28 Nisan Pazartesi günü sonuçlanan Kanada'nın 45. federal oylamasından Başbakan Mark Carney'nin Liberal Partisi, 338 sandalyeli Avam Kamarası'nda 168 sandalye elde ederek üst üste dördüncü dönem ülkeyi yönetme yetkisini kazandı.
Bu sonuçla Liberaller mutlak çoğunluk için gerekenden dört eksik sandalyeyle Meclise giriyor. Ancak Carney'nin Muhafazakarlar'ın karşısındaki partilerin desteğini elde etmesi zor görünmüyor.
Seçim sonuçları
Resmi kesin sonuçlar henüz açıklanmamış olmakla birlikte Carney'nin zaferinin kesinleştiği ve sandalye dağılımın şöyle gerçekleştiği bildiriliyor.
Liberal Parti (Mark Carney): 168 sandalye.
Muhafazakar Parti (Pierre Poilievre): 144 sandalye.
Kebekliler Bloku (Bloc Québécois): 23 sandalye.
Yeni Demokrat Parti (NDP): 7 sandalye.
Yeşil Parti: 1 sandalye.
Mark Carney'nin Liberallerin liderliğine gelişi
Daha önce seçimle bir kamu görevine gelmiş olmayan eski Kanada Merkez Bankası Başkanı Mark Carney, Mart 2025'te Justin Trudeau'nun istifasıyla boşalan Liberal Parti liderliği ve Kanada Başbakanlığına getirilmişti. Carney seçim kampanyasını Kanada mallarına yüzde 25 gümrük vergisi uygulayan ve Kanada'yı 51. eyaleti olarak ABD'ye ilhak etme heveslerini kışkırtıcı biçimde ilan eden Donald Trump'a karşı ülkenin bağımsızlık ve egemenliğini savunma temeline yerleştirdi.
Rakiplerinden, Trump'ın ABD'de savunduğuna yakın bir popülist yaklaşım ve onunki gibi kaba bir demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti aleyhtarlığını benimseyen Muhafazakar lider Pierre Poilievre, uzun zamandır vekili olduğu Carleton'dan seçilmeyi başaramadı ancak partinin başında kalmaya niyetli olduğunu açıkladı.
Liberal Parti'nin solundaki Yeni Demokrasi Partisi (NDP) seçimlerden yakın tarihte elde ettiği en kötü sonuçla çıktı. NDP lideri Jagmeet Singh de seçilemedi ve sonuçların açıklamasının ardından istifa etti. NDP seçimlerden yakın tarihteki en kötü sonuçla çıktı.
Uluslararası toplum Carney'in zaferini onayladı
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer de dahil uluslararası toplum liderleri, Carney'nin zaferini kutlayarak dünyada Kanada'nın siyasal geleceğine duyulan ilgiyi yansıttılar.
Yeni hükümet nasıl kurulacak?
Liberaller tek başına mutlak çoğunluğu elde edemediğindan Carney'nin yasama gücünü güvenceye alması için küçük partilerden destek araması bekleniyor. Hükümetin karşısında hayat pahalılığıyla başa çıkmak, ve ABD ile gergin ilişkileri yönetmek gibi zorlu görevler duruyor. Carney, ABD'nin gümrük dayatmalarına karşılık Kanada'nın ticaret ortaklıklarını çeşitlendirme, ABD'ye bağımlılığı azaltma ve içeride ekonomiye kaynak tahsisi önlemleri getirmeye söz verdi.
2025 federal seçimleri sonuçlarıyla seçmenlerin dış baskılara ve içeride liderlik değişimi gereklerine verdiği güçlü yanıtlarla Kanada siyasetinde değişimi vurguluyor ve ülke yönetiminde yeni bir dönemin açıldığını haber veriyor.
Justin Trudeu'nun çekilişi ve bıraktığı miras
Kanada'nın karizmatik Başbakanı, 1960'ların efsane Başbakanı Pierre Trudeau'nun oğlu, Justin Trudeau, görevde kaldığı yaklaşık on yılın ardından 6 Ocak 2025'te Kanada Başbakanlığından istifa ettiğini duyurarak 2025 seçimlerinin yolunu açmıştı.
Kararının gerisinde, parti içinde karşı karşıya kaldığı muhalefet, düşen kamuoyu desteği ve Donald Trump'ın Başkanlığı döneminde Amerika Birleşik Devletleri ile artan gerginliği yönetme güçlükleriyle başa çıkamama kaygıları vardı. Trudeau, Liberal Parti'deki iç çekişmelerin yaklaşan federal seçimlerde etkili bir kampanya yürütme yeteneğini baltalayacağına dikkat çekerek Kanadalılara liderlik için "gerçek bir seçenek" sunma gereğini dile getirmişti.
Trudeau, istifasının ardından, Kanada Merkez Bankası ve İngiltere Bankası'nın eski başkanı Mark Carney'nin Başbakan olarak yemin ederek görevi devraldığı 14 Mart 2025'e kadar görevde kaldı.
Trudeau'dan geriye kalan
Trudeau'nun görev süresi boyunca esrar kullanmanın yasallaştırılması, ulusal çocuk bakım programının uygulanması ve cinsiyet eşitliği temelinde bir bir kabine ısrarıyla Kanada siyasetinde ilerici bir tarz sahibi olarak öne çıktı.
Ekonomik önlemleri arasında başta geleni çocuk yoksulluğunun önemli ölçüde azaltılmasına katkıda bulunan Kanada Çocuk Yardımı'nı başlatmasıydı.
Ekolojik önlemleri arasında Kanada'yı 2050'de net sıfır karbon dioksit salımına ulaştırma kararlılığı ve uyguladığı ulusal karbon fiyatlandırma stratejisi öne çıktı.
Bununla birlikte Trudeau sert eleştirilerin de odağındaydı. Görev süresi içinde hükümet harcamaları ve ulusal borçtaki rekor artışlar dolayısıyla eleştirildi.
Liderliği, kamuoyunun güvenini sarsan SNC-Lavalin olayı ve WE Charity tartışması da dahil çeşitli skandallarla gölgelendi.
"Kayıp ve Katledilen Yerli Kadınlar ve Kız Çocuklarla İlgili Ulusal Soruşturma"yı başlatmasıyla övgüler alırken, Yerli sorunlarının çözümünde yeterince ilerleme kaydedilmemesinden doğan eleştirilerle karşı karşıya kaldı.
Trudeau'nun mirası ekonomik sıkıntılar ve etik tartışmalarla gölgelenmiş olmakla birlikte, sosyal politikalar ve ekolojik taahhütler açısından attığı önemli adımlarla belirleniyor. Bunun yanında içeride ve dışarıda ülkenin geleceğini belirlemesini güçleştirecek şekilde iktidara yapışmayarak ortaya koyduğu siyaset tarzıyla da Kanada tarihinde özgül bir konuma yerleşiyor.
(AEK)
