İstanbul Kitap Fuarı: Nerede o eski kalabalık...

Fotoğraflar: Ruken Tuncel/bianet

İki yıl aranın ardından yeniden İstanbul Kitap Fuarı'ndayız. İçerisi kalabalık ancak yayıncıların yüzünün güldüğünü söyleyemeyiz. Zaten onlar da eskisi gibi bir kalabalık olmadığını özellikle belirtiyorlar.

TÜYAP Fuar Merkezi'nde 3 Aralık'ta başlayan 39. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı, bugün dördüncü gününe girdi.

Sabah saat 10.00'da açılan fuar, öğlen saatlerine kadar oldukça sakindi. Saat 12.00'a doğru okulların getirdiği öğrencilerle beraber oldukça kalabalıklaştı.

Özellikle eğitim kitaplarının satıldığı salonlar bir anda öğrencilerle dolup taştı. Fakat var olan kalabalığı geçmiş yıllarla kıyaslamak hiç mi hiç mümkün değil.

Zira İstanbul Kitap Fuarı geçmiş yıllarda –henüz internetten kitap satışlarının yaygın olmadığı o çoook eski yıllarda- dört gözle beklenir, hafta içi hafta sonu fark etmez, iğne atsan yere düşmez diyeceğimiz bir kalabalık olurdu. Öyle ki, içeriye girebilmek için dahi kapıda saatlerce beklemeniz gerekebilirdi.

Bugün ne içeri girerken o kalabalık var, ne de içeride...

Fuarın nispeten en kalabalık salonları eğitim kitaplarının bulunduğu bölüm ancak oralarda dahi bir stantta en fazla 10 kişi var. Bu durumun en önemli nedeni ise; elbette ekonomik kriz. Zaten kiminle konuşacak olsak ilk sözü "kriz" oluyor.

"Kitap fiyatları yüzde 300 arttı"

DATA Yayınlarından Önder Bey'e kitap satışlarının nasıl olduğunu soruyorum. Cevabı, “Geçmiş yıllarda 10 kişi kalabalığa yetişemezdik” oluyor. Bugün fuarın dördüncü günü olduğunu ve bugün biraz daha yoğunluk olduğunu belirtiyor:

“Pandemi sonrası daha büyük bir ilgi bekliyorduk ama katılım istediğimiz gibi değil, kağıt fiyatları, elektrik fiyatları yayınevlerine ciddi bir maliyet yüklüyor bu da kitap fiyatlarını geçmiş yıllara göre yüzde 300 arttırdı. İnsanların geliri aynı düzeyle artmayınca satışlar azalıyor. Yayınevleri de ciddi bir daralmaya gidiyor

"Satışlarımız düşündüğümüzün yüzde 30'una bile ulaşamadı insanların alım gücü yok. İki sene 15 TL olan kitap şu an 65 TL. Geçen sene başında 45 TL olan kitap şu an 165 TL. Yüzde 50 indirimle satıyoruz ama yine de istediğimiz gibi bir satış yok. 25 TL’den başlıyor 200 TL’ ye kadar kitaplarımız var ama bu fiyata satınca da bizler zarar ediyoruz.”

"30-40 TL olan kitaplar şimdi 150- 200 TL"

Hemen yanı başındaki stantta ismini vermek istemeyen bir başka yayınevi sorumlusu kağıt fiyatlarına ve ekonomik krize sitem ediyor:

“Ekonomik kriz insanların alım gücünü zorluyor. Eskiden 30-40 lira olan kitaplar şimdi 150-200 TL. 600 dolara aldığım kağıt şu an 1200 dolar ve her sevkiyatta bu fiyat değişiyor. Eğitim sektörü olmamıza rağmen satışlar iyi değil. Geçmiş yıllarda kırtasiyelerde de satışlarımız çok daha iyiydi pandemi sonrası yayıncılık sektörü ciddi darbe aldı.”

"Zar zor satış yapıyoruz"

Matematik ağırlıklı eğitim kitapları satan bir başka yayıncı da fuarın eski yoğunluğunun olmamasından şikayet ediyor. Öğrencilerin kitap almakta zorlandığını da ekliyor:

"Fiyat anlamında öğrenciler zorlanıyor. Yayıncılığın ana maddesi kağıt ve kağıt fiyatları çok arttı ve bu da kitap fiyatlarını etkiliyor. Eskiden şehir dışından bile gelenler vardı ama şimdi yok denecek kadar az. Bugün dördüncü gün zar zor satış yapıyoruz zarar ederek gideceğiz gibi görünüyor.”

"İnsan yoğunluğu var ama satış yok"

YDS yayınlarının Pazarlama Müdürü Nimet Arslan, “Bugün biraz daha kalabalık olmaya başladı, yoğunluk yoktu” diyor ve ekliyor: “Herkes enflasyondan etkilendiği için insanlar alım gücü düştü. Satışlar  beklediğimizin altında. İnsan yoğunluğu var ama satış yok. Yayıncılıkta şu an her şeyin maliyetini arttı doğal olarak eğitim sektörünü de etkiledi. Biz yine de hedeflerimize yakın satışı yaptık, yaptığımız indirimlerimizde satışlarda etkili oldu.”

"Kırtasiye fiyatlarıyla aynı"

Öğrencilerine kitaplar öneren ve onlar için pazarlık yapan öğretmenler de kitap fiyatlarındaki artıştan yakınıyor. “Fiyatlar nasıl?” diye sorduğum bir öğretmen “Dışarıda kırtasiyelerin yaptıkları indirimli fiyatlarla aynı çok bir şey değişmiyor. Hatta bazı yerler pahalı bile sayılır ama fuarın ayrı bir havası var. Çocukların burada kitapla haşır neşir oluyorlar. Daha fazla heves duyduklarını görüyorum” diyor.

"Fiyatlara inanamadım"

Kızıyla Tekirdağ’dan gelen ve oldukça fazla kitap alan Süleyman Bey de kitapların pahalılığına değinmeden geçmiyor. Eğitim, roman, tarih kitapları aldığını söylüyor: “TÜYAP’a aralıksız sürekli gelirim ama bu yıl kitap fiyatlarına inanamadım. Geldiğime değmedi. Geçen yıl aynı yayınevinden 15 TL’ye aldığım matematik beşinci sınıf kitabının bu yıl 6 sınıfını almak istedim fiyatı 60 TL olmuş. Böyle bir artış olamaz.”

"Pandemiden önce çok ucuzdu"

Uzun pazarlıklar sonucu kimi öğrenciler yüzleri gülerek ayrılıyor stantlardan kimisi de kimisi alamadığı kitapların hüznüyle...

Kitaplarını alan öğrenciler heyecanla aldıklarını inceliyor. 17 yaşındaki Havin ikinci kez TÜYAP’a geldiğini söylüyor. YKS’ye hazırlanıyor ve daha çok eğitim kitapları için geldiğini ancak kitap fiyatlarının kendisini üzdüğünü belirtiyor. “Dışarısıyla hemen hemen aynı bazı kitaplar biraz daha düşük. İki test kitabı bir okuma kitabı aldım, 125 TL verdim. Pandemiden önceki fuara gelmiştim bu paraya çok daha fazla kitap almıştım.”

12 sınıf öğrencisi Burak ise Beykoz’dan arkadaşlarıyla birlikte geldiğini belirtiyor. YKS deneme kitaplarının pahalılığından şikayet ediyor. İnternette çok daha indirimli alabildiğini geldiğine değmediğini anlatıyor:

“Deneme alamadım ama okuma kitaplarında çok indirim vardı. 10 okuma kitabı aldım fakat onlardaki indirimler de çok komik, 38 TL olan kitaba öğrenci indirimi 3 TL yaptılar 35 TL verdim. Yol paramı bile çıkarmıyor.”

"Test kitapları dışarıdakiyle aynı"

Tekirdağ’dan okulla  gelen öğrenciler de fuarın sakin bir yerinde aldıkları kitapları inceliyorlar.

Zeynep, ilk kez fuara geldiğini söyleyerek konuşmasına başlıyor. Üç roman ve test kitapları aldığını ancak romanların oldukça pahalı olduğunu söylüyor: “Test kitaplarının fiyatları kırtasiyeye göre uygundu ve iki test kitabına iki tane de hediye ettiler, 240 TL’ye dört test kitap almış oldum.”

Funda ise; daha çok kitaba ulaşmak için fuara geldiğini anlatıyor ama o da romanların pahalı olduğunu özellikle vurguluyor: “Okuma kitapları çok pahalı, daha önce de geldim fiyatlar bu kadar pahalı değildi. İndirim de pek yok. Bir okuma kitabı 80-90 TL, öğrenci bu kadar parayı nasıl verebilir ki... Test kitaplarında çok fark var diyemem ama hediye veren yayınevleri de var biraz kar yapmış olduk.”

"Birçok yayınevi fuara katılmadı"

Eğitim salonunun ardından kültür yayınlarının olduğu salonlara geçiyorum. Eğitim salonundaki kalabalık burada yok. Çok yakından tanıdığımız bir yayınevinin standına yaklaşıyorum. Stanttaki görevli ismini yazmamak koşuluyla konuşabileceğini söylüyor. 

Konuşmaya, "Fuara ilgi geçtiğimiz yıllara göre çok az" diyerek başlıyor ve devam ediyor: "Gelen insanlar var ama o da satışa yansımıyor. Satışlar düşük daha çok okullar öğrencileri getiriyor onun da bizim bölümlere etkisi çok çok az, eğitim bölümünde satışlar oluyor daha çok. Ucuz kitap yok artık kitaplara yapılan asgari zam yüzde 60, ama genel olarak kitap fiyatları yüzde 100 zamlandı. Ayrıca bu yıl birçok yayınevi kira sebebiyle fuara katılmadı."

"Bizim için önemli olan okucuyla buluşmak"

Buradan Belge Yayınlarından Sinan Zarakolu'nun yanına geçiyorum. Sinan Bey, iki seneden sonra okucuyla buluştukları için fuarın kendileri için çok önemli olduğunu söylüyor: "Bu kadar uzaklaşmadan sonra ve ekonomik krizin olduğu bir dönemde fuar yapılması bizim için önemli. Böyle bir süreçte bu kalabalık hayal kırıklığı değil aslında. Biz farklı bir şey beklemiyorduk çünkü Türkiye'nin durumu ortada. Bizim için önemli olan okurlarımızla buluşmak. Biz fuara böyle bakıyoruz, sadece satışlar üzerinden değerlendirmiyoruz. Bu yılı görmezden geliyoruz fuar tekrar eski ivmesine kavuşacaktır."

"Çok heyecalıydık ama..."

Nesin Vakfı Yayınları Yayın Koordinatörü Öykü Çinik ise; "Sadece yeni okuyucularla buluşmak bizi tatmin ediyor" diyerek başlıyor konuşmasına: "Çok heyecanlıydık ama bir hayal kırıklığına da kendimizi hazırlamıştık. Gerçek bir kalabalığı haftasonu ve bugün gördük ama bu kalabalık satışlara yansımıyor.

"Okuyucular internette kitapları daha ucuz aldıklarını söylüyorlar ama buraya çok yüksek kira ödüyoruz ayrıca çalışanlarımız var bize çıkan mali tablo kitapları daha uygun fiyata satabilmeyi mümkün kılmıyor. Kitapların maliyeti bir yana stant fiyarları da çok yüksek bu yıl katılmayan yayınevleri dahi oldu hatta bazı yayıncılar ise son fuarları olduğunu ve artık katılamayacaklarını söylüyorlar. Yani bütün sene hazırlanıyoruz şimdi tek derdimiz zarara girmemek."

(RT/AÖ)