"Okul müdürüne yalvardım"

lkokulda kaynaştırma eğitimi alan öğrencilerden biri 4. sınıf öğrencisi M.N., Serebral palsi. Okul dışında özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine, konuşma terapisine, fizyoterapiste gidiyor. Fiziksel engeli ve konuşma güçlüğü var. Yaşadıkları okulöncesinde kaynaştırma eğitimi alan öğrenci sayısının azlığının sebeplerinden birini özetler nitelikte.

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği'ne göre, 36 ayını tamamlayan özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar için okulöncesi eğitim zorunlu. Ancak M.N.'nin teyzesi D.Y., yeğeninin önce devlet okulu bünyesindeki anasınıfına başladığını ama öğretmenin yeğenini istemediğini anlatıyor:

"Anasınıfına çok yarım yamalak gidebildi. İlkokula başlama yaşı geldiğinde ise özel bir okula başladı. Beşinci günün sonunda 'Henüz okulöncesi dönemini tamamlayabilmiş değil. Bu yıl okulöncesine gitsin, seneye alacağız' dediler. Özel bir anaokuluyla konuşup oraya yazdırdık. Okulun müdürüyle görüşmeye gittiğimde yeğenimi alması için yalvarır gibiydim. Çünkü pek çok okul kabul etmemişti. 'Kızım neden yalvarıyorsun? Serebral palsi ise ne var?

Tabii ki okula gelecek' dedi. Yaklaşımın neleri değiştirebileceğini orada gördüm. Yeğenim o okulda davranışsal olarak çok ilerleme kaydetti. Bütünleştirici bir eğitim uygulayan bir okuldu. İlkokulda yeğenimi kabul edeceğini söyleyen özel okul yeğenimi almak istemedi. Tüm gelişmelere karşın 'gelişme yok' dediler. 'Öğrenme ortamını bozacak öğrenciyi istemiyoruz. Özel gereksinimli öğrencilerimize kapımız açık dedik ama artık öğrenci seçiyoruz' dediler. Saklıyorduk ama istenmediğinin farkındaydı. Her okul gördüğünde ağlıyordu. 'Beni kabul eden bir okul bulabilecek miyiz?', 'Şu okul beni kabul eder mi bir sorsak?' diyordu okulların önünden geçerken."

"Kimse almazsa ben sınıfıma alırım"

M.N. için ilkokula başlamak da hiç kolay olmadı. Teyzesi D.Y. süreci şöyle anlatıyor:

"Adresimizin tuttuğu okula gittik. Sınıf mevcutlarının 30'dan fazla olduğunu, yardımcı olamayacaklarını, düşük mevcutlu sınıfta eğitim alırsa daha iyi olacağını söylediler. Bir okul önerdiler. Ancak orada da sınıflar 33-35 kişiydi. O okulun müdürü olumlu karşıladı. Tecrübeli olduğu için yeğenimi vermek istedikleri öğretmen 'Asla sınıfıma böyle bir öğrenciyi kabul etmem. O çocuklar için başka okullar var' dedi.

"Müdür bu direnişin karşısında duramadı. Üstelik bu öğretmen, herkesin öğrencisini göndermek istediği bir öğretmendi. Müdür hiçbir öğretmene söz geçiremedi. Yeğenimin şimdiki öğretmeni 'Hiçbir öğrenciyi sınıfa almam diyemem, kimse almazsa alırım' dedi. Yeğenimin özel eğitim öğretmeni geldi. 'İyi bir öğrenci, öğrenmeye çok açık. Fiziksel zorlukları var ama ön yargılı olmayın' dedi. Öğretmen biraz vicdan biraz eli mahkum kabul etti."

M.N. anayasal hakkı olan eğitime bunları yaşayarak başladı. Hikâyenin sonrası da zorluklarla dolu. Teyzesi yeğenin sınıfta olduğunu ama yok gibi hissettiğini anlatıyor:

"Gölge ablamız, yani yeğenime akademik, sosyal anlamda destek olan biri vardı. Okul müdürü onun sınıfa girmesini öğretmenin inisiyatifine bırakmıştı. Öğretmen onu sınıfta istemedi. Sonra yazı yoğunluklu derslere almaya başladı. Gölge öğretmenimiz değiştiğinde ise kesinlikle sınıfa almadı. Birinci sınıfın sonuydu. O noktada yeğenimin sorunları başladı. Ağlama krizlerine girdi. Yalnız kaldı bir anda. Diğer çocuklar gibi seri konuşamıyor, sesini duyuramıyor, yazamıyordu. Gölge ablası varken ne demek istediğini çabuk anlıyor ve öğretmene iletiyordu. İkinci sınıfı gölge ablası olmadan geçirdi. Rüyalarına giriyormuş, öğretmen ona 'aferin kızım' deyip saçını okşuyormuş. Öğretmen için de zor. O kadar öğrenci içinde nasıl ilgilenecek? Yeğenim her konuştuğunda öğretmenin yanına gitmesi, dinlemesi lazım anlamak için. Sınıf ortamında yetebilmesi mümkün değil. Psikiyatristi öğretmene not yazdı. 3. sınıfta gölge abla içeri alındı. Gölge abla şart. Gölge öğretmen kimsenin inisiyatifine, insafına kalmamalı."

"Gölge öğretmen olmasa bu noktaya gelmezdik"

Okulöncesi ve ilkokula kayıtta benzer zorlukları yaşayan K.E. ise ortaokul. 7. sınıf öğrencisi. Down sendromlu. Annesi F.E. ilkokulda sınıfa uyumu için öğretmenin yardımcı olduğunu ama eğitim konusunda çok da katkı sunamadığını söylüyor:

"Öğretmene 'Diğer öğrencilerden farklı davranmayın, sınıfla eşitlensin' dedik. Gölge öğretmen derse alınmıyor ama okuldaydı. Öğretmene 'Kızımızı derse kaldırın, bize hangi konuda kaldıracağınızı söylerseniz çalıştıracağımızı söyledik. Öğretmeni kızımın da sınıfta olduğuna dair uyanık tutmaya çalıştık.

Kızımın okulla beraber başlayan tuvalet kaçırma sıkıntıları oluyordu. Sorun haline gelmedi. Öğretmeni destekledi. Velilerle de sorun olmadı. Çok güzel deneyimlerimiz de oldu. Okuldaki dışlayıcı davranmamaları tamam ama lütuf olarak görmüyorum. Eğitim açısından bir şey görmedik, gölge kişisi olmasa, biz bu kadar desteklemesek bu noktaya gelemezdi. Okuma yazmayı biz öğrettik. Öğretmen kabul etti ama bu yeterli değil."