3 Aralık Uluslararası Engelliler Günü için bianet'in görüştüğü Türkiye Sakatlar Derneği Başkanı Şükrü Boyraz, yasaların doğru uygulanması halinde sakatların yaklaşık yarısının çalışıyor olabileceğini söyledi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, sakatlar Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 12,29'unu oluşturuyor. Bunun yaklaşık 8,5 milyon kişiye denk düştüğünü söyleyen Boyraz'a göre, istihdam edilen sakatların oranı yalnızca yüzde 3. Yaklaşık yüzde biri özel sektörde, yüzde ikisi kamuda.
İş Kanunu'na göre, 50 veya daha fazla kişinin çalıştığı işyerlerinde, çalışanların özel sektörde yüzde 3'ünün, kamuda da yüzde 4'ünün sakatlardan oluşması, ayrıca beden ve ruhsal durumlarına uygun işlerde çalışmaları gerekiyor.
"Kamuda 40 bin sakat kadro açığı var"
Şu an kamuda sakatlar için ayrılan kadrolarda 40 bin kişilik açık olduğunu söyleyen Boyraz, kotaya uyulmaması durumunda işverenin kişi başına ayda 1.300 YTL ceza ödemesi gerektiğini de ekledi.
Ancak Boyraz kamu kuruluşlarının bu cezayı ödemediğini, özel sektörün de bunun üzerine davalar açarak ödediği cezaları geri alabildiğini söyledi.
Boyraz, kamu kuruluşlarının sakatları yetersiz, eğitimsiz bularak işe almadığını, oysa bu durumda yapılması gerekenin yatırım yaparak eğitim verilmesi olduğunu da ifade etti.
"Sakatların okuma yazma oranı yüzde 4'ken, iş bilgisi nasıl olsun. Yatırım yapılması şart."
"Çalıştırmak yerine sigorta yapıp harçlık veriyorlar"
Boyraz, özel sektörde birçok işletmenin de kotayı doldurabilmek için sakatları sigortalı yapıp çalıştırır gibi gösterdiğini, bunun yerine "evinde otur, biz sana 250 YTL harçlık verelim" dediğini de ifade etti.
"Ama krizle birlikte bu da değişiyor. Zaten işyerinde ayrımcılığa uğrayan sakatlar, krizle birlikte ilk işten çıkarılanlar arasında."
Ücrette, terfide, çalışma koşullarında eşitsizlik
"İşveren sakatlardan verim alamıyormuş gibi davranıyor, onları yük, angarya olarak görüyor" diyen Boyraz işyerindeki ayrımcılığı da şöyle özetliyor:
- Aynı vasıflara sahip iki kişiden sakat olana düşük ücret veriliyor. Bu da genellikle asgari ücret.
- Sakat olmayan terfi ederken, sakata terfi verilmiyor.
- Sakatlara amacına uygun işler verilmiyor.
- Sakatlara uygun mimari ortam ve çalışma ortamı yaratılmıyor.
Oysa, Özürlüler Yasası olarak bilinen yasa değişikliğine göre, işveren sakatların karşılaşabileceği engel ve güçlükleri azaltmak için gereken iş süreci ve fiziki ortam düzenlemelerini yapmak zorunda.
"Sakatlar sendikalı olmalı, sendikalar sakatlara özel çalışma yapmalı"
Boyraz sakatların sendikalı olması halinde, karşılaştıkları birçok sorunun üstesinden gelinebileceğini, bu arada sendikaların da sakatlara özel çalışma yapması gerektiğini söyledi.
"Çünkü herkesin ihtiyaç duyduğu koruma derecesi farklıdır. Toplu Sözleşme sakatların ücret eşitsizliğini giderebilir. Örneğin işyerinin mimari yapısı, çalışma ortamı sakata göre değilse, sendika devreye girebilir." (TK)
