İşkence ve Kötü Muamele Yasallaşacak

bianet'in görüştüğü, İzmir Barosu avukatlarından, İşkenceyi Önleme Grubu ( İÖG ) üyelerinden Nalan Erkem, tasarının derhal geri çekilmesi gerektiğini söyledi.

"Tasarının avukat görüşmesiyle ilgili düzenlemeleri, şüphelilere getirilen hakların hepsini geri alıyor. İşkencenin ve kötü muamelenin yolunu açarken, avukat tarafından kanıtlanmasını da engellemeye yönelik.

"Ayrıca, avukatlara da hakaret niteliğinde. Avrupa Birliği uyum yasalarıyla getirilen haklar geri alınırken, mevcut Ceza Muhakemeleri Kanunu'nun (CMK) da gerisine düşülüyor."

Tasarı, "soruşturma ve kovuşturma usulü" bölümünde, şu değişiklikleri öngörüyor.

* Gözaltındaki şüphelinin avukatla görüşme hakkı, 24 saat süreyle kısıtlanabiliyor.

* Şüphelinin kolluk tarafından ifadesi alınırken ancak bir avukat hazır bulunabilir.

* Avukatın dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek alması engellenebilir.

Erkem: İşkencenin önü böyle açılıyor

Erkem, şüphelinin avukatıyla görüştürülmediği 24 saat boyunca her türlü kötü muameleye uğrayabileceğini, işkence görebileceğini söyledi.

24 saat sonra tek bir avukatla görüşebilmesininse, işkencenin ve kötü muamelenin kanıtlanmasını önlemeye yönelik olduğunu vurguladı.

"Bu 24 saat boyunca şüpheliye her şeyi yapabilirler. Kaba, fiziksel şiddet olmayabilir. Sözel şiddet, onurunu kırma, şüpheliyi 'ifadeye hazırlama' olabilir. Türkiye soruşturma pratiği, bunun örnekleriyle dolu; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi davalarında da bu uygulamalar ortaya çıktı. Ayrıca, gözaltında iz bırakmayan cinsel taciz riski de var."

Bu sürenin sonunda, şüphelinin avukata anlatabileceği çok az şey olacağını söyleyen Erkem, mevcut avukat görüşmelerinde yaşananları örnek verdi.

"Görüşme odasına, 5 dakikada bir -bir bahaneyle- bir polis girer. Doğrudan şüphelinin yüzüne bakar. Amaç psikolojisini bozmaktır. Sürekli rahatsız ederek, taciz ve kontroldür. Çok çeşitli, yaratıcı yöntemleri vardır."

"Tek bir avukat, insanlık dışı muamele görmüş bir şüpheliye, böyle bir ortamda gerçekleşen avukat görüşmesinde, ne kadar sağlıklı bir yardım sunabilir? İşkence ve kötü muameleyi delillendirme şansı ne kadardır?"

İşkencenin kanıtlanmasını engelleme

"Mevcut CMK'ye göre, avukat soruşturmanın her aşamasında evraktan örnek alır. Müvekkiliyle istediği süreyle, istediği oranda görüştürülür" diyen Erkem, tek avukat ve avukatların evrak incelemesine izin verilmemesi uygulamalarını da şöyle değerlendirdi.

Tek avukatla görüş sınırlaması: "Gözaltındaki engellemeleri aşmak ve işkenceyi önleyebilmek için ikinci bir avukat talebi taktiği uygulanır. Yoksa, baskı gören avukatın kendisine yaşatılanları delillendirme şansı yok. İkinci avukat bu şansı sağlıyor."

Evrak inceleme ve örnek almanın kısıtlanması: "Avukatların şüphelilerle işbirliği içinde olabileceği zannıyla hareket ediliyor. Bu savunmayı engellemek ve avukatın yalnızca bir figür olarak bulunmasını sağlamaya çalışmak."

"Şu an bile, Terörle Mücadele şubelerinde, diğer bölümlerden farklı olarak, dosya ya da evrak fotokopisi alamıyoruz. Kolluk bunu engelliyor ve 'gidin savcıdan alın' diyor. Müvekkil zarar görmesin diye gerilim yaratmadan geri çekiliyor avukatlar. Yasa bunca açıkken, engellenebiliyoruz. Şimdi bu yasadışı engelleri yasal hale getirmeye çalışıyorlar."

Avukatlara kısıtlama savunma mesleğine saldırı

Erkem, değişiklik tasarısının "savunma mesleğine yönelik bir hakaret ve güvensizlik" olduğunu söyledi.

"Savunma mesleğini, avukatları, savundukları kişiyle özdeşleştirme alışkanlığının sonucu bu. Zanlıyı tedavi eden doktoru onunla özdeşleştirmek gibi.

"Terörle Mücadele şubelerinde genellikle terörist muamelesi görürüz. Bunu yasalaştırmaya çalışıyorlar."

"Avukatlık mesleğine saldırıdır bu. Biz figüran değiliz. Tıpkı bir hakim, savcı gibi hukukçuyuz; ama nedense hukukçu olarak görülmüyoruz. Mesleği yerine getirmeye çalıştığı oranda potansiyel tehlike taşıyan kişi olarak değerlendiriliyoruz." (TK)