kemence ustası Hashem Rashadat sorularımızı yanıtladı.
Kendinizi tanıtır mısınız?
Mahabat'tan geliyoruz. 10 yıldır Koma Wefayi'de kemençe çalıyorum. Müziğe başladığım ilk yıllarda Kamkarlarla bir yıl birlikte çalıştım. Daha sonra da Koma Wefayi'yi kurduk. 15 yıldır müzikle iç içeyim. Süleymaniye ve İran'da festivallere katılıyoruz. 4 yıldır İran'da festivallerde yapılan yarışmalarda birinci oluyoruz. Xece û Sîyamend filminin müziklerini yaptık. Koma Wefayi'nin tüm müzisyenleri konservatuar mezunu.
Yaptığınız müziği nasıl tanımlıyorsunuz?
Folklorik Kürt müziği yapıyoruz biz. İstiyoruz ki folklorik müziğimizi tüm dünyaya tanıtalım. Kürtçenin Sorani lehçesinde yapıyoruz müziğimizi. Tarihi Kürt müziğini otantik bir şekilde yorumlayarak dünyaya tanıtmak gibi bir amacımız var.
İran'da Kürtlerin kültürel hakları ne düzeyde? Kültür-sanat kurumları var mı?
Türkiye ile kıyaslarsak tabii ki daha iyi. Koma Wefayi'nin grup üyelerinin tamamının ders verdiği enstitüleri var. Enstitüye Wafayi isminde. Çocuklardan yaşlılara kadar herkese müzik eğitimi veriyoruz. Devletin Kürt müziğinin geliştirilmesi konusunda yardımcı olduğu pek söylenemez.
Mesela İran dışında yapılan müzikleri pek takip edemiyoruz. İran şeriatla yönetilen bir ülke olduğu için belli kuralları var. Ülke dışından giden müziklerin ve sanatçıların caiz olmadığını düşünüyorlar. Aşk ve kadına yönelik söylemler içerdiğini düşündükleri için dışardan gelen hiçbir şeye izin vermiyorlar.
Bu temalara izin verilmiyorsa İran'da yapılan müziğin konusu nedir?
Yine içinde aşk falan var ancak bunu devlete farklı sunuyorlar. Mesela bu kasidedir diyorlar. Dini parçalar falan diyorlar. İçerik olarak Türkiye'deki gibi. Aşk, sevgi, kahramanlık, savaş, tarlada çalışırkenki duyguları yansıtan parçalar.
Kürt müziğini gelinen aşamada nasıl değerlendiriyorsunuz?
Kürt müziği diğer müziklerle, özellikle Avrupai müziklerle çok fazla karışmış durumda. Zaten bizim de amacımız bunun akademik dilini oluşturmak. Ama Kürtçe. Bir Kürtçe tarz oluşturmak. Bunun için uğraşıyoruz.
Türkiye'de takip ettiğiniz Kürt müzisyenler var mı?
Aram Tigran, Koma Berxwedan, Ayşe Şan, Şirwan'ın da eski albümleri... Şu an yaptığı albümleri pek benimsemiyorum. Türkiye'de yapılan Kürtçe müzik daha çok Avrupa kültüründen etkilenmiş. Ve ne olduğu da belli olmayan bir müzik. Onu iyi bulmuyoruz. Bizce aslı, folklorik olanı neyse öyle yapılması ve bunun geliştirilmesi daha iyi.
Diğer türlüsünü çok tasvip etmiyoruz. İran'da çok takip edemiyoruz açıkçası diğer ülkelerde yapılan müzikleri. Kasetler elimize geçmiyor zaten. Öyle bir yasak var. Uydudan da çok fazla dinleyemiyoruz. Çünkü uydu gördükleri zaman ceza kesiyorlar.
Güney Kürdistan'da Kürt müziğinin geldiği aşamayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
İran'ın bence bu konuda bir ayrıcalığı var. Çünkü Irak'ta yapılan müzik Arapça müzikle karışmış durumda. İran da Farsça'dan etkilenmiş olabilir. Yapılan folklorik olarak kalmıştır. Ayrıca aynı köklere dayanıyor. Çok farklı değil. Aynı makamsal dizeler üzerinden giden bir müzik. İster istemez yeni besteler etkileniyor.(DK/EÜ)
