Irak Şam İslam Devleti* (IŞİD) ne zaman kuruldu, kim yönetiyor, hangi bölgelere hakim, amacı ne? BBC, Irak ve Suriye’de etkin olan cihadi örgüt IŞİD’ın profilini çıkardığı haberinde bu soruların cevabını verdi.
Kuruluşu, amacı
IŞİD, El Kaide’nin Irak’taki örgütlenmesinden ayrılarak Nisan 2013’te kuruldu. O zamandan beri Suriye devleti güvenlik güçleriyle savaşan ana cihadi gruplardan biri.
Kaç militanı olduğu tam olarak bilinemiyor, ancak içlerinde binlerce savaşçısı olduğu tahmin ediliyor. Arap ülkelerinden, Batı Avrupa’dan, Kazakistan ve Endonezya’nın da olduğu birçok ülkeden Sünni militanlar da örgütte savaşıyor.
Örgütün kendi açıklamasına göre de içlerinde ABD, İngiltere, Fransa, Almanya vatandaşı savaşçılar var.
Suriye’deki diğer örgütlerin aksine IŞİD, ele geçirdiği bölgelerde emirlikler kuruyor ve bu emirliklerin birleşip Irak ve Suriye topraklarında ülke kurmasını amaçlıyor.
Lideri
Örgüt Ebu Bekir el Bağdadi tarafından yönetiliyor. 43 yaşındaki Iraklı Bağdadi, 2003’teki ABD işgalinin ardından isyancılara katıldı.
2010’da Irak makamlarınca El Kaide’nin Irak’taki lideri olarak dünyaya tanıtıldı.
Suriye
Mart 2013’te Suriye’deki isyancılar Rakka’yı kontrolünü almasının ardından, IŞİD militanları kenti ele geçirdi. Rakka, isyancıların eline geçen ilk bölge başkentiydi.
Suriye’nin kuzeyinde, Türkiye sınırındaki bazı kasabaları da ele geçiren örgüt, kontrol altında aldığı bölgelerdeki “vahşi yöntemleriyle” tanındı.
Diğer örgütler
IŞİD, El Nusra Cephesi gibi diğer radikal İslamcı gruplardan bağımsız hareket ediyor ve aralarında gergin ilişkiler var.
Geçen Temmuz ayında, Batı destekli Özgür Suriye Ordusu’nun komutanını Lazkiye’de öldürdüler. İki örgüt arasındaki çatışmalar, İdlib’de de sürüyor.
18 Eylül’de de Azaz kasabasını ele geçirdiler.
Kasım 2013’te de Suriyeli bir radikal İslamcı grubun liderini öldürmekle suçlandılar.
Suriye’de şimdi, İdlib ve Halep’te diğer örgütlere karşı savaşıyor.
Irak
Irak menşeli örgüt, Ağustos 2013’te Bağdat’ta onlarca kişinin öldüğü bombalamaları üstlendi.
Ocak ayının başında da, Irak’taki Şii hükümet ile Sünni azınlığın arasındaki gerginlikten faydalanarak Felluce’yi ele geçirdi.
Sünni militanların çoğunlukta olduğu, Felluce gibi Anbar bölgesinde bulunan Ramadi’de de güvenlik güçleriyle çatıştı. Suriye’deki savaş da Irak’taki gerilimi artırdı.
Irak Başbakanlık Danışmanı Saad al-Mutalabi, Suudi Arabistan’dan alınan silahların Felluce’ye Suriye’den getirildiğini açıkladı.
ırak’ta şimdi Musul’u ve Kerkük’teki bazı kasabaları ele geçirmiş durumda, çatışmalar devam ediyor. (AS)
* Irak Şam İslam Devleti diye Türkçeye çevrilen örgütün İngilizce adı: The Islamic State in Iraq and the Levant (ISIS). BBC’nin haberine göre, ISIS’teki “s”lerden biri Arapça (İngilizce) “al Sham”a tekabül ediyor. Bunun anlamı da Suriye, Şam ya da Levant (Doğu Akdeniz Ülkeleri) olabilir. BBC, örgütün küresel cihat kavramından hareketle, sözcüğün Doğu Akdeniz olabileceğini ifade ediyor.
* Cengiz Çandar da örgütün adının anlamını şöyle açıklıyor: “El Devle el-İslamiyye fi’l Irak ve eş-Şam” adlı örgütün baş harfleri okunduğunda Irak, Arapça ‘ayn’ ile yazıldığından, kısaca “Da’iş” diye telaffuz ediliyor. Şam, Osmanlı döneminin “Bilad eş-Şam”ını. Yani “Şam Ülkesi” anlamında. Yani, Suriye’yi ifade ediyor.
