Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ulusal Bilim Vakfı ilk kara delik fotoğrafını yayınladı. Kara delik, astrofizikte çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan kütlesi büyük bir kozmik cisim demek.
Kara deliğin görüntülenmesini sağlayan ekipte Türkiyeli bilim insanı Feryal Özel de yer aldı. Özel, astronomi ve astrofizik profesörü.
Geçen günlerde NSF, 2012'de bir kara deliğin çevresini gözlemlemek amacıyla kurulan Event Horizon Teleskobu'ndan (EHT) elde edilen 'çığır açıcı' verileri paylaşacağını duyurmuştu. İlk kez bir kara deliğin fotoğrafı çekildi ve bu, eş zamanlı olarak birçok şehirde düzenlenen altı basın toplantısıyla tüm dünyayla paylaşıldı.
Modelleme ve Analiz Çalışma Grubu'nun başında
Bilimsel çalışmalarını ABD'de sürdüren ve 'dünyanın en akıllı kadınlarından biri' olarak nitelendirilen, EHT Bilim Konseyi Üyesi ve Arizona Üniversitesi'nde öğretim üyesi olan Özel, karadeliğin gölgesinin büyüklüğünü ölçmek ve Albert Einstein'in görelilik teorisinin öngörülerini EHT gözlemleriyle karşılaştırmakla görevlendirilen Modelleme ve Analiz Çalışma Grubu'nun başındaki kişi.
Here it is... the image you’ve been waiting for. The picture of the black hole at the center of M87, with its glorious shadow! A new frontier in understanding black holes and gravity. pic.twitter.com/6D9yVOnUut
— Feryal Ozel (@feryal_ozel) 10 Nisan 2019
Özel, kara deliğin fotoğrafının paylaşılmasına dair şöyle dedi:
"Bu tatlı anı yaşamak çok uzun zaman aldı.”
Dünyanın en önemli fizikçilerinden Stephan Hawking ile de çalışan Özel, galaksilerin oluşumu, yıldızların ölümü ve kara delikler alanında yaptığı çalışmalarla NASA'da da görev yaptı. Özel, NASA tarafından verilen Hubble kadrosuna alınan ilk ve tek Türkiyeli olma unvanına da sahip.
Kara Delik hakkında
Uluslararası Olay Ufku Teleskobu projesi kapsamında bir araya gelen bilim insanları, Dünya'ya 53 milyon ışık yılı mesafedeki Başak (Virgo) takım yıldızındaki M87 Galaksi'sinin merkezindeki süper masif kara deliğin fotoğrafını yayımladı. Fotoğrafta kara deliğin "olay ufku" olarak adlandırılan, kütle çekiminin en güçlü olduğu eşik bölgesi görülebiliyor. Bilim insanları dünyanın farklı yerlerindeki radyo teleskoplarla elde edilen X-ışını verilerini birleştirerek oluşturdukları imajı dünyanın altı kentinde eş zamanlı basın toplantılarıyla kamuoyuna duyurdu. Fotoğrafta süper masif kara deliğin çekim alanına giren ışığın bükülmeleri görülebiliyor. Fotoğraf, bilim tarihinin ilk kara delik görüntüsü olarak kayıtlara geçti. Bilim insanları, fotoğrafın ilk kez Albert Enstein'ın yirmi yüzyılın başında Genel Görelilik Kuramı bağlamında var olduğunu öne sürdüğü kara delikler konusunda yapılan ilk doğrudan gözlem olduğunu kaydetti. |
Feryal Özel hakkında Arizona Üniversitesi'nde bir Astrofizik profesörü. İstanbul'da Üsküdar Amerikan Lisesi'nden mezun oldu. New York'ta Columbia Üniversitesi'nde Fizik ve Uygulamalı Matematik eğitimini okul ikinciliği alarak 1996 yılında tamamladı. 1997'de de Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da "Niels Bohr Institute"de fizik üzerine yüksek lisansını yaptı. Sonra tekrar Amerika'ya döndü, ve Harvard Üniversitesi'nin doktora programına kabul edildi. 2002'de Harvard Üniversitesi'nde astrofizik üzerine doktorasını tamamladı. Yazdığı doktora tezi çok yankı uyandırdı.Doktora programının son senesinde Arizona, Tucson'a'a taşındı ve Institute for Advanced Study'da çalıştı. O bir Hubble Fellow oldu. 2002-2005 yılları arasında NASA İleri Araştırmalar Enstitüsü'nde görev yaptı. 2002 yılında doktor, 2003 yılında yardımcı doçent, 200'te doçent, 2005'de profesör oldu. Adı 2003 yılında dünyanın en tanınmış bilim insanları ile birlikte " Büyük Fikirler" listesinde yer aldı. 2012'de Harvard Radcliffe Enstitüsü'ne, 2014'te Berkeley Miller Enstitüsü'ne üye seçildi. Türkiye'de Bilim Akademisi üyesi. Ödül ve bursları: 2013 – Amerikan Astrofizik Derneği'nin en başarılı astrofizikçiye verdiği Maria Goeppert Mayer ödülü 2010 – Harvard Üniversitesi'nin en başarılı astrofizikçi ödülü Türk Bilimsel ve Teknik Araştırma Vakfı Akademik Bursu 2002-2005 – Hubble Doktora Sonrası Bursu 2003 – Değerli Bilimadamı Ödülü, Daughters Atatürk Vakfı 2002 – Keck Bursu, Institute for Advanced Study 1999 – Van Vleck Bursu, Harvard Üniversitesi 1997 – Kostrup Ödülü, Niels Bohr Enstitüsü 1996-1997 – Niels Bohr Enstitüsü Yüksek Lisans Bursu 1996 – Uygulamalı Matematik Fakültesi Ödülü, Columbia Üniversitesi 1994-1996 – Fu Vakfı Bursu, Columbia Üniversitesi 1995 – CERN Araştırma Bursu 1992-1994 – Türk Sağlık ve Eğitim Vakfı Bursu |
(EMK)
