İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi), 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nda ‘genç ölümleri’ konu edinen bir iş cinayetleri raporu hazırladı.
“Gençlerimiz yoksulluk, güvencesizlik ve geleceksizlik kıskacında” diyen İSİG Meclisi’ne göre AKP döneminde hayata geçirilen tarım, sanayi, eğitim ve sosyal politikalar gençlerin geleceğini ellerinden aldı ve sermaye için ucuz işgücü haline getirdi.
Son 11 yılda da 2 bin 500 genç çalışırken hayatından oldu. 2013’te 193, 2014 ‘te 226, 2015 ‘te 222, 2016’da 233, 2017’de 232, 2018’de 225, 2019’de 206, 2020’de 202, 2021’de 174, 2022’de 252, 2023’te 260 genç işçi, iş başındayken yaşamlarını yitirdi. 2024’ün ilk dört ayında ise en az 75 genç işçi hayatını kaybetti. Ölümler Türkiye’nin 81 ilinin tamamında yaşandı.
İşçilerin yalnızca 84’ü (yüzde 3,36) sendikalıydı. İş cinayetlerinde hayatını kaybeden 2 bin 416 (yüzde 96,64) genç işçi bir sendikaya üye değildi.
İSİG Meclisi raporuna “Genç işçi ölümleri pandemide kısmen düşüş eğilimi gösterse de özellikle Eylül 2021 ile beraber derinleşen (döviz-enflasyon yükselişi ile hissettiğimiz) yoksullaştırma politikaları sonucu hızla artmıştır” notunu düştü.
Genç işçi tanımı: Uluslararası ve ulusal kurumlar gençleri 12-24, 15-24, 15-25 gibi farklı yaş gruplarına ayrılabiliyor. Yine uluslararası sözleşmeler 18 yaşını doldurmamış toplumun her üyesi “çocuk” ve çalışanları da “çocuk işçi” olarak tanımlıyor. Türkiye'de ise iş hukuku “15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişileri” genç işçi olarak nitelendiriyor.
İSİG Meclisi de Türkiye yasalarının bu tanımına uyuyor. Ancak raporlarında genç işçi kavramını “18-25 yaş grubu” için kullanıyor. 15-17 yaş grubu gençler için değerlendirmeyi ‘çocuk işçi’ olarak yapıyor.
Ölen işçilerin 205’i 18, 279’u 19, 288’i 20, 231’i 21, 318’ü 22, 350’si 23, 342’ü 24 ve 487’si ve 25 yaşındaydı. İşçilerin 2 bin 286’sı (yüzde 91) erkek, 214’ü (yüzde 9) kadındı.
Ayrıca bu dönemde 260 göçmen/mülteci genç işçi hayatını kaybetti. Göçmen/mülteci işçiler Suriye, Afganistan, Türkmenistan, Özbekistan, İran, Irak, Azerbaycan, Ukrayna, Pakistan, Gürcistan, Kırgızistan, Kolombiya, Macaristan, Moldovya, Nepal, Nijerya, Rusya, Sudan, Venezuela ve Zimbabve’den gelmişlerdi.
En çok ölüm sanayide
Rapora göre son 11 yıldaki genç işçi ölümlerinin yüzde 34’ü sanayi, yüzde 27’si inşaat, yüzde 22’si hizmet ve yüzde 17’si de tarım sektöründe yaşandı.
Ölümler sanayide başta metal, maden, enerji iş kollarında yoğunlaştı. Şehirleşmenin bir sonucu olarak da inşaatlarda ve hizmetlerde genç işçi ölümleri artıyor. İSİG ayrıca ‘konaklama’ ve ‘moto kurye’ ölümlerine dikkat çekiyor.
2013’ten bugüne 100’ün üzerinde ölüm yaşanan işkolları şöyle:
- İnşaat, yol işkolunda 656,
- Tarım, orman işkolunda 424 (296 işçi ve 128 çiftçi),
- Konaklama, eğlence işkolunda 203,
- Taşımacılık işkolunda 162,
- Metal işkolunda 149,
- Madencilik işkolunda 146,
- Ticaret, büro, eğitim, sinema işkolunda 114 genç…
En büyük nedne trafik ve servis kazaları
Son 11 yılda 100’den fazla genç işçinin hayatını kaybettiği iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı da şöyle:
- Trafik, servis kazası nedeniyle 590,
- Yüksekten düşme nedeniyle 407,
- Ezilme, göçük nedeniyle 385,
- Elektrik çarpması nedeniyle 231,
- Zehirlenme, boğulma nedeniyle 201,
- Şiddet nedeniyle 154,
- Patlama, yanma nedeniyle 113 genç.
(HA)
