Devlet Başkanı William Ruto’nun halkın baş kaldırmasına yol açan yeni vergi yasasını veto etmesine karşın Perşembe günü Kenya'nın başkenti Nairobi'de protestolar sürdü ve polis göstericileri dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı.
Bir haftada 22 ölüm
Ağır vergiler getiren yeni yasaya karşı hafta başında meydana gelen, protestolar sırasında polisin parlamentoyu basan göstericilerin üzerine ateş açması sonucunda çoğu genç enz 22 kişinin öldüğü bildirildi.
Ölümcül polis müdahalesine karşın hayat pahalılığından bunalan Kenya halkının şiddetli direnişi Perşembe günü de sürdü. Sokaklara çıkan protestocular, yumurta ithalatından banka transferlerine kadar bir dizi ürün ve hizmete getirilen yeni vergi ve harçların yerine bütçe kesintileri sözü vererek yeni mali düzenlemeler tasarısını veto eden Ruto'ya gene de güvenmediklerini ortaya koydular.
Bugün, Salı gününe oranla gösterilerin çapı küçülse de protestocuların her toplanma girişimi polis tarafından geri püskürtüldü. Ordu birlikleri de, Çarşamba günü protestolar sırasında polise takviye vermek üzere görevlendirilmeleri mahkeme kararıyla askıya alınmış olmasına karşın kentte devriye gezmeyi sürdürdü.
Başkan Yardımcısı Rigathi Gachagua Çarşamba günü gençlere planladıkları protestoları iptal etmeleri ve diyaloğa şans vermeleri çağrısında bulundu.
Protestolar nasıl başladı?
Belirgin bir liderliği olmayan protesto hareketi internette gençlerin milletvekillerini önerilen vergi artışlarını reddetmeleri çağrılarıyla başladı. Tasarının kabul edilmesinin ardından da başkanın istifasına yönelik çağrılara dönüştü. Salı günü binlerce protestocu Kenya parlamentosunu basarak binanın bazı bölümlerini yaktı. Milletvekilleri meclisten kaçtı. Polis göstericilerin üzerine ateş açtı ve en az 22 kişinin öldüğü bildirildi.
AP'nin haberine göre, eylemciler Perşembe günkü protestoların gündemi konusunda bölünmüş durumdaydı. Göstericilerin bir bölümü, gençleri öldürülenlerin anısına barışçı bir şekilde parlamentoya doğru yürümeye çağırıyor, X sosyal medya platformunda devlet binasını işgal etmenin bir çözüm olmadığı görüşünü savunuyordu.
Ancak protestoları internet üzerinden örgütleyen aktivistlerden bir bölümü de gençlerin başkanlık konutuna ya da devlet sarayına yürümesi gerektiğinde ısrarlıydı.
Ruto'nun Salı günü "ne pahasına olursa olsun" karışıklıkları bastırmaya and içmesi nedeniyle göstericiler ve yorumcular risklerin önceki protestolara göre daha yüksek olduğunda birleşiyordu.
Yorumcu, Javas Bigambo AP'ye yaptığı açıklamada hoşnutsuzluğun kısmen Kenyalıların Çarşamba günü açıkladığı kemer sıkma önlemlerini uygulama konusunda başkana güvenmemelerinden kaynaklandığını söyledi.
Bigambo, "Kenyalıların hala ekonomi ve hükümetteki israfla ilgili bir sorunu var." dedi. Ruto'nun Salı günü protesto dalgasına verdiği ilk tepkinin "görkemli ve duygu dolu" olmadığını ve protestocuları daha da tedirgin ettiğini söyleyen Bigambo, "U dönüşü"nün bir "tevazu dersi" olması gerektiğinde ısrarlı. Hükümetin diyalog kanalları açarak ve istişareye dayalı bir bütçeleme süreci sağlayarak halkı geri kazanması gerektiğini söylüyor.
Parlamento Başkanı Moses Wetangula Perşembe günü cumhurbaşkanının yeni mali düzenleme yasa tasarısına ilişkin memorandumunu, bir sonraki oturumda meclise rapor vermesi beklenen maliye komitesine havale etti. Parlamento 23 Temmuz'a kadar tatilde.
Nairobi'deki dükkan sahipleri, salı günkü protestolar sırasında meydana gelen yağma ve yakıp yıkmaları önlemek için Perşembe günü dükkanlarının önünde nöbete çıktılar. Parlamento da dahil önemli hükümet binalarına giden ana yollar kapatıldı.
Nairobi dışında Mombasa, Kisumu, Migori ve diğer büyük kentlerde de protesto gösterileri düzenlendiği bildirildi.
IMF "kaygılı"
Kenya hükümetiyle yeni vergi planıyla birlikte uygulanacak reformlar konusunda anlaşmaya varan Uluslararası Para Fonu (IMF) Çarşamba günü yaptığı açıklamada ülkedeki trajik olaylardan kaygı duyduğunu belirtti.
Açıklamada IMF, "Kenya'daki durumu yakından takip [ettiğini]" belirtti. "Kenya'yı desteklemekteki temel amacımız, karşılaştığı zorlu ekonomik sıkıntıların üstesinden gelmesine yardımcı olmak ve ekonomik beklentilerini ve halkının refahını iyileştirmektir" dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Çarşamba günü Ruto ile görüşerek "gerilimi azaltmaya yönelik adımları" için kendisine teşekkür etti.
ABD Dışişleri Bakanı açıklamasında "Başkan, güvenlik güçlerinin itidal göstermesinin ve şiddetten kaçınmasının öneminin altını çizdi ve insan hakları ihlalleri iddialarına ilişkin soruşturmaları hızlandırma sözü verdi" dedi.
Ruto, Washington'un Afrika'da hoş karşıladığı, istikrarlı bir ortak olarak benimsediği bir profil çizerken kıtanın başka ülkelerinde ABD ve diğer Batılı güçlere yönelik hayal kırıklığı büyüyor.
Ruto, Mayıs'ta, bir Afrikalı lider tarafından 16 yıl sonra gerçekleştirilen ilk resmi ziyaret kapsamında Washington'a gitmişti. Protestoların patlak verdiği Salı günü de ABD, Kenya'yı "Sahra Altı Afrika'da NATO üyesi olmayan ilk büyük müttefik"i olarak tanımladı. Büyük ölçüde sembolik olmakla birlikte bu çıkış güvenlik konusundaki ortaklığın altını çiziyordu. Aynı gün, yüzlerce Kenya polisi Haiti'deki çetelere karşı çok uluslu gücün başına geçmekle görevlendirildi ve bu nedenle ABD Başkanı Joe Biden'ın teşekkürlerini aldı.
(AEK)
