* Fotoğraf: Anadolu Ajansı
İstanbul Tabip Odası (İTO) Yönetim Kurulu, COVID-19 pandemisi sürecinde İstanbul’daki sağlık hizmetlerinin durumuyla ilgili üçüncü raporunu açıkladı. Bu son rapor, Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerini (BBSH), yani Aile Sağlığı Merkezleri (ASM’ler), İlçe Sağlık Müdürlüklerinin (İSM’ler) durumunu ele alıyor.
İstanbul’da 4 bin 500’ü aile hekimi, 4 bin 200’ü aile sağlığı çalışanı olmak üzere toplam yaklaşık 11 bin 000 sağlık çalışanı yaklaşık 1200 ASM’de hizmet veriyor.
İstanbul Tabip Odası, kentteki ASM’lerde bugüne kadar yaklaşık olarak otuzu aile hekimi olmak üzere altmış sağlık çalışanında COVİD-19 pozitifliği saptandığını açıkladı.
COVİD-19 tanısıyla tedavi gören, rapor verilen, karantinaya alınan aile hekimlerinin ücretleri Sağlık Bakanlığınca kesiliyor.
“Bakanlık koruyucu ekipman vermedi, kendileri aldılar”
İTO’nun Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerine dair tespitleri şöyle:
* İstanbul’daki kamu ve özel hastanelerde olduğu gibi BBSH de pandemi sürecine hazırlıksız yakalanmıştır. BBSH birimlerinde görülen maske, önlük, eldiven, vb kişisel koruyucu donanım eksikliği bu hazırlıksızlığın görünen yüzüdür. Asıl olan ise organizasyonel hazırlıksızlık durumudur.
* Aile hekimliği sistemine geçilmesiyle birlikte ekip hizmeti anlayışının yok edilmesi, sevk sisteminin kurulmaması, bölgesel taban yerine listeye dayalı olması, BBSH’nin ASM-İSM olarak ikiye ayrılması, mevcut sistemin COVİD-19 pandemisinde tıkanmasına ve yetersiz kalmasına yol açmıştır.
* ASM’ler pandemi sürecinde bir yandan poliklinik, aşılama, gebe ve çocuk takibi, sürücü, sporcu, evlilik, vb. raporları gibi rutin işlerine devam etmekte, bir yandan da COVİD-19 hastalarının başvurularını kabul etmektedirler.
* İSM’ler ise bu süreçte olağan görevlerinin yanı sıra COVİD-19 testi pozitif çıkanlar için filyasyon (saha incelemesi) çalışması, ev ziyaretleri yaparak vaka temaslıları izlemek, test için örnekler almak, şüpheli vakaların evlerinde izole olup olmadıklarını kontrol etmek, karantina altına alınanların sağlık izlemlerini yapmak, ayaktan tedavi gören COVİD-19 hastalarına ilaçlarını ulaştırmak, vb. işlerle görevlendirilmişlerdir.
* ASM’lerin kişisel koruyucu donanım ihtiyacı bu gerekçeyle İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü tarafından üstlenilmemiş, pandemi sürecinde aile hekimleri bu malzemeleri piyasadan kendileri temin etmek durumunda kalmışlardır.
* ASM’lere gelen hastalara triyaj uygulanması, el dezenfeksiyonu kullandırılması ve maske takılması önerilirken, ekipman ve malzeme eksikliğinden tam olarak yerine getirilememektedir.
* İstanbul’daki BBSH’nde çalışan hekimlerin, sağlık çalışanlarının COVİD-19 testleri yeterli ve düzenli olarak yapılmamaktadır.
Ne yapılmalı?
İTO, İstanbul’daki BBSH’nde pandemiyle mücadelede büyük bir kaos yaşandığını açıkladı ve bu durumdan çıkılabilmesi için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
* Aile hekimliği sisteminden bir an önce vazgeçilerek hızla bölge tabanlı, bölgesindeki hiçbir yurttaşı kapsamı dışında bırakmayan, hizmetin bütüncül olarak sunulduğu, ekip hizmetine dayanan sisteme geçilmelidir.
* BBSH çalışanları için ihtiyaç duyulan kişisel koruyucu ekipman talepleri zamanında, eksiksiz ve kesintisiz karşılanmalıdır.
* BBSH çalışanlarının COVİD-19’dan korunması için her türlü tedbir alınmalı, çalışanlara belli aralıklarla COVİD-19 tanı testi uygulanmalı, hastalanan sağlık çalışanları hiçbir özlük kaybına uğratılmamalıdır.
* ASM’lerde triyaj titizlikle uygulanmalı; ateşli ve öksüren hastalar giriş kapısına yakın bir odada muayene edilerek, ASM’de dolaşmalarına izin verilmemelidir. Bekleme salonlarında hastaların sosyal mesafeyi koruyarak oturmaları için önlem alınmalıdır.
* Aile hekimliğinde cari gider uygulaması kaldırılmalı, ASM’lerin tüm binaları ile başta kişisel koruyucu donanımlar olmak üzere bütün ekipmanları ve ihtiyaçları Sağlık Bakanlığı tarafından karşılanmalıdır.
* İlçe Sağlık Müdürlükleri ve 112 arasında koordinasyon sağlanmalı, şüpheli/ olası COVID-19 vakaları bekletilmeden hastanelere sevki yapılmalıdır.
* ASM ve İSM’lerin dezenfeksiyonları düzenli ve periyodik olarak mümkün olduğunca sık yapılmalıdır. (AS)
