O nedenle, olağandan farklı koku, rahatsızlık hissi, vb. durumlar söz konusu olduğunda, bunu hafife almamak gerekiyor. Uzmanların ilk yaptığı öneri şu: Böyle bir saldırı anında ya da riskli durumlar söz konusu olduğunda, gaz maskesi varsa mutlaka takılmalı ve bununla beklenmeli.
Saldırı olacağının tahmin edilmesi ya da (önceden) bilinmesi varsayımına bağlı olarak şu uyarılar yapılıyor:
* Pencere ve kapı çerçevelerinin geniş-kahverengi izole bantlarla sıkıca bantlanması,
* Pencere ve kapıların geniş bir naylon örtü dışarıdan kaplanması,
* Ateş yanması havadaki oksijenin hızla tükenmesine yol açtığı için soba, ocak, ateş yakılmaması...
* Sarı İkaz halinde kullanmak üzere, sulandırılmış çamaşır suyu (5 katı sulandırmak için 1 litre suya 2 çay bardağı çamaşır suyu) hazırlanması,
* İkaz söz konusu olduğunda, pencere ve kapı kenarlarına suyla iyice ıslatılmış havlu vb. yerleştirilmesi.
* Burada dikkat edilmesi gereken nokta, çamaşır suyunun önerilen miktarın üzerinde kullanılmaması ve sürekli klor buharlarına maruz kalınmaması,
* Korunalım derken klor zehirlenmesine neden olmak da mümkün.
* Kimyasal saldırıyı işaret eden ikaz ve alarm işaretleri verildiğinde ya da olağan dışı koku hissedildiğinde, sokakta kalmaya devam etmeyin. Gaza karşı korunma sağlanmış sığınaklara, kapalı yerlere girin.
* Kimyasal maddelerin ciltten, giysilerden ve eşyaların çoğundan (deri,yün vb) hızla geçebileceği ve etkili olabileceği biliniyor.
* Savaş gazları cilt, göz, burun ve ağızdan vücuda girip ani etkiler de oluşturuyor.
* Kimyasal maddelerin giysilere ve cilde bulaşması halinde bulaşan maddenin hemen temizlenmesi çok önemli ve yaşamı kurtarıcı oluyor.
* Sinir gazlarında cilde bulaşan sıvı haldeki kimyasal maddenin ilk iki dakika içinde giderilmesi, hayatta kalma şansını yüzde 80'e çıkarıyor.
* Bunun için kişisel temizlenme tozu (dekontaminasyon kiti ) kullanılması öneriliyor. Özel hazırlanan bu tozun yerine kil, talk pudrası, veya hiçbir şey yoksa buğday unu kullanılabiliyor.
* Cilde bulaşma olduğunda yukarıda sözü edilen tozlardan birinin, bulaşmış olan kısımlara serpilip 2 dakika beklenmesi gerek.
* Daha sonra temizleme tozu hafifçe silkeleyerek etrafa bulaşmayacak bir şekilde dökülmeli ve bu işlem bir kez daha tekrarlanmalı.
* Ardından nemli tuvalet kağıdı, kağıt mendil ile vb. bir bezle cilde fazla bastırmadan hafifçe silinip tozların alınması ve sonra cildin bol sabunlu suyla, daha sonra da sulandırılmış çamaşır suyuyla yıkanıp durulanması gerekiyor.
* Kullanılan tozlar, yıkamada kullanılan sular ve diğer temizlik için kullanılan maddeler etrafa bulaşmamalı.
* Bulaşık giysiler imha edilmek üzere, sıkıca kapatılmış naylon torbalara konulmalı ve ilk fırsatta çamaşır suyu veya kireçle özenle imha edilmeli.
En çok hangi organlar etkilenir?
Kimyasal silahlardan en çok etkilenen organlar arasında gözler bulunuyor. Bu kimyasal silah ve ajanlardan herhangi biri göze temas etmişse başın arkaya doğru atılarak ve devamlı temiz su ile en az 15 dakika süreyle yıkanması gerekiyor.
Kullanılacak suyun kirli olmaması ve kullandıktan sonra da kimyasal maddeyle bulaştığı için aynı yerde bulunan kişiler için yeniden tehlike yaratacağı da unutulmamalı.
Bulaşmayı giderdikten sonra yapılacak işler
* Bulaşma giderildikten sonra tıbbi tedavi için hemen bir sağlık kurumuna başvurulması öneriliyor. Başvurunun neden yapıldığı da özellikle belirtilmeli ve bu konuda bilgi ve deneyime sahip yerlere başvurulmalı.
* Kimyasal maddelerle yoğun temas söz konusu ise ayakkabı, çanta hatta giysilerin de imhası gerekiyor.
* İmhadan sonra ortaya çıkan atıkların da ayrıca saklanmasında yarar var.
Hasta ile ilgilenen kişilere düşen
Sağlık uzmanlarının ve yardımcı kişilerin de bazı önlemler alması gerekiyor:
* Hastaya yaklaşırken bir maske kullanılması öneriliyor.
* Hasta ve müdahale eden kişilerle, onların eşyalarına kalın kauçuk eldivenler giyerek dokunulmalı.
* Ağızdan ağıza suni solunum yapılmamalı.
Alan ve Eşya Temizliği
Zehirli maddeyle kirlenmiş alanın, üzerine kireç dökülerek temizlenmesi öneriliyor. Alet ve eşyalar ise kaynatarak ve çamaşır suyu ile temizlenebiliyor.
Besin ve Su Temizliği
Açıkta bırakılmış yiyeceklerin kesinlikle kullanılmaması ve derhal imha edilmesi gerekiyor.
Tüm sıvı ve katı besinlerin cam, teneke veya alüminyum kaplarda sıkıca kapatılmış olarak veya alüminyum folyolara sıkıca sarılarak saklanması da önemli.
Zehirli maddeye bulaşmış herhangi bir kullanım nesnesinden korunmanın en güvenli yolu imha edilmesi .
Saldırı ajanı sıvı sinir gazı veya yakıcı gaz ise tüm su ve yiyeceklerin mutlaka imha edilmesi ve kullanılmaması gerekiyor.
Kimyasal madde gaz halde ise (sinir gazı veya yakıcı gaz); sıvı besinlerin imha edilmesi isteniyor.
Çok zorunlu hallerde kimyasal madde ile kirlenmiş sular çok iyi kaynatılmak koşuluyla kullanılabiliyor.
Katı besinlerin ise yine uygun koşullarda olmak kaydıyla 2 gün süreyle havalandırılması ve ondan sonra kullanılabileceği ortaya konuluyor. (NU)
----------
(Kaynak: Ankara Tabip Odası ve Duy-gör-bil web sayfaları)
