İsrail'deki hak örgütü B'tselem'in resmi verilere dayanarak hazırladığı rapora göre, İsrail yerleşimlerin kurulu olduğu toprakların beşte biri, kayıtlarda özel Filistin mülkiyeti olarak geçiyor.
Resmi verilere göre, yerleşim bölgeleri Batı Şeria toprağının yüzde birini oluştursa da, yerleşimin yerel yetkisi ve bölgesel meclisi Batı Şeria'nın yüzde 42'sinden fazlasını içeriyor.
İsrail yıllarca yerleşim binalarının sadece devlet toprakları üzerinde olduğunu, özel Filistin toprağını içermediğini savundu. Fakat, 2009 tarihli sivil yönetim verileriyle hava fotoğrafları bir araya getiren B'Tselem, yerleşime ayrılan bölgenin yüzde 21'inin İsrail'in özel Filistin toprağı olarak kabul ettiği bölgede yer aldığını gördü. Yerleşimler için ayrılan bölgenin yaklaşık yüzde 66'sı İsrail'in hukuka aykırı olarak "devlet toprağı" ilan ettiği bölge. İsrail yıllar içinde farklı faydalar sağlayarak yerleşimcileri bu topraklara yerleşmeye teşvik etti.
İsrail 2004'te yeni yerleşimleri durdurma sözünü vermişti. Ancak yaklaşık yarım milyon İsrailli şu an Yeşil Hattın ötesinde yaşıyor: 300 binden fazlası, Batı Şeria toprağının yüzde 42sini kontrol eden 121 yerleşim bölgesi ve yaklaşık yüz ileri karakolda; kalanı İsrail'in Kudüs belediyesine bağladığı 12 mahallede.
B'tselem, "Batı Şeria bölgesinde yaptığı geniş coğrafi ve mekansal değişiklikler, İsrail'in 18 yıldır Filistinlilerle yürüttüğü müzakereleri baltalıyor ve uluslararası hukuku çiğniyor" diyor.
Örgüte göre yerleşimler Filistinlilerin şu haklarını ihlal ediyor.
Mülkiyet hakkı: İsrail Batı Şeria'daki genişlemenin kontrolünü yerleşimlerin lehine ele geçirdi.
Eşitlik hakkı: İsrail, insanların haklarının ulusal kimliklerine bağlı olduğu ayrı hukuk sistemleri kurdu. Yerleşimciler İsrail'in demokrasi ve insan haklarına dayanan hukukuna tabiyiken, Filistinliler onları haklarından mahrum bırakan askeri hukuk düzenine tabi.
Yeterli hayat standartlarına sahip olma hakkı: Yerleşimler kasıtlı olarak Filistinli toplulukların kentleşmesine engel olacak şekilde kuruldu. İsrail'in su kaynaklarını kontrolü Filistin tarımına engel oluyor.
Seyahat özgürlüğü: Yerleşim yerlerini ve yerleşimcilerin trafik yollarını korumak amacıyla, İsrail, Batı Şeria'da Filistinlilerin seyahatini engelleyecek kontrol noktaları ve diğer engeller kurdu.
Kendi kaderini tayin hakkı: İsrail Filistin'in toprak bütünlüğünü bölüp pek çok kuşatılmış bölge yaratarak bağımsız ve yaşanabilir bir Filistin devleti kurulmasına engel oldu. (TA/TK)
* Bu habere Tutku Ayhan katkıda bulundu.
