Yetki ve uzmanlık gerektiren birçok meslek alanı ve özellikle mühendislik dallarına ait internette yer alan kiralık diploma ilanlarının sayısı her geçen gün artıyor.
"Harita Mühendisliği diplomam kurumsal firmalara kiraya verilir."
"Maden mühendisliği diplomam kiralık"
"Gıda Mühendisiyim, diplomamı kiraya veriyorum..."
İnternetteki ilan sayfalarında biraz dolanırsanız pek çoğuna rastlayabilirsiniz. "Yüksek puanlarla okulların öğrenci aldığı bu diplomaları mezunlar neden risk alarak kiraya verir?" sorusunun karşılığı çoğunlukla işsizlik, ekonomi, yeni mezuna iş vermeme olarak çıkıyor.
"Ek gelir için kiraya veriyorum"
İş sağlığı ve güvenliği uzmanı olan bir ilan verici alnı zamanda kimyager diploması var ve bu diplomasını kiraya çıkarmış. "Ülkemizin şartları ortada. Kimse okulunu bitirdiği mesleğin işini yapmıyor. Benim işim olmasına rağmen kimyager diplomam vardı ve ek gelire ihtiyacım olduğu için kiraya veriyorum" diyor.
"Gıda mühendisine sandviç paketlettiriyorlar"
4 yıl önce mezun olan gıda mühendisi bir işsiz, "İş yok, girdiğimiz yerlerde de çok iş yaptırılarak kullanılıyoruz" diyor.
"12 kişiydik sınıfta, hiçbir arkadaşım iş bulamadı. Diplomasını kiraya veren arkadaşlarım var ama çok riskli, yeni mezun insanın yapacağı bir hareket değil aslında. Diplomanızdan olabilirsiniz, alınabilir. Türkiye insanları bu noktaya kadar getirdi işte.
Diplomalarını aylık en az bin liradan kiraya verdiklerini söylüyor ve ekliyor:
"Ben neden 2 bin liraya işe girip sonra her işi yapmak zorunda bırakılayım ki? Mesleğim mühendislikken ayak işi yapayım? Ne gerek var, olursa böyle olsun diyorsunuz ve kiraya çıkarıyorsunuz diplomanızı.
"Catering firmasına giriyorsunuz, size sandviç paketlettiriyorlar. Ayak işi yaptırıyorlar, eziliyorsunuz. İşe ihtiyacı olan çok mühendis var. Ama ellerinin tersiyle itemiyorlar. Çok kıymetli bir mesleğim var mecbur kiraya veriyorum diplomamı."
"İşe almaları şartıyla diplomamı firmalara vereceğim"
Yeni mezun bir elektrik elekronik mühendisi ise "Şu an boştayım, o nedenle kiraya vermek istiyorum, iş bulamadım" diyor. "Başvurduğum her yer tecrübe istedi, İngilizce dil istedi. Bu nedenle kabul edilmedim işlere. Tecrübe arıyorlar. Bir tanıdığın olmayınca iş de yok. Benim bir yerde işe başlamam için tecrübemin olması gerekiyor açıkçası. Bu nedenle ben de şöyle bir strateji yaptım: 3 bin, 3 bin 500 liraya beni işe almalarını şart koşarak diplomamı firmalara vermeyi düşünüyorum.
"Türkiye'nin durumu malum, işsizlik var, çok reel bir durum. Riskli tabi diplomamı kiralamak. Şu ana kadar arayan firmalar hep asgari ücret teklif etti, ben de kabul etmedim."
"Diploma kiralama sektöre dönüştü"
TMMOB Makine Mühendisleri Odası İstanbul Şube Sekreteri İbrahim M. Tataroğlu ise yasal olmamasına rağmen internette çok sayıda diploma kiralama ilanlarının yer aldığını, bunun nerdeyse bir sektör haline geldiğini belirtiyor ve ekliyor:
"Ülke ihtiyaçlarıyla ve sanayi politikalarıyla bağdaşmayan yükseköğretim planlaması nedeniyle üniversite mezunları işsizliğe mahkûm edilmiştir. Yüzbinlerce mühendis, mimar ve şehir plancısı, mezun olduğu alan dışında çalışmak zorunda kalmakta, yüzbinlerce mezun ise hiç iş bulamamaktadır.
Eczacı, mühendis, pratisyen hekim, veteriner hekim, kimyager, psikolog veya sosyolog diploması, tarımsal danışmanlık, işyeri açma ve işçi çalıştırma belgesi gibi çok farklı mesleklere ait diplomaların farklı rakamlarla kiraya verildiğini belirten Tataroğlu şöyle devam ediyor:
"Bu uygulama ile iş yeri sahipleri çalıştırmak zorunda olduğu uzmanlara yüksek maaş ve sigorta primi ödemeden maliyetini düşürüyor. Firmaların yaptığı işlerde isteyerek ya da istemeyerek gerçekleştirilen bir takım hatalar olabilir. Bu hatalar denetim sırasında fark edildiğinde sorumlu olacak ilk kişi bu işin yönetmelik ve kanunlara uygun yapıldığına dair imza atan kişidir, yani mühendistir, üyelerimizdir. Yapılan hatanın büyüklüğü, çeşidi, maliyeti, düzeltilebilirliği, can ve mal kaybına yol açıp açmadığı ise alınacak cezanın süresini belirliyor."
"Dört gençten biri işsiz"
Gençlerin eğitim sorunları başta olmak üzere, olumsuz istihdam ve çalışma koşullarından dolayı geleceğe umutla bakamadıklarını belirten Tataroğlu, her dört gençten birinin işsiz olduğunu belirtiyor ve işsizlik tehdidinin mühendisler üzerinde de ağırlaştığını aktarıyor.
"Ülkemizde eğitim sorunlarının en ağır biçimlerinin yaşandığı alanlardan bir tanesi üniversitelerdir. Odamıza bağlı meslek disiplinleriyle ilgili bölümü bulunan üniversite sayısı her geçen gün artmakta ancak eğitimin niteliği düşmektedir. Bu ise eğitimini tamamlamış bir mühendisin becerilerine uygun iş bulabilme olanaklarını güçleştirmektedir. Eğitimdeki niteliksizleşme, sanayideki daralma, üretim süreçlerinde ortaya çıkan değişim, mühendisleri yeniden biçimlendirmekte; mesleki formasyonlarını geliştirmeyi engellemekte ve istihdamı daraltmaktadır. İşsizliğin artması ücretleri olumsuz yönde etkilemekte, işsizlik tehdidi mühendisler üzerinde de ağırlaşmaktadır. (AÖ)
