İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi, 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü kapsamında Mesleki Eğitim Merkezleri’nde (MESEM) çalıştırılan öğrenciler ve aileleri için iki ayrı hak rehberi yayınladı.
Çocuk Hakları Merkezi, rehberlerin temel dayanağını Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 1. maddesinde yer alan “18 yaşından küçük her insan çocuktur.” hükmü olarak belirtiyor.
“MESEM Öğrencileri İçin Hak Rehberi” başlıklı 14 sayfalık ilk rehber, MESEM kapsamında çalıştırılan öğrenci çocukların haklarını öğrenmelerini sağlamak ve karşılaştıkları hak ihlallerine karşı başvurabilecekleri mercileri göstermek amacıyla hazırlandı.
Rehberde, çocuklara MESEM’in ne olduğu, okulla beraber nasıl yürüdüğü, eğitim ve çalışma sürecinin nasıl olduğu açıklanıyor. Çocuklara okul ve iş hayatı arasında köprü görevi gören MESEM’in sadece meslek öğretmeyi değil, eğitim almayı da sürdürmesi gerektiği vurgulanıyor.
Eğitim hakkının iş yeri tarafından engellendiği durumlarda çocuklar, kanunen yasak olan çocuk işçiliğine dâhil olabilir. Bu konuda rehberde, MESEM’de imzalanan “çıraklık sözleşmeleri”nin bir iş sözleşmesi olmadığını, meslek öğretmek esasına dayandığı ve öğreticilere bağlı olduğu yazıyor.
Rehber, çocuklara MESEM’lerde sahip oldukları iş sağlığı, eğitim hakkı, ücret tarifesi, sözleşme, sigorta, koruyucu ekipman, izin ve olası iş kazası haklarını açıklıyor.
Çocukların uğrayabileceği tehlikeli işlerde çalıştırılmak, koruyucu ekipman verilmemesi, sadece iş yaptırılıp meslek öğretilmemesi, fiziksel, psikolojik veya sözlü şiddet, ücretsiz veya eksik ücretle çalıştırılmak, mola hakkının tanınmaması ve ayrımcılık gibi sık karşılaşılan hak ihlallerinin tanımlandığı rehberde; “Çocuklar bu hak ihlalleriyle karşılaştığında nereyi aramalı?” sorusunun cevabı da bulunuyor.
“Aileler ve Uygulayıcılar İçin MESEM Öğrencilerinin Hak Arama Rehberi” adını taşıyan diğer rehber ise aileler ve uygulayıcı kurumlara yönelik temel bir bilgilendirme kaynağı niteliği taşıyor.
Rehber, hak ihlallerine karşı başvurulabilecek kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları hakkında yönlendirici bilgiler içeriyor.
Rehberlere bu linklerden ulaşabilirsiniz:
https://www.istanbulbarosu.org.tr/files/docs/MESEMCOCUKCHM.pdf
https://www.istanbulbarosu.org.tr/files/docs/MESEMHERKESICINCHM.pdf
Eğitim almayan emek veren çocuklar: MESEM gerçekliği
(EY/EMK)
