İsviçre’nin en ünlü sembollerinden biri inek. Alp Dağları’nda yaşayan ve meşhur İsviçre çikolatalarına sütüyle lezzet veren inekler, bu hafta ülkedeki en önemli gündem maddesi.
İsviçre’deki ineklerin en fazla yüzde 25’inin boynuzlu olduğu düşünülüyor. Ülkedeki ineklerin boynuzları, fazla yer kapladıkları ve maliyete sebep oldukları gerekçesiyle kesiliyor. Öyle ki, bazı inek türleri genetik olarak boynuzsuz bile doğabiliyor.
Armin Capoul (67) adlı bir çiftçi, ineklerin boynuzlarının kesilmesine karşı çıkıyor. Boynuzların hayvanlar arasındaki iletişimi sağladığını, boynuzlu hayvanların daha mutlu olduğunu savunan Capoul, 8 yıl önce Federal Tarım Dairesi’ne başvuruyor. Talebine cevap gelmeyen çiftçi, 2014’te imza kampanyası başlatıyor ve 4 yılda 100 bin imza topluyor. Bu sayı, İsviçre yasalarına göre referandum için yeterli.
Capoul’un isteği, devletin boynuzlu inek besleyenlere yılda 190 İsviçre Frank’ı (191 dolar) maddi yardım yapması, böylece insanların ineklerin boynuzlarını kesmekten vazgeçmesi. “Sadece ineklerin ve keçilerin sesini duyurmak istedim” diyen Capoul, referandumun keçileri de kapsadığını ifade ediyor. 8 milyondan fazla nüfusu olan İsviçre, boynuzlu inek ve keçi besleyenlere ödenek verilip verilmemesi kararını bu haftasonu sandık başında verecek.
Boynuz giderme nedir, nasıl yapılır?Modern yetiştiricilikte boynuzların varlığı ekonomik ve pratik fayda sağlamadığı yaklaşımı baskın. Boynuz genellikle kavgacı hayvan türlerinde oluyor. Kavgacı türlerde lider olma, sürüdeki hayvanlara karşı üstünlük sağlama eğilimi gelişkin oluyor. Besicilikte hayvanlardaki yaralanmaları azaltma yöntemi olarak “boynuz giderme” yöntemleri kullanılıyor. Boynuz gidermede üç yöntem var. Genetik Yöntem: Sığırlarda boynuzsuzluk dominant gen. Bu nedenle sürüde genotipik olarak boynuzsuz boğa kullanmak suretiyle yavruların bir kısmının veya tamamen boynuzsuz olmalarını sağlanabiliyor. Boynuzsuz boğa kullanıldığında doğacak yavruların en az yüzde 50’si boynuzsuz doğuyor. Eğer inekler de boynuzsuz olanlardan seçilirse doğacak yavruların en az yüzde 75’i boynuzsuz doğuyor. Ancak döllemede tek kriter boynuzsuzluk değil, verim ön plana çıkarıldığı için bu yöntem çok kullanılmıyor. Mekanik Yöntem: Sığırlarda boynuz belirdikten sonra çeşitli gereçler yardımı ile yapılan boynuzsuzlaştırma işlemleri. Dağlama en az acı veren bir yöntem olarak gösteriliyor. Temel olarak gelişmekte olan boyuz düğmesinin yerinden çıkarılması işlemi. İki aylıktan büyük sığırlarda ise dipten kesme, ucunu kütleştirme ya da ağırlık bağlayarak boynuzun zarar vermeyecek açıyla büyümesini sağlamak gibi yöntemler var. Kimyasal Yöntem: Bir haftalıktan üç haftalığa kadar buzağılarda kimyasal yolla boynuzsuzlaştırma yapılabiliyor. Bu iş için kostik, yani KOH veya NaOH kullanılıyor. Bu işlem için özel çubuklar satılıyor. İsviçre’deki boynuzsuzlaştırma işleminin yaygın olması hemen tüm sığırların vücut bütünlüğüne saldırı haline gelmesinin nedeni ise şu. Bir sürüde bir birey boynuzsuzlaştırıldığında tüm sürüye uygulamak gerekiyor, çünkü o tek birey savunma aracından yoksun bırakılmış oluyor. (Kaynak: Veteriner Dr. Hayri Yeniyurt) |
(OI/HK)
* Fotoğraf: Berk Özkan - İstanbul/AA
