*Fotoğraf: PİRHA
İnsan Hakları Derneği Genel Merkezi (İHD), "Hasta Mahpuslara Şartlı Tahliye ve Kelepçeli Muayene Uygulamalarına Yönelik Kamuoyu Algı Araştırması"nın sonuçlarını açıkladı.
Araştırma Edirne, Samsun, Hatay, Diyarbakır, İzmir, Ankara ve İstanbul'da 15-30 yaş arası toplam 1000 kişi ile yüz yüze yapıldı.
Araştırmada ilk olarak katılımcıların, “Türkiye’deki adalet sistemine ve mahpusların durumuna ilişkin algılarını” ölçmek üzere soru yöneltildi.
Görüşmeciler, “Sağlık hakkından mahpusların eşit şekilde yararlanmalıdır” fikrine yüzde 89,9 “katıldığını” söyledi.
“Bir kişi suçu ne olursa olsun cezaevine aynı kurallara tabi tutulmalıdır” önermesine yüzde 55,5’i “katılıyorum” yanıtını verdi.
Toplumun 83,6'sı adalete güvenmiyor
“Mahpusların cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını düşünüyorum” fikrine “katıldığını” belirten oranı ise; yüzde 60,2 oldu.
“Adli ya da siyasi olduğuna bakılmadan bütün mahpuslara aynı muamele yapılmalıdır” diyenlerin oranı yüzde 61,2 olurken, bu düşünceye “katılmadığını” söyleyenlerin oranı ise; yüzde 27,2 buldu.
“Türkiye’de mahpuslara iyi davranıldığını düşünüyorum” fikrine görüşmecilerin yüzde 63,2’si “katılmadığını” söyledi.
Katılımcıların, yüzde 83,6’lık gibi büyük oranı ise; “Türkiye’deki adalet sistemine güvenmediğini” belirtti.
"Siyasi mahpuslara negatif ayrımcılık var"
"Mahpuslara ayrımcılık yapılıyor mu?" sorusuna görüşmecilerin yüzde 71'i "evet" yanıtını verirken yüzde 10'u "hayır", yüzde 19'u da "fikrim yok" dedi.
"Kimlere ayrımcılık yapıldığı" sorulduğunda ise; katılımcıların büyük çoğunluğu "siyasi mahpuslara negatif bir ayrımcılık uygulandığını" belirtti. İkinci sırada da "Kürtler" gelirken devamında "muhaliflere, düşünce suçlularına da negatif bir ayrımcılık yapıldığı" ifade edildi.
"Kelepçeli muayene insan haklarına aykırı"
Araştırmada "kelepçeli muayene" ile ilgili de soru yöneltildi. Katılımcıların; yüzde 59'7'si "kelepçeli muayenenin insan haklarının ihlal edilmesi anlamına geldiğini" söylerken; yüzde 21,6'sı bu fikre "katılmadığını" belirtti.
"Hasta mahpuslara doktor tarafından kelepçeli muayene yapılabilir" fikrine ise; yüzde 56,1'i "katılmadığını" ifade etti.
Kelepçeli muayene kaldırılmalı
Ayrıca görüşmecilere, "hasta mahpusların hapishanelerdeki durumuna ve hasta mahpuslara olumsuz yönde bir ayrımcılık yapılıp yapılmadığına, hasta mahpusların şartlı tahliyesine ve hasta mahpusların kelepçeli muayenesine" ilişkin detaylı sorular yöneltildi.
Katılımcıların yüzde 47,6'sı "kelepçeli muayenenin doktorlara bırakılmasını onaylamadığını" söyledi.
Yüzden 60'dan fazlası, "kelepçeli muayene uygulamasının kaldırılması ve Adalet Bakanlığı'nın şartlı tahliyeye ilişkin yapacağı düzenlemeyi doğru bulduğunu" belirtti.
"Ağır hasta mahpuslara şartlı tahliye uygulanmasını doğru bulduğunu" söyleyenlerin oranı ise; 66,1 oldu.
İHD’nin önerileri:
- Halen hapishanelerde bulunan ağır hasta mahpusların tümü tam teşekküllü herhangi bir hastane raporuna istinaden derhâl salıverilmeli, tedavileri ailelerinin ya da yakınlarının yanında sürdürülmeli ve sağlık sigortası devlet tarafından karşılanmalıdır.
- Sağlık sebebiyle infazın ertelenmesi kararlarında cumhuriyet savcılarının takdir yetkisi kaldırılmalı, hastanelerin verdiği raporlar esas alınarak cezaların infazları ertelenmelidir.
- Adli Tıp Kurumu sağlık sebebiyle infazın ertelenmesi raporlarında son ve tek merci olmaktan çıkarılmalıdır. Tıp bilimi ve etiği çerçevesinde karar verecek ve STK’ların da görüşleri alınarak uzman kurullar oluşturulmalıdır.
- Hasta mahpusların kelepçeli muayene edilmesinden vazgeçilmeli ve bu karar doktorlara bırakılmamalıdır. Tehlikeli bir durum söz konusu ise bu durumda hastanenin güvenlik görevlileri eşliğinde kelepçesiz olarak muayene edilmelidir.
(RT)
