Kadınlara Sağlıksız Sağlık Sigortası
Eski Çalışma Genel Müdürü ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Sekreter Yardımcısı Perihan Sarı, yasanın, toplumun yarısını oluşturan kadınları özel olarak ilgilendiren maddelerinin de olduğunu söylüyor.
Emeklilik zorlaşıyor
"Kadınların durumuna yansıyacak maddelerden biri, kız çocuklarıyla ilgili olanı. Yasadaki düzenlemeyle kız çocuklarının hakları bugünkünden daha geri konuma geliyor. Bugünkü mevzuat hükümlerine göre anne babalarından dolayı sağlık yardımı alabilen kız çocukları, yeni yasada, öğrenci değillerse, 18 yaşından itibaren yardımdan yoksun kalıyor. Öğrenciyseler, ebeveynlerinden ötürü sağlık yardımı 25 yaşına kadar sürüyor."
Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Genel Basın Yayın Sekreteri İlknur Başar da, eski yasada kadınların emeklilik yaşının 58, erkeklerin yaşının 60 olduğuna dikkat çekerek "Bu yasayla kadınla erkeğin emeklilik yaşı eşitleniyor. Kadınların kayıt dışı çalıştıkları ve esnek çalıştıkları düşünülürse emeklilikleri zorlaşıyor" diyor.
Sarı: Analık izni kullanacak kadın kendi primini ödeyecek!
Sarı, kız çocuklarıyla ilgili maddenin dışında, yasadaki ikinci önemli düzenlemenin de "doğum izni" konusunda olduğunu söylüyor.
"Kadınlar için sorun oluşturan konu doğum iznidir. Ücretsiz doğum izni seçeneğini seçen kadınlar, bu süre içinde emeklilik haklarını isteğe bağlı sigortalılık kapsamasında karşılayacaklar. Analık izni kullanacak olan bir kadın primlerini kendisi öderse, bu süre emeklilikten sayılacak; ödemezse, altı aylık eksik gün sayısı ortaya çıkacak.
"Gözetilmesi gereken bir konu olduğu için vurguluyorum. Avrupa Birliği (AB) uyum süreciyle ilgili yapıldığı söylenen bu düzenleme, bir eksiklik ve ayrımcı durum olarak ortaya çıkıyor. Oysa, AB ülkelerindeki düzenlemelere göre, bu konunun güvenceye alınması gerekiyor."
Yalnız yaşayan kadınlar
Sarı, yalnız yaşayan kadınların durumunun da yeni yasayla sorun olacağı kanısında. Yalnız yaşayan, düzenli geliri olmayan kadının, sağlık yardımı alabilmesi için, SSGSS primi ödemesi gerektiğini belirtiyor.
"Herhangi bir geliri varsa, bugünkü asgari ücretin üçte biri kadar, yani 127 YTL aylık geliri varsa, kendi sağlık sigortası primini ödemek zorunda. Daha az geliri varsa yoksul olarak nitelendirilecek.
"Diyelim ki kira geliri ya da başka bir geliri var. Geliri olduğu için, primini ödemezse, sağlık yardımından yararlanamayacak. Kadının, yoksul olduğunu 127 YTL'den daha az geliri olduğunu belgelemesi gerekiyor."
Kadınların kayıt dışı ve esnek çalışma süreleri
Sarı bu konunun ciddi bir sorun, yasanın temel handikaplarından biri olduğunu belirtiyor. Kadının yoksul olduğunu, az geliri olduğunu belgelerse, asgari düzeyin de altında bir yardımı alacağını, bu yardımın da ancak zorunlu gereksinimlerini karşılayacağına dikkat çekiyor.
"Kadının, kadın olmak nedeniyle özel sağlık sorunları yaşadığını düşünürsek, bu bir sorun. Kadın, her hastaneye başvurduğunda muayene için para ödeyecek. İlaçları için peşin para ödeyecek. Yaşanacak sorunların odak noktasını bu konu oluşturacak."
Kadınların kayıt dışı çalıştığını söyleyen Sarı, "Emeklilik kadınlar için hayal olacak. Asla belgelenemeyen günlerde çalışacak ve bu süreleri emeklilikten sayılmayacak. Kaldı ki kadınların büyük bir bölümü esnek, part time çalışmaya özendiriliyor.
"Kadınlar yine emeklilik sürelerini tamamlamakta zorluk çekecekler. Çalıştıkları sürenin ortalaması, emeklilik aylıklarına yansıtılacağından, düşük emeklilik aylığı alacaklar."
Başar: Kadın istihdamı düşüyor
SES Genel Basın Yayın Sekreteri Başar, kadının istihdama katılımının 1990'da yüzde 34,1 civarındayken, 2004'te yüzde 25,4'e düştüğünü açıklıyor.
Başar, kadınların emekliliklerinin, bu nedenle, ancak kayıt içi ve parça başı olmayan işlerde çalışmaları halinde gerçekleşebileceğini söylüyor.
"Kadınların büyük bir kısmı kayıt dışı çalışıyor. 18 yaşını dolduranların sağlık primi kendisi tarafından yapılacak. Kadınlara iki seçenek sunuluyor. Ya evlenecek ve kocasının sağlık yardımından yararlanacak; ya da iş bulması veya yoksul olduğunu ispatlayacak. O da, iş bulması kolay olursa tabii."
Primini ödemeyen kadına sağlık hakkı yok
Eğer eğitimine devam ediyorsa 25 yaşından sonra, okulu bitince prim sağlık primini kendisinin ödemesi gerekiyor.
Başar, sağlık primini ödemeyen kadınların sağlık kuruluşlarına gidemeyeceğini söylüyor. Prim ödeyen kadınlardan yüzde 10 ila 20 arasında katkı payı ödeyeceğini hatırlatan Başar, "Asgari ücretle çalışan bir kadın, tahlil ve protez gibi tedavi araçlarını peşin parayla nasıl alabilir? Priminizi ikiye üçe katlayan katkı payını hemen istiyorlar. Katkı payı, kadınlar için primden daha ağır yük getiriyor" diye konuşuyor.
Ekstra katkı payı var
Yasayı olumlamakla ilgili çabalarda, kız çocuklarının 18 yaşına kadar priminin öne çıkartıldığını söyleyen Başar, "Zaten bugün de 18 yaşına kadar, baba çalışıyorsa, sağlık yardımından yararlanıyor. Değişen bir şey yok. Tersine sağlık primi ödeniyor ama, ekstradan katkı payı çıkarıldı" diyor.
Başar, emekli ikramiyelerinin nasıl olacağının belirsizliğine de dikkat çekiyor. Yasanın ikramiyeleri kurumlara bıraktığını söyleyen Başar, özelleştirilme halinde durumun ne olacağına açıklık getirilmediğini söylüyor.
"Örneğin Telekom özelleştirildi. Şimdi ne olacak?" (AD/EÖ)
