İşverenlerin 2005te Sendikal Hak İhlalleri

Uluslararası Özgür İşçi Sendikaları Konfederasyonu (ICFTU) her yıl düzenli olarak yayınladığı sendikal hak ihlalleri raporunun Türkiye bölümünde, "İşverenler yasaları görmezden gelerek sendikal etkinlikleri nedeniyle işçileri işten atmak, böylece sendikaları zayıflatmak veya yok etmek eğiliminde" diyor.

Örgütün 2005 yılında Türkiye'deki sendikal hak ihlallerine verdiği örnekler şöyle:

* Eğitim-Sen için, anadilde eğitim hakkını savunması nedeniyle kapatma kararı verildi. Sendika, tüzüğünü değiştirmek zorunda kaldı.

* 26 Kasım'da, Eğitim-Sen'in düzenlediği gösteride polis tarafından şiddet kullanıldı. 17 gösterici yaralandı; 10'u tutuklandı.

* Kamu Emekçileri Sendikası (KESK), Çalışma Bakanlığı tarafından, tüzüğünde yer alan "toplu pazarlık" sözleri nedeniyle uyarıldı; ifadenin yasadaki gibi "toplu istişare görüşmeleri" olarak değiştirilmesi emredildi. KESK'e bağlı birçok sendika da aynı emirle karşılaştı.

* İçişleri Bakanlığı, TÜM BEL SEN'in 12 yıldır imzalamış olduğu toplu sözleşmeleri uygulamaması için 130 belediyeye baskı yaptı. Dahası, işçilere toplu sözleşmenin getirisi olarak aldıkları maaşlarının bir bölümünü iade etmeleri emredildi.

* Ocak 2005'te, Çerkezköy'deki Jotun Toz Boya Fabrikası'nda çalışan 50 Petrol-İş üyesi işçi işten çıkarıldı. Ardından her birine işveren tarafından telefon edildi; sendikadan ayrılırlarsa işe dönebilecekleri söylendi. Sektördeki uluslararası sendikalar konfederasyonu ICEM'in konuyu şirketin Norveç merkezli ana şirketi Jotun'la görüşmesi üzerine sorun çözüldü. Petrol-İş 16 yıldır örgütlü olduğu bu işyerinde 2002'den bu yana sistematik saldırı altında.

* İzmir'deki Karmez Birleşik Gıda şirketi, Tekgıda İş'in Eylül 2004'te kazandığı toplu pazarlık için başvuru yetkisinin iptalini isteyerek çalışma mahkemesine başvurdu. Mahkeme 7 Mart'ta başvuruyu reddetti. Şirket kararı temyiz etti, ama 12 Nisan'da yeniden reddedildi. Haziran 2004'ten sonra, Tekgıda İş'in 26 üyesi sendika üyesi oldukları için işten çıkarıldı. Diğer işçilere baskı uygulandı ve sendikadan ayrılmaları için tehdit edildiler. Sendika işe iade davasını kazandı. Ayrıca, işverenin makineleri sabote ettiği bilgisi de belgelendi. İşveren 60 dakikalık öğle molasını sendika üyelerine 30+15 dakika olarak uyguladı. 25 Kasım'da, işveren işçilerin dolaplarını açıp arayarak özel hayatın gizliliği hakkını da ihlal etti.

* Ülke çapında 17 şirkette, Birleşik Metal-İş üyesi 164 işçi işten çıkarıldı, 275'i sendikadan istifaya zorlandı. 23'ü baskılar sonucu sendikadan ayrıldı.

* Antalya Belediyesi'nde, DİSK'e bağlı GIAD-İŞ sendikasına üye 45 işçi, başka bir sendikaya geçmeye zorlandı; 15 üye de işten çıkarıldı.

* Sendikanın üyesi Bursa'daki Nestle tesisinde çalışan 20 işçi sendikadan istifaya zorlandı. Lüleburgaz'daki ADM Yağ Sanayi şirketinde çalışan 180 sendikalı işçi işten çıkarıldı.

* Şubat 2005'te Nakliyat-İş üyesi 10 işçi sendikaya üye oldukları söylenerek işten çıkarıldı. Sendikanın protesto eylemi üzerine karar geri alındı; ama protesto biter bitmez işçiler yine işten çıkarıldı. Toplamda 24 işçi kovuldu. İşe iade davası Bandırma'da sürüyor.

* Coca Cola'nın taşeronu olarak çalışan Trakya'daki şirkette, 130 işçiden 110'u Nakliyat İş üyesi olunca, işveren 19 Mayıs'ta 5 işçiyi işten çıkardı. Buna karşı çıkan 50 işçi ertesi gün işten çıkarıldı. 17 Haziran'da 55 işçi daha çıkarıldı. İşveren daha sonra işten çıkardığı işçilerle bir toplantı düzenledi ve sendikadan ayrılırlarsa işe geri dönebileceklerini söyledi.

Nakliyat İş 160 gün süren Coca Cola merkez ofisini de hedefleyen bir protesto eylemi başlattı. 20 Temmuz'da sendikayla Coca Cola arasında bir toplantı düzenlendi. Bu toplantı sırasında, polis kapalı odadaki işçilere, eşlerine çocuklarına aniden saldırdı; fiziksel şiddet uyguladı ve göz yaşartıcı gaz kullandı. Bir kadın hastaneye kaldırıldı. Sendikanın başkanı, bir yönetim kurulu üyesi ve beş üyesi tutuklandı.

* DEV MADEN SEN, sendika üyelerinin işten çıkarılmasıyla ilgili davayla yıl boyunca uğraştı. 2001'de Bolu'daki Kuzey Anadolu Madencilik şirketinin linyit madeninde çalışan 88 işçi sendikaya katılmıştı. İşveren bunu öğrenir örenmez madeni kapatmış işçileri de ödeme yapmadan işten çıkarmıştı. 18 ay sonra maden bu sefer başka işçilerle yeniden açılmıştı. Sendikanın açtığı dava yıl sonunda Yargıtay'da sürüyordu. (TK/KÖ)