*Fotoğraflar: Murat Bayram/bianet
Kadın-LGBTİ+'lara yönelik şiddet davalarının takibini ve gazeteci/gazeteci adaylarının desteklenmesini amaçlayan atölyenin ilk gününde, Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi’nde Eğitim Koordinatörü olarak görev yapan Emirhan Deniz Çelebi, “Temel Kavramlara Giriş: Cinsel Kimlik Kavramı” sunumu gerçekleştirdi.
Atölyenin öğleden sonraki bölümünde ise bianet kadın-LGBTİ+ editörü Evrim Kepenek, "Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik" anlattı.
Temel kavramlara giriş
Çelebi, sunumunda “Cinsiyet kimliği ne demektir?” diye sordu ve "Cinsiyet, doğan bir canlının anatomik özelliklerine bakılarak atanan kadın ya da erkek cinsiyetidir. Biyolojik cinsiyet olarak da karşımıza çıkıyor. Cinsiyet kimliği ise kişinin kendini kadın ya da erkek olarak tanımlaması durumunda edindiği kimliktir" dedi.
Cinsiyet geçiş sürecinden bahseden Çelebi, "Trans kişi, bedeniyle ilgili hoşnutsuzluk duyar. Türkiye’de kanunda cinsiyet değiştirme dense de, cinsiyet geçiş ya da uyum süreci demeliyiz. Bu süreç üç adımı içermektedir. Bu adımlarda adli, tıbbi, sosyal süreçlerdir. Kişinin toplumla etkileşime geçtiği an, sosyal sürecin başladığı andır ve bu sürece kişinin uğradığı ayrımcılık ya da kişinin öldürülmesi de dahildir" diye konuştu.
Cinsel yönelim kavramı
Cinsel yönelimi, "Kişilerin duygusal, romantik ya da erotik olarak kime çekim hissettiği ya da hissetmediğidir" şeklinde açıklayan Çelebi, gey, lezbiyen, biseksüel, demiseksüel, aseksüel, heteroseksüel, skolyoseksüel ve eşcinsel kavramlarını da anlattı.
Çelebi şöyle devam etti: "LGBTİ+ hareketi tam da bu noktada önemli, bu artı işareti de tam olarak o sonsuzluğu işaret ediyor. Sınırlı evren üzerinde daha pek çok kavram olduğunu görüyoruz, göreceğiz.
"Cinselliğimiz çeşitli, kimsenin tek tip cinsellik yaşadığını iddia edemeyiz, duygusal çeşitliliğinin de tek olduğunu iddia edemeyiz. Kimliklerin check-listleri yoktur, kişinin beyanı kabul edilir. Cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim birbirinden ayrılan kavramlardır. Bunu unutmamak gerekir."
Açılma ve ifşa kavramları
Çelebi, "Açılma dediğimiz kavram kişinin kilitli olduğu dolaptan çıkması ve cinsel yönelimine dair insanlara seçici ya da zorunlu olarak açılmasıdır" derken, "ifşa" yı da "Kişinin rızası dışında cinsel kimliğine yönelik beyanlarda bulunmak, bunun açığa çıkarılmasıdır. İfşanın iyi niyeti yoktur" sözleriyle açıkladı. Çelebi, kişi açıldıktan sonra dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı:
* Kişinin beyanı esas alınarak davranışların yeniden düzenlenmesi gerekir.
* Açılan kişiye soru soracak isek, en temel soru şu olmalı: bu bilgiyle ne yapacağım?
* Açılan trans kişiye ait olmayan isim ısrarla kullanılmamalıdır ya da kimlik adı sorulmamalıdır. Kişi isterse bilgileri kullanılabilir.
* Bir kişinin LGBTİ olduğu dışardan bakınca anlaşılmaz, kimseye cinsiyet kimliği ya da cinsel yönelim atamayın.
* İpucu: Sana nasıl hitap edeyim? sorusunu sorun, bu ikiniz arasında bir güven ortamı da yaratacaktır.
Daha sonra katılımcılarla "Toplumsal Cinsiyetin Faturası" adlı bir oyun oynandı, değerlendirmelerde bulunuldu.
Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik
bianet kadın-LGBTİ+ editörü Evrim Kepenek, atölyenin ikinci oturumunda, katılımcılara toplumsal cinsiyet odaklı haberciliği anlattı.
Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik yapmak adına, teoriyi bilmek ve pratiği takip etmek gerektiğini söyleyen Kepenek, katılımcılarla toplumsal cinsiyet odaklı habercilikte neler yapılabilir, neler yapılamaz üzerine konuşuldu.
Örnek haberler üzerinden haberde kullanılan yanlış söylemler üzerine tartışıldı.
Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik ne yapar?
* Hak odaklıdır.
* Mağduriyete yol açmaz.
* Şiddeti pornografikleştirmez.
* Şiddetin yolunu, yöntemini göstermez.
* Kullandığı dile ve görsele dikkat eder.
* İstatiski bilgi verir.
* Görünmeyeni görünür yapar.
Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik yaparken dikkat edilmesi gereken unsurları anlatan Kepenek, “Haberleri hak odaklı habercilik bakış açısıyla yapmamız gerekir. Toplumsal cinsiyet odaklı ya da çocuk odaklı habercilik yapmak, bir şeyi değiştirmez. Her türlü haberi ve alanı hak odaklı bakış açısıyla kurmalıyız. Hak odaklı yaptığımız haberlerde, yeni bir hak ihlaline de neden olmamak gerekiyor. Haberimiz yeni bir mağduriyete, yeni bir şiddete yol açmamalı” dedi.
Yaygın medyada karşılaşılan cinsiyet eşitsizliklerine değinildi.
Haberlerde kullanılan dil ve kullanılan görseller üzerine konuşuldu. Örnek haberler üzerinden haberde kullanılan yanlış söylemler üzerine tartışıldı.
(SO)
Atölye BİA hakkında |
IPS İletişim Vakfı/bianet'in Atölye BİA adıyla düzenlediği habercilik seminerleri medyanın farklı birimlerinden gazetecilere, işsiz bırakılmış gazetecilere, iletişim fakültesi öğrencilerine ve gazetecilik yapmak isteyen herkese açık. Atölye BİA programları hak, toplumsal cinsiyet ve çocuk odaklı habercilikle barış gazeteciliği perspektifi ve tercihiyle temel gazetecilik, haber fotoğrafçılığı, yargı haberciliği, araştırmacı gazetecilik, yeni medya, görselleştirme araçları, dijital güvenlik gibi alan ve temalar üzerinden kuruluyor. Atölye BİA ile birlikte IPS İletişim Vakfı’nın 2002-2007 aralığında düzenlediği temel gazetecilik, kadın, çocuk, insan hakları odaklı habercilik eğitimleri ve 2008-2017 aralığında gerçekleştirilen Okuldan Haber Odası programları yıl içine yayıldı ve gazetecilere ve ilgilenen herkese açık hale geldi. Haziran 2018'de başlayan Atölye BİA programında, Aralık sonu itibariyle 8 atölye (7-13 Haziran Gazeteciler İçin Yeni Medya, 16-25 Temmuz Gazeteciler İçin Haber, 2 Eylül Kürtçe Habercilik ve Çeviri, 7-9 Eylül Haber Fotoğrafçılığı ve Fotoröportaj, 17-26 Eylül Çevre ve Kent Haberciliği, 1-8 Ekim Yargı Haberciliği, 15-23 ve 8-16 Kasım Gazeteciler için Haber Atölyeleri) 101 kişinin katılımıyla gerçekleştirildi. 2019 yılında ise farklı tarihlerde (11-18 Şubat, 20-27 Şubat, 14-21 Haziran, 22-29 Temmuz, 2-10 Eylül) beş Temel Gazetecilik Atölyesi, yine farklı tarihlerde (27-28 Nisan Kürtçe Habercilik ve Çeviri, 4-5 Mayıs Dijital Güvenlik, 10-12 Mayıs Haber Fotoğrafçılığı, 13-20 Mayıs Gazeteciler Yeni Medya, 21-25 Ekim İklim Haberciliği) beş tematik atölye düzenlendi. Yıl boyunca temel ve tematik habercilik atölyeleri devam edecek. Bu proje İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) desteğiyle gerçekleştiriliyor. |
* Atölye BİA haberleri için tıklayın.
Emirhan Deniz Çelebi hakkında
Eylül 2018'den bu yana Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi'nde Eğitim Koordinatörü olarak görev yapmaktadır. Gazi Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği bölümü mezunu. 2012-2014 yılları arasında Ankara'da, TED Koleji'nde İngilizce Öğretmeni olarak görev yapmıştır. 2014 yılında sivil toplumda Eğitim Koordinatörü olarak çalışmaya başlayan Çelebi, psikologlar ve psikiyatristler, sosyal hizmet uzmanları, avukatlar gibi pek çok meslek grubuna yönelik toplumsal cinsiyet eşitliğini temel alan eğitimler düzenlemiştir, bu eğitimlerde eğitmen olarak görev almıştır. Eğitim Koordinatörü olarak çalışmaya başladığından beri pek çok şirkete LGBTİ+ Temel Kavramlar, Cinsiyet Geçiş Süreci, Çalışma Hayatında LGBTİ+ Olmak ve LGBTİ+ Kapsayıcı Şirket Politikaları özelinde eğitimler veren Çelebi, 2016-2017 yılları arasında SEÇBİR ile İsveç Konsolosluğu tarafından fonlanan LGBTI+ Kapsayıcı Eğitim projesinde koordinatörlük yapmıştır. Bu süreçte öğretmenlerle LGBTİ+ kapsayıcı eğitim üzerine toplantılar gerçekleştirmiştir. Bu yıllar arasında Birleşmiş Milletler ekseninde hak temelli savunuculuk çalışmalarında da yer aldı. 2018 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyoloji bölümünde "Trans Erkeklerin Açılma Süreçlerine Etki Eden Faktörlerin Sosyolojik Analizi" başlıklı yüksek lisans tezini tamamlamıştır. Toplumsal cinsiyet çalışmaları özelinde pek çok ulusal ve uluslararası çalıştay ve konferansa konuşmacı olarak katılan Çelebi, Haziran 2018'den beri Transgender Europe yönetim kurulu üyesi, Ocak 2018'den beri ILGA-Europe Türkiye Cinsiyet Kimliği Uzmanı ve Ülke Danışmanı olarak gönüllü çalışmalarını sürdürmektedir. Çelebi, kapsayıcılık ve çeşitlilik üzerine kariyerini şekillendirmeye devam etmektedir.
Evrim Kepenek hakkında
bianet kadın ve LGBTİ haberleri editörü. Bianet'in ilk stajerlerinden. Cumhuriyet, Birgün, Taraf, DİHA ve Jinha, Jin News için çalıştı. Sivil Sayfalar, Yeşil Gazete, Journo ve sektör dergileri için yazılar yazdı. Okulun Duzi belgeselini yönetti. Hemşin kültür dergisi GOR'un yazarlarından. Yeşilden Maviye & Karadeniz'den Kadın Portreleri, Sırtında Sepeti, Medya ve Yalanlar isimli kitaplara katkı sundu. 2011 Musa Anter Gazetecilik ödülü sahibi. İstanbul Üniversitesi Avrupa Birliği bölümünden mezun oldu, eğitimine Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde devam etti.
