"Şu an Aren'in bakımlarını yapıyorum, beni bir saat sonra arayın" diyor anne telefonun diğer ucunda. Sekiz cihaza bağlı 21 aylık SMA hastası Aren'in günlük tedavi-bakım rutini, dörder saat arayla bir buçuk saat şeklinde.
Anne bu rutini şöyle anlatıyor:
"Sekiz cihaza bağlı. Ne kadar bakım yaparsanız yapın yetmiyor. Biz her gün 8.00'de kalkıyoruz. Bir buçuk saat bakım sürüyor. Cihazların birini açıp diğerini kapatıyoruz.. Karnını doyuruyorum. Sonra 12'den 13.30'a kadar tekrar aynı bakım. Her dört saatte bir, bir buçuk saat bakım. Her günümüz böyle geçiyor. Aren zaten hastalığından dolayı rahat uyumayan bir bebek. Gece başını bekliyorsunuz. Canı yana yana her gün bakım yapıyoruz. Bazen pilates topuna yüzüstü koyup sırtına pat pat diye vuruyoruz. Çünkü bazın aletler yetersiz kalıyor ve kendimiz ciğerlerini açıyoruz. Bu çocuklar ne yazık ki yutkunamıyor."
Burundan hortumla besleniyor
Aren, iki ay öncesine kadar ağız yoluyla beslenirken şimdilerde burundan mideye doğru olan bir hortumla besleniyor.
Aren, Vahap ve Şüheda Kaya çiftinin tek evladı. Tüp bebek tedavisi ile beş yıl sonra dünyaya gelen Aren'i Baba Kaya, "Aren'e kavuşabilmek için çok mücadele verdik. Onun mücadelesi daha dünyaya gelmeden başladı. Hastalıkla birlikte katmerlendi. SMA ölümcül bir hastalık. Neyle karşı karşıyla olduğumuzu biliyoruz" diye anlatıyor.
Baba Muş'ta, anne ve Aren Amasya'da
Öğretmen olan baba, Muş'ta yaşıyor. Çocuğu Aren ve eşi ise Amasya'da. Vahap Kaya, çocuğunun Muş'ta alabileceği bir tedavi olmadığın söylüyor.
"Bu tedaviyi alabileceği en yakın hastane Malatya'da. Muş'a 300 kilometre uzaklıkta. 5 saatlik bir yol. Benim çocuğum 5 saatlik yolu kaldırabilecek biri değil. Eşim Amasyalı, onlar Amasya'ya gitmek zorunda kaldı. Samsun'da tedavi görüyor Aren. 7 aydır çocuğumu göremiyorum."
Paranın yüzde 48'i toplanabildi
Çoğu SMA hastası çocuğun ailesinin yürüttüğü gibi Aren için de valilik onaylı kampanya devam ediyor. ABD Teksas'taki bir çocuk hastanesinden aldıkları fiyat 1.870 milyon Dolar. Şu ana kadar ise 870 bin Dolar toplandı. Bu, yüzde 48'ine denk düşüyor.
Baba Kaya söz konusu meblağı toplayabilmenin çok insanüstü çalışmayla mümkün olduğunu belirterek ekliyor:
"Yurtiçi ve yurtdışında gönüllü ekiplerimiz var. En uygun fiyat verene gitmek zorundayız çünkü zaman daralıyor. Bu tedavi 2 yaştan sonra yapmıyor hastaneler. Üç ay gibi bir süremiz kaldı."
ABD, Avrupa ülkelerinin yanı sıra İsrail, Japonya, Dubai, Mısır, Çin gibi ülkelerde de onaylı olan gen tedavisi için başlatılan kampanya doların sürekli artması nedeniyle daha da zorlaşmaya başladı. Söz konusu tedavi ailelerin yoğun ısrarlarına rağmen Türkiye'de onaylı değil.
TIKLAYIN - "Kur farkı SMA hastası çocukların hayati riskini daha da artırdı
"Bizi döviz ilgilendirmiyor, kampanya yapmak zorunda değilim"
Baba Kaya bununla ilgili şunları söylüyor:
"Biz kampanyalarda parayı TL olarak topluyoruz, sonradan dövize çeviriyor aileler. Biz her ne kadar elimizdekini korumaya çalışsak da, kur farkından dolayı para eriyip gidiyor.
"Ailelerin derdi şu 'ben çocuğumun ilacını istiyorum. Bizi döviz, kur falan ilgilendirmiyor.' Biz kampanya yapmak zorunda değiliz.
Biz sosyal devlet anlayışı gereğince çocuklarımızın sağlık hakkın istiyoruz. BU ilaç birçok ülkede onay aldı. Ve kendi yurttaşlarına bedava veriliyor. Dolar değil derdimiz bizim, bu ilaç neden bizim ülkemizde onaylı değil."
Bebekler teste tabi tutuluyor
Türkiye'de SMA hastası çocuklar için kullanılan ilaç için ise bebeklerin teste tabi tutulduğun anlatıyor baba.
"Çocukları teste tabi tutuyorlar. Eğer ki testten yeterli puan alamazsa çocuk, ilaçtan da mahrum kalıyor. Çocuğun önceki hareket düzeyinin üzerinde bir şeyler eklemesi gerekiyor tesit geçebilmesi için. BU çocukların sürekli kasları eriyor zaten. Bu çok saçma bir durum. Bu ilaç çocuğumuzu kurtarmıyor. Yosa gen tedavisini alıp da ölen hiçbir çocuk yok."
Türkiye'deki ilaç ömür boyu süren bir tedavi, yurtdışında onaylı olan gen tedavisi ise tek seferlik.
"Başarmamız gerekiyor"
Anne Şüheda Kaya ise Türkiye'de onaylı olmayan gen tedavisi için şunları söylüyor:
"Aren ile bire bir kendim ilgileniyorum. Hem kampanya yapmak hem çocukla ilgilenmek çok zor. Bir şeyler yapıyorsunuz, ama hep yarım kalıyor. Ama başarmamız gerekiyor. Bir tedavi var sonuçta. Yaşatabiliriz. Yaşayan bir sürü bebek var. Aren gibi oturamayan, nefes alamayan cihazlara bağlı olan bebekler oturuyor artık, cihazlara da bağlı değiller."
"Her anne-baba bunu kaldıramaz"
Son söz olarak baba Vahap Kaya şunları söylüyor:
"Ben çocuğumun sağlık hakkını istiyorum, ilacını istiyorum. Mecbur değilim kampanya yapmaya, insanlardan para toplamaya. Vergimi ödüyor, askerliğim yapıyor, vatandaşlık görevlerimi yerine getiriyorsam bunun karşılığında insani yaşam ve sağlık hakkımın da olmasını bekliyorum. Her anne baba bu psikolojiyi kaldırabilecek durumda değil. Bir anne geçen haftalarda çocuğunu tedavi ettiremediği için intihar etti. İnsanların başlarına bir şey geldiği zaman mı görecekler bizi. Empati yapın itiyoruz."
Çocuk hakları ve sağlık alanında çalışan Avukat Dilşad Enhoş SMA hastası bebekler için şu an bilinen 2 farklı ilacın olduğu söylüyor: Her bebek için ücretsiz değil"Bunlardan ilki ömür boyu kullanım gerektiren Spinraza, diğeri tek seferlik gen tedavisi Zolgensma. Ömür boyu kullanım gerektiren Spinraza isimli ilaç, şu an ülkemizde SGK geri ödeme listesinde ancak halen her bebek için ücretsiz şekilde ulaşılabilir noktada değil. Çünkü kullanımı belirli kriterlere bağlı. Bebekler her defasında CHOP-INTEND skorlama mekanizması adı verilen testlere tabi tutulmakta ve istenilen puanı alamayan bebeklerin tedavisi yarıda kesilmekte. Yani ortadaki sorun SMA'LI bebeklerin yalnızca gen tedavisine erişememesi değil, halihazırda Türkiye'de tanınan, geri ödeme listesine alınıp, ücretsiz hale getirilen Sprinraza isimli ilaca da erişimde kriter sağlanamadı gerekçesiyle tedavinin önünün kesilmesidir. Kampanyalar"Gen tedavisi Zolgensma FDA ve EMA onaylarını aldı ve 40'tan fazla ülkede hâlihazırda kullanılıyor. Türkiye'de açılan davanın kazanılması sonucu 22.12.220 tarihinde aktif ilaç listesine girdi. İlacın zar zor mahkeme kararıyla listeye alınması, bebeklerin ilaca ücretsiz erişiminin olduğu anlamına gelmiyor. Bu yüzden aileler, tüm engellemelere rağmen kampanyalar yaparak ilacın parasını bebekleri için toplamaya çalışıyor. "Halihazırdaki tedavi de ucuz değil""Peki, devlet neden 2.4 Milyon Dolar olan bu gen tedavisini karşılamalıdır noktasında gelecek olursak: "Bunun yanında, erişebildiğimiz son kayıt 2017 SGK kayıtlarına göre, ülkemizde 1300'e yakın SMA hastası bebek bulunmaktadır. Bunlardan yaklaşık 400 kadarı hastalık tipi, yaş, kilo vb. özellikleri ile gen tedavisi almaya uygundur. Yani her ne kadar gen tedavisi oldukça pahalı olsa da; kullanması zorunlu bebek sayısı düşünüldüğünde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanabilecek seviyededir. Zaten halihazırda SGK geri ödeme listesinde olan, ömür boyu sürdürülmesi gereken diğer tedavi de ucuz bir tedavi değildir. Spinraza isimli ilacın da bir kürü 90.000 EUR'dur. Tedavinin ömür boyu süreceği göz önüne alındığında, ilacının kullanımının devlete yarattığı maliyet aslen gen tedavisinden çok daha fazladır. Bu açıklamaların sebebi, çocuklarımızı maliyet hesabına sokmak değil, sosyal devlet ilkesi gereği devletin gücü doğrultusunda her vatandaşına ücretsiz sağlık hizmeti sağlama yükümlülüğü olduğunu ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin bu bütçeye sahip olduğunu hatırlatmaktır." | |
(AÖ)