İzmir Ceza ve Tutukevleri Bağımsız İzleme Grubu (BİG) Ekim 2006-Kasım 2007 raporunu kamuoyuna sundu ve yaptığı açıklamada "Türkiye'nin Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Sözleşme’ye Ek Protokolü 2005'te imzaladığını ancak hâlâ onaylamadığını" vurguladı.
Bu protokol, tutukevleri ve cezaevleri de dahil olmak üzere her türlü alıkonulma yerinin bağımsız izleme kurullar tarafından sistemli ziyaretini ve denetimini öngörüyor.
Grubun önerileri şöyle:- Tek kişilik izolasyon ya da üç kişilik küçük grup tecridine ilişkin rejimler mahpusların fiziksel- psikolojik-sosyal bütünlüklerini bozuyor. Bu nedenle tecride dayalı infaz rejimi, uygulayanların inisiyatifine bırakılamaz ve kaldırılmalı.
- Cezaevinin fiziki yapısı, maddi koşulları ve uygulanan muameleler bir bütün olarak insan onuruna yakışır nitelikte olmalı.
- Mahpuslar tarafından “süngerli oda” olarak adlandırılan “gözlem odaları”nın hukuka aykırı şekilde kullanımı engellenmeli.
- Mahpuslara işkenceye varacak düzeyde muamelede bulunan yetkililer hakkında etkili bir soruşturma yürütülerek sorumluların cezalandırılması sağlanmalı.
- Uluslararası standartlar ile yasaklanan zincir, demir gibi kısıtlama araçlarının kullanılması önlenmeli, kısıtlama araçları cezalandırma amacıyla kullanılmamalı.
- Özellikle işkence iddialarında olmak üzere, mahpusların muayeneleri İstanbul Protokolü uyarınca standart adli muayene formu kullanılarak kapsamlı biçimde yapılmalı.
- Mahpusların muayeneleri mahremiyete uygun şekilde, yalnız ya da en azından kimsenin duyamayacağı bir ortamda yapılmalı. Cezaevi hekimi ve tıbbi personelinin İstanbul Protokolü eğitimi almaları sağlanmalı.
- Cezaevinde sağlanan tıbbi bakım hizmeti, cezaevi dışındaki olanaklarla eşit hale getirilmeli.
- Mahpusların yeterli düzeyde sağlıklı yaşam koşullarına ve tıbbi bakıma erişimi sağlanmalı; sağlık hizmetleri ve mahpusların hekimle görüşme talepleri gereksiz gecikme olmaksızın karşılanmalı.
- Başvuru ve şikayetlerin herhangi bir kısıtlama olmaksızın ve derhal gerekli merciilere ulaştırılması sağlanmalı.
- Adli ve idari mekanizmalar, yapılan başvuru ve şikâyetlerle ilgili etkin soruşturma yürütmeli.
- Avukatlarla görüşmenin ve yazışmaların mahremiyeti sağlanmalı.
- Resmi kurumlar ve avukatlarla yapılan yazışmaların denetime tabi tutulması engellenmeli.
- Aile ve dış dünya aile temas hakkı engellenmemeli, mahpusun yararı gözetilerek dışarı ile ilişkilerinin güçlendirilmesi sağlanmalı.
- Mahpusların anadilde görüşme ve yazışma hakları güvence altına alınmalı, mevzuat ve uygulamasından kaynaklanan engellemeler kaldırılmalı.
- Cezaevi rejimi, fiziki koşullar ve uygulanan muameleler hakkında etkili bir idari ve yargısal denetim sağlanmalıdır.
- İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Onur Kırıcı Muamele ya da Cezanın Önlenmesi Sözleşmesi Seçmeli Protokolü’ne uygun şekilde, “bağımsız” ulusal denetim mekanizmalarının oluşturulması sağlanmalı. (NZ)
* BİG 2003'te İzmir Barosu, İzmir Tabip Odası , Türkiye Mimar ve Mühendisler Odası Birliği İzmir İl Koordinasyon Kurulu, İnsan Hakları Derneği İzmir Şubesi, Türkiye İnsan Hakları Vakfı İzmir Temsilciliği ve Çağdaş Hukukçular Derneği İzmir Şubesi tarafından oluşturuldu.
** BİG'in raporunun tamamını Çağdaş Hukukçular Derneği'nin İnternet sitesinden okuyabilirsiniz.
