"Nüfusun yüzde 51'ini oluşturan kadınlar dünyadaki işlerin dörtte üçünü yapıyor... Çok çalışıyor, çok yoruluyor, genellikle çok sömürülüyor... Ancak direndikleri, yaşama sevinçlerini kaybetmedikleri de bir başka gerçek. Direniş silahlarının başında elbet emekleri var, ve bir de dillerinden düşürmedikleri şarkıları diyebiliriz..."
Bu sözler, kadınların çalışırken söyledikleri şarkı, türkü ve manileri "Kadın İş Türküleri" adlı belgeselinde derleyen araştırmacı Filiz Bingölçe'ye ait.
Kadınların kaygıları, umutları, eleştirileri türkülerinde
İşlerin ruhu, ritmi ve somut aşamaları ile ilgili unsurları içeren ve çalışırken söylenen melodilere "kadın iş türküsü" adı veriliyor. Kadın iş türküleri Türkiye'de daha çok tarımsal üretimle hayvancılık ve küçük atölye tarzı üretim yapan kadınların çalışırken söylediği mani ve deyişlerden oluşuyor.
Kadınlar iş türkülerinde direnişlerini, isyanlarını, kavgalarını ve mücadelelerini dile getiriyorlar. Türkü sözlerinde yaşamlarını, kaygılarını, umutlarını, eleştirilerini bir bir sayıyor teker teker ortaya döküyorlar.
Kadın iş Türküleri belgeselinde Türkiye'nin Ankara, Adana, Rize, Trabzon, Artvin, Çanakkale, Balıkesir, Konya, Mersin, Muğla, Antalya, Kars, Ardahan, Burdur, Afyon, Kastamonu, Kayseri, Samsun ve Giresun illerinde çalışan 36 kadın yer alıyor.
Söyleyen değil dinleyen bir belgesel
"Kadın İş Türküleri" olgusu ile "Süper Kadın Süper Zor - Türkiye'de Kadına Yönelik Ekonomik Şiddet" başlıklı çalışması sırasında karşılaştığını anlatan Bingölçe, "Halk bilimcilerin ya da müzik bilimcilerin pek de ilgisini çekmeyen özel bir olgu olarak 'Kadın İş Türküleri'ni Türkiye'nin her yerinde tespit etmek mümkün" diyor.
"Çalışma yaşamı kadın yaratıcılığının filizlendiği önemli alanlardan biri. Kadınlar çalışırken melodik formlar üretiyorlar. Bu melodiler, kadınların alın terinin, çalışma azminin, güç ve yeteneklerinin biçim ve boyutlarını gösteriyor; özlemleri ile fantezilerini aktarıyor."
"Kadın İş Türküleri"ni "kadınlar için söyleyen ya da söyleten bir belgeselden ziyade, söyleyenleri dinleyen ve onların türkülerine kulak veren bir belgesel" olarak nitelendiren Bingölçe'nin belgeselinin ilk gösterimi önümüzdeki günlerde İstanbul'da gerçekleştirilecek. (BB)
* Belgeselle ve Bingölçe ile ilgili ayrıntılı bilgi için tıklayın.
