Rusya ile Ukrayna arasında başlayan savaşın üzerinden yaklaşık 3,5 yıl geçmesinin ardından, taraflar İstanbul’da barış müzakereleri için bir araya gelecek.
Anadolu Ajansı’nın (AA) haberine göre, yerli ve yabancı basın mensuplarının yoğun ilgi gösterdiği müzakerelere katılmak üzere İstanbul’a gelen Rusya heyetine, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Müşaviri Vladimir Medinskiy başkanlık ediyor. Heyette ayrıca, Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin, Genelkurmay Başkanlığı Ana Müdürlüğü Başkanı İgor Kostyukov ve Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin yer alıyor.
Ukrayna’yı ise Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, Savunma Bakanı Rüstem Umerov ve Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak temsil ediyor.
Görüşme henüz başlamadı
Rusya haber ajansı Sputnik’e göre, Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya heyetinin sabah saatlerinden bu yana Ukraynalı mevkidaşlarını beklediğini ancak karşı tarafın hâlâ gelmediğini açıkladı.
AA’nın Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına dayandırdığı haberde ise, Rusya ile Ukrayna arasında yapılması hedeflenen İstanbul Barış Müzakereleri için henüz saatlendirilmiş bir görüşme olmaması nedeniyle bir erteleme söz konusu olmadığı kaydedildi. Teknik düzeydeki bir Rusya heyeti ile bazı ABD’li yetkililerin İstanbul’da bulunduğunu bildiren kaynaklar, herhangi bir düzeyde kesinleşen bir görüşme olduğunda bunun kamuoyuyla paylaşılacağını belirtti.
Ukrayna’da kalıcı bir barış için müzakere
“Rusya ciddi müzakerelere hazır”
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, başkent Moskova’da düzenlediği basın toplantısında, Putin’in, Ukrayna’ya koşulsuz ve doğrudan müzakereleri İstanbul’da yeniden başlatmaya yönelik teklifinin Ukrayna krizinin temel nedenlerinin ortadan kaldırılması ve uzun vadeli barışın sağlanması için yapıldığını belirtti.
Zaharova, “Daha önce de defalarca belirttiğimiz gibi, Rusya ciddi müzakerelere hazır. Rus heyeti İstanbul’a ulaştı ve ciddi çalışmalar yapmaya hazır,” dedi.
“Putin müzakerelere katılmayacak”
Bu arada, Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, başkent Moskova’da gazetecilere yaptığı açıklamada, Putin’in dün akşam Rusyalı yetkililerle toplantı yaptığını söyledi.
İstanbul müzakerelerine yönelik toplantıda Rusya heyetinin hazır bulunduğuna işaret eden Peskov, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rusya Savunma Bakanı Andrey Belousov, Rusya Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Sergey Şoygu, Rusya Genelkurmay Başkanı Valeriy Gerasimov, Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) Direktörü Aleksandr Bortnikov ve Rusya Ulusal Muhafızları Komutanı Viktor Zolotov’un da toplantıya katıldığını ifade etti.
CNN’e de açıklamada bulunan Peskov, Putin’in müzakerelere katılma ihtimalinin bulunup bulunmadığına yönelik soruyu Peskov, “Hayır” diye yanıtladı.
Ukrayna lideri Zelenskiy, Türkiye’de
Öte yandan, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmek üzere Ankara’ya geldi.
Zelenskiy’yi taşıyan uçak, 12.14’te Ankara Esenboğa Havalimanı’na indi.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, havalimanında NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı için Antalya’da bulunan ve bu sabah Ankara’ya gelen Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha ve yetkililer tarafından karşılandı.
Zelenskiy, Esenboğa Havaalanı’nda yaptığı açıklamada, İstanbul’da düzenlenecek Rusya-Ukrayna müzakerelerini değerlendirdi.
Görüşmeleri organize etmesinden dolayı Cumhurbaşkanı Erdoğan’a teşekkür eden Zelenskiy, Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesi için doğrudan müzakerelerin yapılması yönünde “sinyal alınca” Ukrayna tarafı olarak bunu hemen onayladıklarını ve bu sebeple bugün Ankara’ya geldiklerini kaydetti.
Zelenskiy, “Görüşmelerin üst düzey kısmına gelince biz, görüşmelere Cumhurbaşkanı Erdoğan’la bir araya gelerek başlayacağız,” ifadesini kullanarak şöyle devam etti: “Biz, ABD tarafıyla da bağlantıdayız. Onların da üst düzeyde Türkiye’de olacaklarını düşünüyorum.”
Ukrayna’nın müzakereler için üst düzey heyeti ile geldiğini, heyette Dışişleri Bakanı, devlet başkanlığı yetkilileri, asker ve istihbarat görevlilerin yer aldığını aktaran Zelenskiy, “Rus heyetinin seviyesi adeta bir aldatmaca. Erdoğan’la görüşmenin ardından bundan sonraki adımları kararlaştıracağız. Rus temsilcilerin yetkisinin ne olduğunu anlamamız gerekiyor,” değerlendirmesinde bulundu.
Trump: Cuma günü İstanbul’a gidebilirim
ABD Başkanı Donald Trump da Katar’ın başkenti Doha’da beraberindeki iş dünyası heyetiyle düzenlenen programda yaptığı konuşmasında, barış müzakereleri hakkında, “Gitmeyi düşünüyordum ancak bugün ve yarın programım var. Umarım ki Rusya ve Ukrayna bir şeyler yapabilir, bu durmalı,” diye konuştu.
Türkiye’nin ev sahipliğindeki müzakerelere katılma ihtimalini açık bırakan Trump, “Eğer bir şeyler (Görüşmelerde gelişme) olursa, uygun olursa cuma günü gidebilirim,” ifadesini kullandı.
Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in katılmayacağı bilgisine ilişkin, “Ben gitmeseydim o (Putin) niye gitsin ki? Ben gitmeyecektim. Gitmeyi planlamıyordum, gidebilirim ama planlamıyordum. ‘Ben gitmezsem o (Putin) da gitmez’ diyordum, öyle de oldu,” şeklinde konuştu.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun bu görüşmelere katıldığını anımsatan Trump, savaşı sonlandırmak istediklerini vurguladı.
Rubio: Trump savaşların sona ermesini istiyor
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da Antalya’daki NEST Kongre Merkezi’nde düzenlenen NATO Gayriresmi Dışişleri Bakanları Toplantısı’nın ikinci gününe başlarken basın mensuplarına konuştu.
Bugünkü toplantının önemli olduğuna işaret eden Rubio, NATO’da “hiçbir zayıf halka olmaması” için çalışmaya devam edeceklerine dikkati çekti. Rubio, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın akıllardaki en büyük mesele olduğunu söyledi.
“ABD Başkanı, savaşın sona ermesini istediğini açıkça belirtti,” diye konuşan Rubio, Trump’ın savaşın sona ermesini ve kalıcı barışı sağlayacak her türlü mekanizmaya hazır olduğunu bildirdi.
Rubio, NATO’nun amacının savaşları önlemek olduğunu dile getirerek, “(Trump) Savaşların sona ermesini istiyor ve Rusya ve Ukrayna ile bunu umuyor. Bu konuda önümüzdeki günlerde ne olacağını göreceğiz ancak ilerleme görmek istiyoruz,” şeklinde konuştu.
Rusya ve Ukrayna konusunda “askeri bir çözüm olmadığını, diplomatik çözüm gerektiğini” vurgulayan Rubio, şöyle devam etti:
“(Trump) Savaşlar, terörizm gibi ve bunlardan kaynaklanan istikrarsızlığa karşı çıkıyor. Bu nedenle Suriye konusunda böyle bir karar aldı ve oradaki yetkililerin, bu fırsatı ülkeyi yeniden inşa etmek ve bir istikrarsızlık kaynağı olmaktan çıkarıp istikrar kaynağı haline getirmek için kullanacaklarını umuyoruz.”
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın müzakereler aracılığıyla sona ermesi ve gelecekte savaşların önlenmesi için atılacak adımları bulabilmeyi temenni ettiklerini anlatan Rubio, “Umarım yakında burada bir gelişme kaydedilir,” ifadesini kullandı.
Moskova ne istiyor?
“Ukrayna’nın tarafsız, bağlantısız ve nükleer silahlardan arındırılmış bir statüye kavuşturulması, silahsızlandırılması, Nazilerden arındırılması, Ukrayna’daki Rusça konuşan vatandaşların hak, özgürlük ve çıkarlarının tam olarak güvenceye alınması, ilhak ettiği Kırım, Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson bölgelerinin Rusya’nın toprakları olarak tanınması” Moskova’nın en temel şartları arasında bulunuyor.
Krizin çözülmesinden sonra Ukrayna ve Avrupa ile iyi komşuluk ilişkilerini kademeli olarak adım adım kurmaya başlamayı öneren Moskova, bunun ardından Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü, Şanghay İşbirliği Örgütü üye ülkeleri ile Batılı ve Avrupalı devletlerle kıtadaki tüm devletlerin çıkarlarını dikkate alan bir “Avrasya güvenlik sisteminin yaratılmasını” öneriyor.
Kiev ne istiyor?
Kiev, ülkenin toprak bütünlüğü ve egemenliğinin tam olarak sağlanmasının yanı sıra güvenlik garantileri taleplerini ön planda tutuyor.
Güvenlik garantileri çerçevesinde, Ukrayna’nın NATO’ya davet edilmesini ya da NATO koruması altına alınmayı bekleyen Kiev, Avrupa’dan da bir barış gücünün ülkesine yerleştirilmesini istiyor.
Bununla birlikte Ukrayna’ya nükleer silah verilmesi ve bir tür caydırıcılık paketinin sağlanması da Kiev’in şartları arasında yer alıyor.
Kiev, ayrıca Kırım, Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson’un Rusya kontrolünden çıkması ve Ukrayna’nın uluslararası alanda tanınan sınırlarına dönmesi şartını öne sürüyor.
Savaşın sona ermesinden sonra ülke ekonomisinin yeniden ayağa kaldırılması, ordunun silahlandırılması için ABD ve Avrupa’nın desteği de Kiev’in istekleri arasında yer alıyor.
2022 İstanbul müzakereleri hakkında
Rusya ile Ukrayna arasında 29 Mart 2022’de İstanbul Dolmabahçe’de gerçekleşen müzakereler, savaşın başlamasından sonraki en ciddi diplomatik temaslardan biri olarak kayıtlara geçti. Türkiye’nin ev sahipliğinde düzenlenen bu toplantıda, taraflar olası bir barış anlaşmasının ilk taslağı üzerinde görüş alışverişinde bulundu.
Görüşmelerde, Ukrayna’nın tarafsız statüye geçmesi ve NATO üyeliğinden vazgeçmesi karşılığında uluslararası güvenlik garantileri alması gündeme geldi. Rusya ise 24 Şubat 2022 öncesindeki sınırlara çekilmeye açık olduğunu belirtti. Kırım ve Donbas’ın statüsü gibi kritik başlıkların liderler düzeyinde ele alınması önerildi.
Toplantının ardından geçici bir taslak metin ortaya çıksa da taraflar arasında nihai bir anlaşmaya varılamadı. Süreç, Buça’da ortaya çıkan sivil katliam görüntüleri ve artan karşılıklı güvensizlik nedeniyle durma noktasına geldi.
İstanbul müzakereleri, her ne kadar sonuçsuz kalsa da, Rusya’nın hâlâ prensip olarak temel alınmasını önerdiği ilk ve tek yazılı mutabakat taslağı olma özelliğini koruyor.
(VC)
