İsrail’in, İran’ın başkenti Tahran, Tebriz, İsfahan’daki Natanz Nükleer Tesisi ile Loristan ve Kirmanşah kentlerine düzenlediği hava saldırılarının ardından bölgede tansiyon yükselirken çok sayıda ülke de saldırılara tepki gösterdi.
İran, saldırıların ardından ABD ile nükleer müzakereleri durdurduğunu açıkladı ve İsrail’e karşı misilleme saldırısında bulunacağını belirtti.
İsrail, İran'a hava saldırıları düzenledi
Dışişleri Bakanlığı: Saldırıyı en güçlü şekilde kınıyoruz
“Uluslararası hukuku açıkça ihlal eden bu saldırı, İsrail’in bölgede yürüttüğü stratejik istikrarsızlaştırma politikasına hizmet eden bir provokasyondur,” diyen Dışişleri Bakanlığı, saldırılara son verilmesini istedi:
“İsrail’in daha büyük çatışmalara yol açabilecek saldırgan eylemlerine bir an önce son vermesi gerekmektedir. Orta Doğu’da daha fazla kan ve yıkım görmek istemediğimizi tekraren ifade ediyoruz. Savaşın yayılmaması için uluslararası toplumu acilen harekete geçmeye çağırıyoruz.”
Umman: Saldırı oldukça hassas bir süreçte yapıldı
Umman Sultanlığı Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “Umman Sultanlığı, İsrail’in İran İslam Cumhuriyeti topraklarına yönelik başlattığı, egemen tesisleri hedef alan ve can kayıplarına yol açan vahşi askeri saldırıyı şiddetle kınadığını bildiriyor,” ifadeleri yer aldı.
Söz konusu saldırının Birleşmiş Milletler sözleşmesini ihlal ettiği ve uluslararası hukuk ilkelerine aykırı olduğu belirtilen açıklamada, böyle bir saldırının bölgede istikrarın temellerini baltaladığı kaydedildi.
Açıklamada, saldırının oldukça hassas bir süreçte yapılmış olduğuna dikkat çekilirken, Tahran ile Washington arasında sürdürülen nükleer programa dair müzakerelerin yoğunluk kazanmış olduğu hatırlatıldı.
Saldırının diplomatik süreci kasıtlı olarak engelleme ve daha geniş bir çekişmenin fitilini ateşleme niyeti taşıdığı belirtilen açıklamada, bu gerginliğin tırmanması ve oluşacak yansımalarından sorumluluğun İsrail’de olduğu vurgulandı.
Açıklamada ayrıca, uluslararası topluma bu tehlikeli yaklaşımı durdurmak için net ve kararlı bir duruş sergilemeleri çağrısı yapıldı.
Katar: Tehlikeli bir tırmanış
Katar Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, İran’ın egemenliğini ve güvenliğini ihlal eden tehlikeli bir tırmanış olarak nitelendirilen İsrail saldırısının şiddetle kınandığı belirtildi.
Açıklamada, “Bölgenin güvenliği ve istikrarını tehdit eden, gerginliği azaltma ve diplomatik çözümleri engelleyen saldırgan politikaların sürekli tekrarlamasından ortaya çıkan bu tehlikeli tırmanıştan derin endişe duyulduğu” ifade edildi.
Her türlü şiddete karşı itidal çağrısı yapan Katar, “çatışmayı genişletecek ve bölgenin güvenlik ve istikrarını baltalayacak tırmanıştan kaçınan kararlı tutumunu sürdürdüğünü” vurguladı.
Suudi Arabistan: Açık bir saldırganlık
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan, İsrail’in İran’a yönelik saldırısını “açık bir saldırganlık” şeklinde nitelendirdi ve bu adımın bölgede gerilimi azaltmaya yönelik çabaları engellediğini belirtti.
İranlı mevkidaşı Abbas Erakçi ile telefon görüşmesi gerçekleştiren Bin Ferhan, saldırıyı güçlü şekilde kınayarak “güç kullanımını reddettiklerini” ve “anlaşmazlıkların diyalog yoluyla çözülmesi gerektiğini” vurguladı.
Açıklamada, Bin Ferhan’ın ayrıca Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ve Ürdünlü mevkidaşı Eymen es-Safedi ile de telefon görüşmeleri gerçekleştirdiği aktarıldı.
Görüşmelerde İsrail’in İran’a yönelik saldırısı, bu saldırının bölgesel yansımaları ve bölgede gerilimi düşürmeye yönelik yürütülen diplomatik girişimler ele alındı.
Trump: Gerekirse İsrail’i savunacağız
ABD Başkanı Donald Trump, Fox News kanalının sunucularından Bret Baier’e telefonda açıklama yaptı.
Trump, “İran nükleer bomba sahibi olamaz ve müzakere masasına geri dönmeyi umuyoruz. Göreceğiz. Liderlik kadrosunda geri dönmeyecek (ölen) birkaç kişi var.” ifadelerini kullandı. İsrail’in İran’a düzenlendiği saldırılara Tahran’ın yanıtını beklediğini kaydeden Trump, “Gerekirse İsrail’i savunacağız.” açıklamasında bulundu.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise “İsrail, İran’a karşı tek taraflı bir harekette bulundu. İran’a yönelik saldırılarda yer almıyoruz. Açıkça söylüyorum İran bizi hedef almamalı,” dedi.
Rusya: Gerginliğin tırmanmasından endişe duyuyoruz
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, başkent Moskova’da gazetecilere İsrail’in İran’a yönelik saldırısına dair açıklamalarda bulundu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e İsrail ile İran arasında yaşanan gerginliğe ilişkin sürekli bilgi verildiğini kaydeden Peskov, “Rusya, gerginliğin keskin bir şekilde tırmanmasından endişe duyuyor ve bunu kınıyor,” ifadesini kullandı.
Sözcü Peskov, Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın, Putin’in talimatıyla yakında İsrail ile İran arasındaki durum konusunda ayrıntılı açıklama yapacağını belirtti.
Azerbaycan: Ciddi şekilde endişeliyiz
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in İran’a saldırılarından ciddi endişe duyulduğunu belirterek, durumun gerginleştirilmesini kınadı.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, “İsrail tarafından İran topraklarına karşı gerçekleştirilen askeri operasyonlardan ciddi şekilde endişeliyiz. Durumun gerginleştirilmesini kesin şekilde kınayarak, tarafları mevcut fikir ayrılıklarını yalnızca uluslararası hukukun norm ve ilkelerine uygun olarak, diyalog ve diplomatik yollarla çözmeye çağırıyoruz,” ifadeleri yer aldı.
NATO: Bu İsrail’in tek taraflı eylemiydi
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’la yaptığı ortak basın toplantısında İsrail’in İran’a saldırısını değerlendirdi.
“Açıkça hızla gelişen bir durum. Bu İsrail’in tek taraflı eylemiydi” diyen Rutte, şöyle devam etti: “ABD de dahil olmak üzere birçok müttefikin gerilimi azaltmak için çalışmasının hayati önem taşıdığını düşünüyorum. Bunu yaptıklarını da biliyorum.”
İngiltere: Saldırılar endişe verici
İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Dışişleri Bakanı David Lammy, İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının endişe verici olduğunu belirtti.
Starmer, X hesabından yaptığı paylaşımda, “Saldırı haberleri endişe verici. Tüm tarafları geri adım atmaya ve gerilimi acilen düşürmeye çağırıyoruz,” ifadelerini kullandı.
Tansiyonu yükseltmenin bölgede kimseye faydasının olmayacağını vurgulayan Starmer, “Orta Doğu’da istikrar öncelik olmalıdır. Bu nedenle tansiyonu düşürmek için müttefiklerimizle temas halindeyiz. Şimdi itidalli olma, sakin olma ve diplomasiye dönme zamanı,” değerlendirmesini yaptı.
Dışişleri Bakanı David Lammy de X’ten paylaşım yaparak, “Orta Doğu’nun istikrarı küresel güvenlik açısından hayati öneme sahip. Gece yaşanan saldırılardan dolayı endişeliyim. Tansiyonun daha da artması bölgede barış ve istikrarı daha fazla tehdit edecek ve kimsenin çıkarına olmayacaktır,” yorumunda bulundu.
Lammy, “Çok tehlikeli bir zaman” diyerek tüm tarafları itidalli olmaya çağırdı.
Öte yandan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, gelişmelerin takip edildiği belirtilerek, “Bu eylemin herhangi bir yerinde bir rol oynamadık. Gelişmeler çok hızlı yaşanıyor. Bölgedeki İngiliz vatandaşlarını bakanlığımızın seyahat uyarılarını takip etmeye çağırıyoruz,” ifadeleri kullanıldı.
Hamaney: İsrail’e sert karşılık vereceğiz
İran’ın dini lideri Ali Hamaney, İsrail’in İran’a yönelik saldırılarını ilişkin yazılı mesaj yayımladı.
Hamaney mesajında, İsrail’in yerleşim yerlerine yönelik saldırı ile ‘kötü doğasını’ gösterdiğini anlatarak, “Bu rejim, ağır bir cezanın kendisini beklediğini bilmelidir,” ifadesini kullandı.
İran silahlı kuvvetlerinin İsrail’i rahat bırakmayacağını aktaran Hamaney, “Düşmanın saldırılarında birkaç komutan ve bilim insanı şehit oldu. Yerlerine geçenler ve meslektaşları, görevlerini derhal üstlenecektir,” değerlendirmesinde bulundu.
Hamaney, mesajında, “Siyonist rejim, bu cinayetle kendisi için acı ve ıstıraplı bir kader hazırladı ve kesinlikle bunun karşılığını alacaktır.” ifadesine yer verdi.
İran Dışişleri Bakanlığı ise İsrail’in İran’ın toprak bütünlüğünü ve ulusal egemenliğini ihlal ettiğini belirtti.
Birleşmiş Milletlerin (BM) ilgili maddeleri gereği İran’ın bu saldırıya karşılık verme hakkının bulunduğuna işaret eden Bakanlık, “Siyonist rejimin İran’a yönelik saldırgan eylemleri ABD’nin koordinasyonu ve izni olmadan gerçekleştirilemez. Buna göre, bu rejimin başlıca destekçisi olan ABD hükümeti de Siyonist rejimin macerasının tehlikeli etkilerinden ve sonuçlarından sorumlu olacaktır,” dedi.
(VC)
