Bilge, süt iznini günde 45 dakika kullanıyor, "Ben idari kadroda olduğum için şanslıyım, işçiler çok sıkıntı çekiyor" diyor. Doğumdan sonra altı aylık ücretsiz iznini kullanması "hoş karşılanmayan" Ayçe, önce pasif bir göreve alınıp sonra da istifaya zorlanmış.
Nevin "İznim vardı, fırsat bulup kullanamadım" derken Demet kendisini şanslı hissediyor: Erken çıkamıyor ama evi yakın olduğundan öğle tatillerinde çocuğunu emzirebiliyor.
Sendikalı işçi Dilek "Tüm haklarımızı kullanabiliyoruz" derken tekstil işçisi Zehra, "Hamile kaldığı için işten çıkarılan arkadaşlarımız oldu" diyor.
İşverenin insafına kalmış
Bilge Talaz, idari kadro, tekstil sektörü: Süt iznini ne şekilde kullanabileceğimiz işverenin insafına kalmış. Ben süt iznim için epeyce uğraştım. Uzun süredir aynı işyerinde çalıştığım, idari kadroda görev yaptığım ve patronla doğrudan temasım olduğu için hayır diyemediler. Akşamları erken çıkarken çok sorun yaşadım. Bu nedenle artık sabahları 45 dakika geç işbaşı yapıyorum. İşçiler çok sıkıntı çekiyorlar.
Gökçe Baysal, öğretmen: Yasaya göre okul idaresi izin vermek zorunda. İdare ders programını süt izni kullanan öğretmenleri gözeterek belirliyor ve onlara öğleden sonraya ders koymuyor.
"Servis yok, ulaşım sorun oluyor"
Neslihan Moralı, otomotiv sektörü, idari kadro: Özel sektörde kadınların süt izni işverenin bakış açısına bağlı. Süt izni kullanan birkaç arkadaşım var ama çoğunluğu kullanmamayı tercih etti. Ben de kullanmamıştım çünkü çok yoğun bir döneme denk gelmişti, ekonomik krizin de ilk günleriydi. İnsan kendisini baskı altında hissediyor, hak etmediği bir şeyi istiyormuş gibi bir yaklaşımla karşılaşabiliyor. Üstelik ben işe servisle gelip gidiyordum ve süt izni kullansaydım ulaşım sorunu yaşayacaktım. Şimdi izin kullanan arkadaşlarım bir tam gün gelmemeyi tercih ediyor.
Dilek Baştürk, işçi: Sendikalı bir işyerinde çalışıyorum. Süt izniyle ilgili bir sıkıntı yaşamıyoruz. İzinlerimizi kullanıyoruz.
Tuğba Aytaş, araştırma sektörü, uzman: İşyerimizde tüm yasal haklarımızdan faydalanabiliyoruz. Patronlarımın ve çalışan tüm arkadaşlarımın kadın olması önemli bir avantaj.
"İznim vardı, kullanamadım"
Ayçe Seven, sigorta şirketi: Uluslar arası ortaklı bir şirkette çalışıyorum. Başka birimlerde süt izni kullanan arkadaşlarım olmuştu. Onlar izinlerini topluca Cuma günleri kullanıyorlardı ama benim müdürüm buna izin vermiyordu. Ben doğumdan sonra yasal iznimi kullanmak istediğimi beyan ettim ve altı ay ücretsiz izin kullandım ama bu hoş karşılanmadı. Benim yerime bir başkasını işe aldılar. Beni işten çıkarmaya karar verdiler ve bana böyle beyan ettiler. Tazminatımı alıp istifa dilekçesi vermemi istediler. Kabul etmedim. İşe döndükten sonra da haftanın bir günü süt iznimi kullanmakta direndim. Sonuçta, beni daha düşük pozisyonda, pasif bir işte görevlendirdiler. Tazminatımı alıp istifa etmeye zorladılar. Tazminatımı alıp işten ayrıldım. Şimdi dava açmaya hazırlanıyorum.
Nevin Salihli, bankacı: İşyerimizde süt izni her gün 1.5 saat, haftanın bir günü ya da topluca bir ay kullanılabiliyor. 2004'te doğum yaptım. Akşamları 1.5 saat erken çıkma hakkım vardı ancak işim saat 16.30'dan sonra yoğunlaştığı için iznimi pek kullanamadım. Sık sık mesaiye de kalıyordum.
"Şanslıyım, arkadaşlarım idare ediyor"
Demet Şevkkan, bankacı: Günlük 1.5 saat süt iznim var. Akşamları erken çıkmak üzere anlaştım. Ancak işlerimiz çok yoğun olduğundan çıkamıyorum. Şubedeki arkadaşlarım beni idare ediyor ve evim işime yakın olduğu için öğle aralarımda eve gidiyorum. Ancak evim yakın olmasaydı çok mağdur olurdum.
Selin Dikili, öğretmen: Tam gün okullarda idare öğretmenleri öğle aralarında süt izni kullanmaya zorluyor ya da 1.5 saatlik izinleri birleştirip topluca kullandırıyor.
Zehra Taşkın, tekstil işçisi: Sendikalı işyerlerinde süt iznini kullanan arkadaşlarımız var ama biz kullanamıyoruz. Pek çok arkadaşımıza işe girerken doğum yapmayacaklarına dair bir belge imzalatılıyor. Hamile kaldığı için işten atılan arkadaşlarımız da oldu.
Yasa ne diyor?
4857 sayılı İş Kanunu'nun 74. maddesine göre, kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.
Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.
Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.
İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. (BB)
