İstanbul kültür mirası için önemli bir yeri olan Baylan Pastanesi'nin 100. yaşına özel düzenlenen “İstanbul’un Baylan’ı: 100 Yıllık Serüven” sergisi 29 Mart'a kadar bomontiada'da izlenebilir.
Araştırmacı yazar ve akademisyen Sevecen Tunç'un kaleme aldığı ve bir kültür arşivi olma niteliği taşıyan “İstanbul’un Baylan’ı: 100 Yıllık Serüven” kitabından yola çıkarak hazırlanan sergi, İstanbul’un yeme-içme kültüründeki değişim ve dönüşümüne öncülük eden, Cumhuriyetle yaşıt Baylan’ın asırlık yolculuğunu tarihi dönemeçlerin, değişimlerin, toplumsal ve ekonomik gelişmelerin izlerini sürerek anlatıyor.
Küratörlüğünü Sevecen Tunç’un yaptığı, tasarım ve kurgusunu ise Burçak Madran’ın üstlendiği sergi kapsamında Baylan’ın tarihine ışık tutan fotoğraflar, belgeler, geçmişten günümüze kullanılan mutfak ekipmanları, çikolata ve şekerleme kutuları ziyaretçiye sunuluyor.
Sergi her gün saat 11.00-20.00 arasında ziyaret edilebilir.
Baylan Pastanesinin ve Harry Lenas’ın hikayesi
Baylan pastanelerinin kurucusu Epir asıllı Rum Filip Lenas Arnavutluk'tan Türkiye'ye 15 yaşında göç etti. İstanbul'a yerleştikten sonra birkaç yıl Fransızların çalıştırdığı Türkiye'nin ilk çikolata imalathanesi Mulatiye'de çalıştı.
1923'te Beyoğlu Deva Çıkmazı'nda ilk pastanesini açtı. İlk pastanenin adını Fransızca I'Orient (Şark) sözcüğünün okunuşu olan "Loryan" koydu. 200 çeşit pasta ve şekerlemeden oluşan ürünleriyle dönemin ünlü pastaneleri Markiz, Lebon ve Moskova ile birlikte anılmaya başladı.
Yabancı adların Türkçeleştirilmesini öngören yasa uyarınca 1934 yılında Loryan adı Baylan olarak değiştirildi. Bu adı pastanenin müdavimlerinden sanat tarihi profesörü Burhan Toprak önermişti; “Baylan” Çağatay Türkçesinde "Kusursuzluk, mükemmellik" anlamına geliyor.
İkinci Baylan 1925 yılında Karaköy'de açıldı, bulunduğu bina Karaköy Meydanı açılırken yıkılınca 1928'de Beyoğlu İstiklal Caddesi'nde Luvr Apartmanının zemin katına taşındı. Daha sonra, Karaköy Baylan 1954'de bugün Axa Oyak'ın bulunduğu tarihi binanın giriş katında ikinci kez açıldı.
Harry Lenas
Filip Lenas'ın büyük oğlu Harry Lenas liseyi bitirdikten sonra Beyoğlu Baylan'da mesleği öğrendi. Bir yıl Viyana'da pastacılık okulu Zuckerbaecker Schule'de öğrenim gördü. Viyana'da çeşitli pastanelerde staj yaptı.
İsviçre'nin Luzern şehrindeki Richmont Fachshule'de de dokuz ay yatılı olarak pastacılık ve çikolata pralin konusunda eğitim aldı. Daha sonra Mövenpick Restaurant'da çalıştı. Gefrat Solingen'de çikolatacılık kurslarına da katıldı.
Diplomalı pastacı olarak 1954 yılında Türkiye'ye döndü, Karaköy'de tünel çıkışının karşısında ilk gündüz barı "Tagesbar"ı açtı.
Baylan'ın Kadıköy şubesi de Filip Lenas'ın, İngiltere'de işletmecilik öğrenimi gören küçük oğlu Mihal Lenas tarafından 1961 yılında açıldı.
Beyoğlu Baylan ekonomik nedenlerle 1967’de; Karaköy Baylan da binanın onarıma girmesi dolayısıyla 1992’de faaliyetlerini durdurdu. Bugün bir tek Kadıköy Baylan faaliyetini sürdürüyor.
(AÖ)
